काठमाडौं । कार्यालय, कक्षाकोठा होस् वा कृषि आज माइक्रोसफ्टको जताततै उपस्थित छ । विन्डोज अपरेटिङ सिस्टम मार्फत, यसले कम्प्युटर संसारमा क्रान्ति ल्यायो र हरेक घरमा व्यक्तिगत कम्प्युटरहरू ल्यायो । माइक्रोसफ्ट अफिस (जस्तै वर्ड, एक्सेल, पावरपोइन्ट) आधुनिक कार्यालयहरूको अभिन्न अंग बनेको छ । कोभिड–१९ को समयमा, माइक्रोसफ्ट टिम्स विश्वभरका व्यवसाय र विद्यालयहरूको लागि अनिवार्य बन्यो ।

आज यो प्लेटफर्म हरेक दिन ३२ करोडभन्दा बढी मानिसहरूले प्रयोग गर्छन् । यसले टाढाको काम सम्भव बनाएको छ । अमेरिकाको रेडमन्डमा रहेको माइक्रोसफ्टले शुक्रबार (अप्रिल ४) आफ्नो ५० औं वार्षिकोत्सव मनायो । क्लाउड कम्प्युटिङ, अपरेटिङ सिस्टम र विकास उपकरणहरू जस्ता क्षेत्रहरूमा यसको बलियो पकडको साथ, के माइक्रोसफ्टले एआई (कृत्रिम बुद्धिमत्ता) को युगमा आफ्नो गति कायम राख्न सक्षम हुनेछ, वा यसको विशाल प्रभाव चिन्ताको कारण बन्नेछ ?

ग्यारेजबाट विश्वव्यापी लिडरसम्म

माइक्रोसफ्टको यात्रा १९७५ मा न्यु मेक्सिकोको अल्बुकर्कमा रहेको एउटा सानो ग्यारेजबाट सुरु भएको थियो, जहाँ दुई कलेज साथी तथा प्रोग्रामर, बिल गेट्स (१९) र पल एलेन (२२) ले हरेक घरमा कम्प्युटर ल्याउने सपना देखेका थिए । कम्पनीको सबैभन्दा ठूलो अवसर १९८० मा आयो, जब यसले आइबीएमसँग साझेदारी गर्यो । यो साझेदारीले व्यक्तिगत कम्प्युटरहरूलाई माइक्रोसफ्टको अपरेटिङ सिस्टम, एमएस डस दियो । केही वर्ष पछि, विन्डोज सुरु भयो, जसले सफ्टवेयर बजारमा माइक्रोसफ्टको भविष्यलाई परिभाषित गर्यो ।

विगत ५० वर्षमा, माइक्रोसफ्टले निरन्तर प्राविधिक परिवर्तनहरू गर्दै आफूलाई परिवर्तन गरेको छ र आफ्नो व्यवसायलाई बढाएको छ । अब यसले केवल एउटा सफ्टवेयर कम्पनी मात्र होइन लगभग सबैतिर उपस्थितिसहित विश्वव्यापी प्रविधि साम्राज्य सिर्जना गरेको छ । यदि हामीले मार्च २०२५ सम्मको तथ्याङ्कलाई हे¥यौं भने, माइक्रोसफ्ट विश्वको तेस्रो सबैभन्दा मूल्यवान कम्पनी हो, त्यसपछि आईफोन निर्माता एप्पल पहिलो स्थानमा छ र चिप निर्माता एनभिडिया दोस्रो स्थानमा छ ।

एआई भविष्य

यसको बलियो पहुँचको बावजुद, माइक्रोसफ्ट अझै पनि एआई (कृत्रिम बुद्धिमत्ता) को प्रारम्भिक चरणमा छ । कम्पनीले अनुसन्धानमा अर्बौं डलर लगानी गरिरहेको छ, विश्वभर विशाल डेटा सेन्टरहरू निर्माण गरिरहेको छ र आफ्नै एआई चिपहरू निर्माण गरिरहेको छ । यो परिवर्तनको नेतृत्व सीईओ सत्य नाडेलाले गरिरहेका छन् । उनले २०१४ मा कम्पनीको बागडोर सम्हाले र दुई महत्त्वपूर्ण निर्णय लिए जसले माइक्रोसफ्टको भविष्यलाई पूर्ण रूपमा परिवर्तन गर्यो । पहिलो, उनले कम्पनीको ध्यान क्लाउड कम्प्युटिङमा केन्द्रित गरे, जसले व्यापार मोडेल र कमाईको तरिकामा उल्लेखनीय परिवर्तन ल्यायो । अनि दोस्रो कुरा, एआईको अपार सम्भावना देखेर, उनले एआईलाई कम्पनीको भावी नीतिहरूको केन्द्र बनाए ।

माइक्रोसफ्टको एआई–आधारित उपकरणहरू, जस्तै कोपाइलटले पहिले नै इमेलहरू ड्राफ्ट गर्ने, डेटा विश्लेषण गर्ने र रचनात्मक सामग्री सिर्जना गर्ने जस्ता दैनिक कार्यहरू ह्यान्डल गर्दछ । तर अब कम्पनीको लक्ष्य भनेको मानिसहरूको काम गर्ने, सञ्चार गर्ने र नवीनता ल्याउने तरिकालाई नयाँ अनुभूति दिनु हो । यद्यपि, माइक्रोसफ्टले एआईलाई ‘उत्पादकता बढाउने’ उपकरणको रूपमा हेर्छ । तर, आलोचकहरू विश्वास गर्छन् कि स्वचालनले ठूलो मात्रामा रोजगारीलाई खतरामा पारिरहेको छ ।

यसबाहेक, डेटा गोपनीयता र गलत जानकारी फैलाउने जस्ता नैतिक मुद्दाहरू पनि गम्भीर चिन्ताको विषय बनेका छन् । जर्मन रिसर्च सेन्टर फर आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सका सीईओ एन्टोनियो क्रुगर भन्छन् कि एआईले अब ‘कम्पनीहरूमा मूल्य सिर्जनालाई प्रत्यक्ष रूपमा असर गरिरहेको छ ।’ ‘माइक्रोसफ्ट जस्ता ठूला प्राविधिक कम्पनीहरूले यस क्षेत्रमा आफ्नो स्थान बनाउन प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन्’ क्रुगरले भने, र यो परिवर्तनले ‘परम्परागत कार्यालयका कामहरूमा मात्र नभई युरोपभरिका प्रमुख औद्योगिक र आर्थिक क्षेत्रहरूलाई पनि असर गरिरहेको छ ।’

के माइक्रोसफ्टलाई रोक्न सम्भव छ ?

धेरै व्यवसाय र सरकारहरूलाई माइक्रोसफ्ट बिना काम गर्न लगभग असम्भव भएको छ । विश्वव्यापी डेटा प्रदायक स्टेटिस्टाका अनुसार जर्मनीमा मात्र ९६ प्रतिशत सरकारी संस्थाहरूले माइक्रोसफ्ट सफ्टवेयर प्रयोग गर्छन् र ६९ प्रतिशत संस्थाहरू यसको डेटा केन्द्रहरूमा निर्भर छन् । कम्पनीहरू माइक्रोसफ्टको क्लाउड सेवाहरू, सुरक्षा उपकरणहरू र एआई–आधारित उपकरणहरूमा निर्भर हुन्छन्, सरकारी संस्थाहरूले पनि आफ्नो संवेदनशील डेटा माइक्रोसफ्ट डाटा सेन्टरहरूमा भण्डारण गर्छन् र प्रशासनिक कामको लागि यसको सफ्टवेयर प्रयोग गर्छन् ।

माइक्रोसफ्टका अनुसार, विश्वभर कम्तिमा १.४ अर्ब पीसी र ल्यापटपहरू विन्डोज अपरेटिङ सिस्टममा चल्छन् । तर यो गहिरो निर्भरताको सबैभन्दा ठूलो समस्या यो हो कि अब यसलाई माइक्रोसफ्टबाट अलग गर्न धेरै गाह्रो भएको छ । त्यसैले क्रुगर जस्ता विज्ञहरूले ‘लक–इन प्रभाव’ को चेतावनी दिन्छन् । यसको अर्थ एकपटक कुनै संस्थाले माइक्रोसफ्टको प्रणालीलाई पूर्णरूपमा अपनाएपछि, प्लेटफर्म परिवर्तन गर्न अत्यन्तै गाह्रो र महँगो हुन्छ । यो निर्भरताले माइक्रोसफ्टलाई बजारमा बलियो बनाउँछ, र प्रतिस्पर्धीहरूका लागि यसलाई चुनौती दिन लगभग असम्भव हुन्छ । नीति निर्माताहरू, विशेष गरी युरोपेली संघका, माइक्रोसफ्टमाथिको निर्भरता कम गर्न प्राविधिक कम्पनीहरूको कडा निगरानी वा विविधीकरणको लागि जोड दिइरहेका छन् । तर, माइक्रोसफ्टसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने धेरै कम विकल्पहरू छन् ।

तर, क्रुगरको विश्वास छ कि केवल नियम र विनियम बनाएर काम हुँदैन । उनका अनुसार, इयुले अब युरोपेली एआई सफ्टवेयर च्याम्पियन बन्ने काम सुरु गर्नुपर्छ । उनले भने, ‘हामी प्रविधिको हिसाबले सक्षम छौं, यदि हामीले युरोपमा एआई मोडेलहरू विकास गरेनौं भने, हामी विश्वव्यापी प्रविधि दौडमा कुनै महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्षम हुनेछैनौं ।’

एआईको दौडमा माइक्रोसफ्ट

माइक्रोसफ्टले विश्वव्यापी रूपमा निरन्तर विस्तार गरिरहेको छ । कम्पनीले आगामी समयमा आफ्नो एआई क्षमताहरूलाई अझ बलियो बनाउने काम गरिरहेको छ । यसले आफ्नो क्लाउड सेवाहरूलाई सुदृढ गर्दै दैनिक एपहरूमा आफ्नो एआई मोडेलहरूलाई अझ गहिरो रूपमा एकीकृत गर्ने योजना बनाएको छ । माइक्रोसफ्टले फेब्रुअरीमा आफ्नो नयाँ मजोराना वन चिप लन्च ग¥यो । माइक्रोसफ्टको दाबी छ कि यो विश्वको पहिलो क्वान्टम चिप हो जसले ‘आगामी वर्षहरूमा (दशकहरूमा होइन) गम्भीर उद्यम–व्यापी समस्याहरू समाधान गर्न क्वान्टम कम्प्युटरहरूलाई सक्षम पार्नेछ ।’ अनुवाद गरिएको