काठमाडौं । विश्वका नेताहरू पेरिसमा प्रविधिसम्बन्धी शिखर सम्मेलनका लागि भेला भइरहेका बेला विश्वभरका विज्ञहरूले एआईलाई मानव नियन्त्रणबाट बाहिर जान नदिन थप नियमन गर्न आह्वान गरेका छन् ।
भारतसँग सोमबार र मङ्गलबारको सम्मेलनको सह–आयोजना गरिरहेको फ्रान्सले सन् २०२३ मा बेलायतको ब्लेचले पार्क र सन् २०२४ मा कोरियाको राजधानी सियोलमा भएका बैठकहरूमा जस्तै सुरक्षा चिन्तालाई अगाडि र केन्द्रमा राख्नुको साटो सन् २०२५ मा एआई ‘एक्सन’ लाई उजागर गर्ने निर्णय गरेको छ।
सरकार, व्यवसाय र अन्य सेवाग्राहीको लागि एआईको लागि विश्वव्यापी नियमनको पक्षमा बाहिर आउन र बाध्यकारी नियमहरू सेट नगरी स्थिरतामा प्रतिबद्धता जनाउनुपर्ने फ्रान्सको दृष्टिकोण रहेको छ ।
“हामी जोखिमका बारेमा मात्र कुरा गरेर समय बिताउन चाहँदैनौं। राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोँका लागि एआई दूत एनी बोवेरोटले भनिन, “त्यहाँ धेरै वास्तविक अवसर र पक्ष पनि छन्।” अमेरिकास्थित फ्युचर अफ लाइफ इन्स्टिच्युटका प्रमुख म्याक्स टेगमार्कले एएफपीसँग कुरा गर्दै फ्रान्सले कदम चाल्ने मौका गुमाउन नहुने बताएका छन् ।
“फ्रान्स अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्यको एक अद्भुत अग्रणी भएको छ र वास्तवमा बाँकी विश्वको नेतृत्व गर्ने अवसर छ,“ एमआईटीका एक अधिकारीले भने । “पेरिस शिखर सम्मेलनमा एआईजन्य चुनौतीको सामना गर्न सडकको धुलो उठाउन ठूलो काँटा दिइएको छ समाधान यसैबाट निकाल्नुपर्छ ।
– ‘जीवित रहने इच्छा’ –
टेगमार्कको इन्स्टिच्युटले ग्लोबल रिस्क एन्ड एआई सेफ्टी प्रिपेयर्डनेस (ग्रास्प) नामक प्लेटफर्मको आइतबारको शुभारम्भलाई समर्थन गरेको छ जसको उद्देश्य एआईसँग सम्बन्धित प्रमुख जोखिमहरू र विश्वभर विकसित भइरहेको समाधानहरूको नक्साङ्कन गर्नु हो। ग्रास्पका संयोजक साइरस होडेसले भने, “हामीले यी जोखिमहरूको जवाफको लागि लगभग ३०० उपकरण र प्रविधिहरू पहिचान गरेका छौँ ।”
सर्वेक्षणको नतिजा प्रमुख युरोपेली अर्थव्यवस्था, जापान, दक्षिण कोरिया र संयुक्त राज्य अमेरिकासहित लगभग ३० राष्ट्रहरूको समूह ओईसीडी समूह र ‘ग्लोबल पार्टनरशिप अन आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (जीपीएआई)’ का सदस्यहरूलाई हस्तान्तरण गरिनेछ । उनीहरू आइतबारदेखि पेरिसमा भेला भई छलफलमा जुटेका हुन् ।
गत साता ९६ जना विज्ञले सङ्कलन गरेको र ३० देश, संयुक्त राष्ट्रसङ्घ, युरोपेली सङ्घ र ओईसीडीको सहयोगमा बिहीबार पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय एआई सुरक्षा प्रतिवेदन पनि प्रस्तुत गरिएको थियो । कागजातमा उल्लेखित जोखिमहरू परिचितदेखि अनलाइन नक्कली सामग्रीजस्ता अझ बढी खतरनाकसम्म छन् ।
रिपोर्टका संयोजक तथा प्रख्यात कम्प्युटर वैज्ञानिक योशुआ बेन्जियोले एएफपीसँग भने, “जैविक आक्रमण वा साइबर आक्रमणजस्ता थप जोखिमका प्रमाणहरू निरन्तर देखा परिरहेका छन्।” दीर्घकालमा, सन् २०१८ को ट्युरिङ्ग पुरस्कार विजेता बेन्जियोले एआई प्रणालीहरूमा मानवद्वारा सम्भावित ‘नियन्त्रणको हानि’ को डर छ र यो सम्भावित रूपमा ‘बाँच्नको लागि उनीहरूको आफ्नै इच्छा’ द्वारा प्रेरित छ।
“धेरै मानिसहरूले छ वर्ष पहिल च्याटजिपिटी–४ को स्तरमा भाषामा महारत हासिल गर्नुे ‘विज्ञानको कथा’ हो भन्ने सोचेका थिए तर यो भयो,” टेगमार्कले ओपनएआईको च्याटबोटलाई उद्धृत गर्दै भने । “अहिले सबैभन्दा ठूलो समस्या भनेको सत्तामा रहेका धेरै मानिसहरूले अझै पनि एआईजन्य चुनौतिलाई नबुझ्नु हो हामी यसलाई कसरी नियन्त्रण गर्ने भनेर पत्ता लगाउने भन्दा ‘आर्टिफिसियल जनरल इन्टेलिजेन्स (एजिआई)’ निर्माण गर्न लागि परेका छौँ ।
