काठमाडौं । संयुक्त राष्ट्रसंघले उत्पादन हुने विद्युतीय फोहोरको मात्रा अनुसार रिसाइकल नगरिएको जनाएको छ । संयुक्त राष्ट्रसंघको अनुसन्धानका अनुसार विद्युतीय फोहोरको २० प्रतिशत मात्रै राम्ररी पुनः प्रयोग गरिन्छ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघको नयाँ प्रतिवेदनका अनुसार विश्वले बढीभन्दा बढी ई–फोहोर उत्पादन गरिरहेको छ, तर त्यसलाई आवश्यकरुपमा पुनः प्रयोग गर्न सकिएको छैन । बुधबार प्रकाशित ग्लोबल ई–वेस्ट मनिटरको प्रतिवेदनअनुसार सन् २०२२ मा मात्रै विश्वभर ६२ मिलियन टन इलेक्ट्रोनिक फोहोर उत्पादन भएको छ भने सन् २०१० देखि हेर्दा यो फोहोर ८२ प्रतिशतले बढेको छ । यदि चीजहरू यही गतिमा जारी रह्यो भने, २०३० सम्म यो ७४ मिलियन टन पुग्ने सम्भावना छ ।

यो फोहोरको परिमाण ४० मेट्रिक टन क्षमताका ट्रकमा भरिएमा १५.५ लाखभन्दा बढी ट्रक आवश्यक पर्ने तथ्यबाट अनुमान लगाउन सकिन्छ । यदि यी ट्रकहरूलाई एक अर्को पछाडि राखिएको छ भने, तिनीहरू भूमध्य रेखामा पृथ्वीको वरिपरि रेखा बनाउन सक्छन् । रिसाइकिलिंग द्रुत रूपमा बढ्दै गइरहेको मोबाइल फोन, ल्यापटप, टेलिभिजन, फ्रिज र अन्य उपकरणहरूको पहाडको सम्बन्धमा धेरै पछाडि छ । प्रतिवेदनका अनुसार २०२२ मा एक चौथाइ (२२.३ प्रतिशत) भन्दा कम ई–फोहोर उचित रूपमा संकलन र प्रशोधन गरिएको थियो । यो सन् २०३० सम्ममा २० प्रतिशतमा झर्ने प्रतिवेदनले जनाएको छ ।

प्रतिवेदनमा विद्युतीय फोहोरबाट अर्बौं डलर बराबरको नवीकरणीय स्रोत खेर जाने गरेको पनि उल्लेख छ । यति मात्र होइन, तिनीहरू वातावरणको लागि पनि खतरनाक छन् किनभने इलेक्ट्रोनिक फोहोरमा विषाक्त तत्वहरू र पारा जस्ता खतरनाक पदार्थहरू हुन सक्छन्, जसलाई उचित रूपमा विसर्जन र प्रशोधन गर्नुपर्छ ।

प्रतिवेदनका लेखकहरू मध्ये एक रुडिaगर कुहरले भने, ‘हामी ठूलो असन्तुलनको सामना गरिरहेका छौं । यो ठूलो मात्रामा यस तथ्यको कारण हो कि संसारका धेरै भागहरूमा संकलन र पुनः प्रयोगका लागि न त उचित कानुन छ न नियम र आवश्यक पूर्वाधार । नतिजा ई–फोहरले वास्तविक रिसाइक्लिङ प्रक्रियामा प्रवेश गर्दैन ।’ उनले भने– यहाँ धेरै कारणहरू छन् जसका कारण नयाँ उत्पादनहरू चाँडै स्क्र्याप हुन्छन् । तिनीहरूमध्ये एउटा यो हो कि तिनीहरू प्रायः यस्तो तरिकाले बनाइन्छ कि तिनीहरू मर्मत गर्न गाह्रो हुन्छन् किनभने तिनीहरू टाँसिएका हुन्छन् र पेच हुँदैनन् ।’ अनुवाद गरिएको