आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको अर्को पुस्ताका लागि उन्नत चिपहरू सिर्जना गर्ने विश्वव्यापी दौड छ । ओपनएआईका सीईओ साम अल्टम्यानले यस क्षेत्रमा ७ ट्रिलियन डलरको लगानीको कुरा गरिरहेका छन् ।

काठमाडौं । फेब्रुअरीको सुरुमा ओपनएआईका सीईओ साम अल्टम्यानले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (कृत्रिम बुद्धिमत्ता) अर्थात छोटकरीमा अर्थात एआईको अर्को पुस्ता विकासका लागि ५ देखि ७ खर्ब डलर लगानी गर्ने घोषणा गरे । यसले अहिले विश्वमै हलचल मच्चाएको छ । धेरै उद्योग विश्लेषकहरू ओपनएआईका सीईओ साम अल्टम्यानलको यो लगानी तथ्यांकहरू सुनेर छक्क परे । प्रस्तावित लगानीको यो तथ्यांक अमेरिकी संघीय बजेटको करिब एक चौथाइ बराबर छ ।

वाल स्ट्रिट जर्नलले यस महिनाको सुरुमा रिपोर्ट गर्यो कि अल्टम्यान एआई क्षेत्रको सामना गरिरहेका केही चुनौतीहरू समाधान गर्न चाहन्छन् । यी चुनौतीहरूमा चिप्स र सेमीकन्डक्टरहरूको अभाव पनि समावेश छ जुन आफ्नै फर्मको च्याटजिपीटीजस्ता ठूला भाषा मोडेलहरूलाई अझ बलियो र उपयोगी बनाउन आवश्यक छ । यी अमेरिकी उद्यमीले चेतावनी दिएका छन् कि एआइलाई मानव मस्तिष्कलाई पार गर्न मद्दत गर्न धेरै शक्तिशाली कम्प्युटिङ चाहिन्छ । बिजनेस डेलीका अनुसार, अल्टम्यानले हालै संयुक्त अरब इमिरेट्सका सम्भावित लगानीकर्ताहरूसँग यसबारे छलफल गरेका छन् ।

लगानीको लागि अभूतपूर्व माग

युनिभर्सिटी अफ वासिङ्टनका कम्प्युटर साइन्स र इन्जिनियरिङका प्रोफेसर पेड्रो डोमिङ्गोस भन्छन्, ‘सात ट्रिलियन डलर लगानी माग्नु ठीक होइन । यति ठूलो रकम हो जुन चिप उद्योगले इतिहासमा अहिलेसम्म खर्च गरेको छैन् ।’ डोमिङ्गोस भन्छन् कि अल्टम्यानले लगभग सात सय बिलियन डलरको प्रस्ताव सम्पूर्ण एआई चिप क्षेत्रको मूल्यभन्दा पनि बढी हो । क्यानडा र भारतको संयुक्त विश्लेषक फर्म प्रेसिडेन्सी रिसर्चले भर्खरै अनुमान गरेको छ कि सन् २०३० सम्ममा यो उद्योग करिब १३५ अर्ब डलर पुग्ने छ ।

यस्तै अरु सोच्छन् कि एआइसँग हरेक हिसाबले मानिसभन्दा स्मार्ट बन्ने महत्वाकांक्षा छ, त्यसकारण यस्तो अवस्थामा अल्टम्यानको दृष्टिकोण साकार हुन धेरै समय लाग्दैन । सेमी एनलाइसिस संस्थामा मुख्य विश्लेषक डायलन पटेल भन्छन ‘अहिले, च्याटजिपिटी पाठ मात्र हो, तर के तपाईंले छविहरू, भिडियो, अडियो र त्यस्ता चीजहरू थप्नुभयो भने के हुन्छ ? र के हुन्छ यदि हामीले मान्यौं कि एआईले सबै मोर्चाहरूमा मानिसहरूलाई उछिनेको छ ? यी सबैको लागि सयौं, अर्बौं वा ट्रिलियन डलरहरू खर्च हुनेछ ।’ एआईले गरिरहेको द्रुत प्रगतिको पछिल्लो संकेत ओपनएआईले गत हप्ता सोरा नामक नयाँ प्लेटफर्म सुरु गरेको छ जसले पाठको एक लाइनलाई उच्च गुणस्तरमा छोटो भिडियोमा परिणत गर्न सक्छ ।

एआई चिप दौड तीव्र

अल्टम्यानका यी अनुमानहरू सार्वजनिक हुनुअघि विश्वका केही प्रमुख देशका सरकारहरूले चिप उद्योगमा आफ्नो हिस्सेदारी सुरक्षित गर्न वा कायम राख्न प्रयास थालेका थिए । यी देशहरूमा संयुक्त राज्य अमेरिका, चीन, जापान र धेरै युरोपेली देशहरू छन् । विगत १८ महिनामा अमेरिकाले चिनियाँ कम्पनीहरूलाई यहाँका चिप्स किन्नबाट रोक्न चीनमाथि प्रतिबन्ध पनि लगाएको छ । तर उन्नत एआई कम्प्युटिङ पावर विकास गर्न चीनको क्षमतामा बाधा पु¥याउनुको सट्टा, प्रतिबन्धहरू ‘प्रत्युत्पादक’ साबित भयो । द मास्टर एल्गोरिदम’ पुस्तकका लेखक डोमिङ्गोस भन्छन्, “चीनले मध्यस्थकर्ताहरूमार्फत अमेरिकी चिप्स प्राप्त गर्न सक्ने थुप्रै तरिकाहरू छन् । तर, त्यस्ता प्रतिबन्धहरूले चीनलाई आफ्नो क्षमता विकास गर्न र अमेरिकी चिप्समा कम निर्भर हुन पनि प्रोत्साहन गर्छ ।’ वास्तवमा, अमेरिकी प्रतिबन्धहरूले एआई चिप उत्पादनमा आफ्नो लगानी बढाउने वाचा गरेका चिनियाँ नेताहरूलाई प्रोत्साहित गरेको छ ।

चीन द्रुत गतिमा अगाडि

चीनले उत्पादन आपूर्ति श्रृंखला निर्माण गर्न र अगाडि बढाउन अर्को दशकमा एआई चिप्समा २५० बिलियन डलर अनुदान दिइरहेको छ । चीन हाल चिप उत्पादनमा विश्वव्यापी लिडर ताइवान भन्दा करिब चार देखि पाँच वर्ष पछाडि छ र सेमीकन्डक्टर डिजाइनमा दुई देखि तीन वर्ष पछाडि छ । वर्तमानमा, अमेरिकी चिप कम्पनीहरूले यो दौड जितिरहेका छन् । अन्य देशहरूले एआई चिप उत्पादन गर्ने देशहरूको सूचीमा प्रवेश गर्न संघर्ष गर्न सक्छन् । किनभने तिनीहरूसँग माइक्रोसफ्ट जस्ता अल्टम्यानको ओपनएआईलाई समर्थन गर्ने अर्बौ डलर लगानी गर्न ठूला टेक कम्पनीहरू छैनन् । पटेल भन्छन्, ‘यदि जर्मनी एआईको क्षेत्रमा अग्रणी बन्न चाहन्छ भने, उनीहरूले यसमा सब्सिडी दिनुपर्छ किनभने मर्सिडीज–बेन्ज र डेमलर जस्ता कम्पनीहरूले उन्नत चिपहरूमा ठूलो लगानी गर्नु आवश्यक छैन ।’

उन्नत चिप्स एक ‘रणनीतिक वस्तु’

आर्थिक इतिहासकार र ‘चिप वार्स’ नामक पुस्तकका लेखक क्रिस मिलरले विश्व शक्तिहरूबीचको वर्तमान भू–राजनीतिक गतिरोधको बीचमा अल्ट्रा–हाइ–स्पीड चिपहरू ‘रणनीतिक वस्तु’ बनिसकेको महसुस गरेको बताए । चीनजस्ता निरंकुश देशलाई नराम्रो उद्देश्यका लागि एआई प्रयोग गर्नबाट रोक्न अमेरिकी सरकार र अन्य ‘चिप प्लान्टहरू कहाँ छन् र तिनीहरूको उत्पादनमा को संलग्न छ भन्ने बारे धेरै संवेदनशील हुने’ उनले भविष्यवाणी गरे ।

एनभिडिया र शेयर बजारमा गिरावट

एनभिडिया कम्पनी एआई चिप डिजाइनमा बजार लिडर हो । सान्ता क्लारा, क्यालिफोर्नियामा रहेको यो कम्पनीको मूल्य अब ४१.८ ट्रिलियन छ, जसले यसलाई अमेरिकी शेयर बजारमा एमडी र इन्टेलजस्ता कम्पनीहरूपछि तेस्रो ठूलो कम्पनी बनेको छ । सेयर बजारमा आएको गिरावटको बाबजुद पनि लगानीकर्ताको अपेक्षाअनुसार एनभिडिया को मूल्य गत महिना २९६.५ अर्ब डलरले बढेको थियो । तर, यो वृद्धि दिगो नहुने अधिकांश विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

डोमिङ्गोसले एआईप्रति लगानीकर्ताको हालको जुनूनलाई एउटा बेलुनसँग तुलना गरे जुन यो नफुट्दासम्म फुलिरहेको छ । उनी भन्छन्, ‘धेरै मानिस, कम्पनी र देशहरूले धेरै पैसा गुमाउने छन् । त्यहाँ धेरै नरसंहार हुनेछ । तर दीर्घकालीन रूपमा, एआई इन्टरनेट जस्तै हुनेछ । आजकल डटकमको बारेमा कसले वास्ता गर्छ ? इन्टरनेट एक वास्तविकता हो यो सर्वव्यापी छ र टेक्नोलोजीमा थप प्रगतिको आधार हो । अनुवाद गरिएको