काठमाडौं । आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स अर्थात एआई सम्बन्धी विश्वको पहिलो ठूलो बैठक बेलायतमा हुँदैछ । विश्वभरका राजनीतिक र प्रविधि विशेषज्ञहरूले यस क्रान्तिकारी डिजिटल प्रविधिको सुरक्षित प्रयोगबारे छलफल गर्नेछन् । उक्त बैठकमा बेलायती प्रधानमन्त्री ऋषि सुनक, अमेरिकी उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस, ईयू प्रमुख उर्सुला भोन डी लेन र राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेस सहभागी छन् । यसमा कुल २७ सरकारका प्रतिनिधि सहभागी छन् । शिखर सम्मेलनको उद्देश्य एआईको बढ्दो प्रयोगबाट उठ्ने प्रश्नहरू विचार गर्नु हो ।

विभिन्न क्षेत्रहरूमा एआईको बढ्दो प्रयोगले यसको सम्भावनाको झलक देखाएको छ । यसले मानव रोजगारीमा खतरा, साइबर आक्रमण र प्रविधिमाथि मानव नियन्त्रणको डर पनि बढाएको छ । यस बैठकको पहिलो दिनमा एलोन मस्क सहभागी भएको देखियो । यसअघि उनी व्यक्तिगत रुपमा आउने वा अनलाइनमा भाग लिने भन्ने स्पष्ट थिएन ।

ऋषि सुनकको पहल

यो सम्मेलन बेलायती प्रधानमन्त्री सुनकको पहलमा भएको हो । यो उनको दिमागको उपज नै भन्नु पर्छ । गत हप्ता, सुनकले एक विज्ञप्तिमा जोड दिएका थिए कि उनको उद्देश्य सुरक्षा मुद्दाहरूमा अन्तर्राष्ट्रिय समझ विकास गर्नु थियो, जहाँ ‘हामी साझेदारहरूसँग काम गर्न सक्छौं कि एआई सुरक्षित रूपमा प्रयोग गरिन्छ । हामी यसको जोखिममा विश्वको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय कथनमा सहमत हुन सक्दो प्रयास गर्नेछौं,’ सुनकले भने । तर, रिपोर्टका अनुसार बेलायतले पनि यस बैठकलाई लिएर आफ्नो महत्वाकांक्षालाई नियन्त्रण गर्नुपर्यो । नियामक बनाउने जस्ता विचारहरूबाट पछि हट्नु जस्तै, किनभने यसमा धेरै उत्साह थिएन ।

एआई सम्बन्धित सरोकारहरू

एआईले धेरै क्षेत्रहरूको लागि आशा जगाएको छ । विशेष गरी चिकित्सा विज्ञानको विकासमा यसको सकारात्मक प्रयोगको धेरै सम्भावना छ । सुनकले यो बैठकबाट ठूलो अपेक्षा गरेका छन् । उनले साझा प्लेटफर्मबाट कुनै पनि औपचारिक प्रगतिको लागि जोड दिँदै आएका छन् । तर, क्लिन टेक्नोलोजीको लागि अभियान चलाउने पेशाले वकिल कोरी क्राइडर एआई बैठकमा छलफलबाहेक अरू केही नहुने महसुस गर्छन् ।

सान फ्रान्सिस्कोमा पत्रकार सम्मेलनमा सुनकको बारेमा टिप्पणी गर्दै क्रिडर भन्छन्, ‘यदि उहाँ यस विषयमा गम्भीर हुनुहुन्थ्यो भने, यसको तलसम्म पुग्ने थिए र बेलायतका सबै ठूला प्राविधिक कम्पनीहरू र नियामकहरूलाई एकै ठाउँमा ल्याउने थिए । त्यसो भएन । काम जोखिममा छ वा हराएको छ भनेर हेर्न नियामकहरू कहाँ छन् ? डाटा सुरक्षा सुनिश्चित गर्न नियामकहरू कहाँ छन् ?’

यस सम्मेलनको सन्दर्भमा यसले प्रविधिको जोखिममा मात्र केन्द्रित रहेको भन्दै सुनकको आलोचना पनि भएको छ । यसका बावजुद, बेलायतले बुधबार नै अफ्रिकामा एआई परियोजनाहरूमा ४६ मिलियन डलर लगानी गर्ने बताएको छ । बैठक अघि, सोमबार, जी७ देशहरूमा अत्याधुनिक एआई प्रणाली विकास गर्ने कम्पनीहरूका लागि आचारसंहितामा सहमति भएको थियो । यद्यपि, यो बाध्यकारी छैन ।

ह्वाइट हाउसले एआईको प्रयोगसँग सम्बन्धित आफ्नै सुरक्षा मापदण्डहरू तोकेको छ । जसअन्तर्गत कम्पनीहरूले सरकारी समीक्षाका लागि निश्चित प्रकारका प्रणालीहरू पेश गर्नुपर्नेछ । बैठकमा चिनियाँ प्रतिनिधि पनि सहभागी हुने सम्भावना छ । तर, पश्चिमी देशहरूसँगको तनावको बीचमा बेइजिङलाई निमन्त्रणा दिनुलाई आश्चर्यका साथ हेरिएको छ । अनुवाद गरिएको