काठमाडौं । इनोभेसन अर्थात नवीन खोज । यो शब्द औद्योगिक संसारमा धेरै महत्वपूर्ण छ । नवप्रवर्तनले जनताको समस्याको समाधान मात्रै गर्दैन, यसले कुनै पनि देशको अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान पुर्याउछ । कुनै पनि नयाँ आविष्कारको साथ, तपाइँ एक स्टार्टअप सेट अप गर्न सक्नुहुन्छ, जुन अगाडि बढ्न सक्छ र युनिकर्न बन्न सक्छ ।

उद्योगमा मात्र नभई समाजका अन्य क्षेत्रहरूमा पनि नवप्रवर्तनको ठूलो महत्व छ । त्यसोभए प्रश्न उठ्छ, संसारको सबैभन्दा इन्नोभेटिभ देश कुन हो ? सायद तपाईले अमेरिका, चीन वा जापानको नाम लिनुहुनेछ । तर, यी तीनमध्ये कोही पनि शीर्ष स्थानमा छैनन् । संसारको सबैभन्दा इन्नोभेटिभ देश स्विट्जरल्याण्ड हो । युरोप महाद्वीपमा अवस्थित यो सानो देश लामो समयदेखि नवप्रवर्तनको अग्रभागमा रहेको छ । ग्लोबल इनोभेसन इन्डेक्सले विश्व अर्थतन्त्रहरूलाई तिनीहरूको आविष्कारको आधारमा क्रमबद्ध गर्दछ

स्विट्जरल्याण्ड संसारको सबैभन्दा इन्नोभेटिभ

ग्लोबल इनोभेसन इन्डेक्स २०२२ अनुसार स्विट्जरल्याण्ड विश्वको सबैभन्दा इन्नोभेटिभ देश हो । यस सूचकाङ्कमा स्विट्जरल्याण्डको ६४.६ अंक छ । स्विट्जरल्याण्ड नवप्रवर्तनको मामिलामा शीर्ष स्थानमा रहेको यो पहिलो पटक होइन । स्विट्जरल्याण्ड लगातार १२ वर्षदेखि यो वरियतामा शीर्ष स्थानमा छ । यस देशको ठूलो संख्यामा पेटेन्ट र संस्थागत बलका कारण यो देश शीर्षमा छ ।

नेपालको स्थान

ग्लोबल इनोभेसन इन्डेक्स २०२२ मा नेपाल १११ औं स्थानमा छ । नेपालले सना २०२२ मा नवप्रवर्तन आउटपुटहरू भन्दा नवप्रवर्तन इनपुटहरूमा राम्रो प्रदर्शन गरेको छ । यो वर्ष नेपाल नवप्रवर्तन इनपुटमा १०६ औं स्थानमा छ, जुन २०२१ र २०२० दुवै भन्दा कम हो ।नवप्रवर्तन आउटपुटका लागि, नेपाल १११ औं स्थानमा छ । यो स्थिति गत वर्षको तुलनामा उच्च तर २०२० भन्दा कम हो ।

अमेरिका कहाँ छ ?

यस सूचकाङ्कमा स्विजरल्याण्डपछि अमेरिका दोस्रो स्थानमा छ । यसले ६१.८ अंक प्राप्त गरेको छ । तेस्रो नम्बरमा, स्वीडेन छ । त्यसपछि चौथोमा बेलायत, पाँचौंमा नेदरल्यान्ड, छैटौंमा दक्षिण कोरिया, सातौंमा सिंगापुर, आठौंमा जर्मनी, नवौंमा फिनल्याण्ड र दशौंमा डेनमार्क रहेका छन् । ग्लोबल इनोभेसन इन्डेक्स २०२२ मा भारत ४० औं स्थानमा छ । यो सूचकांकमा भारतको स्कोर ३६.६ रहेको छ ।

साता आधारमा स्कोर दिइन्छ

विपो ग्लोबल इनोभेसन इन्डेक्समा देशले ७ विधाका आधारमा अंक प्राप्त गर्छन । यी आधारहरू व्यापार विशेषज्ञता, बजार विशेषज्ञता, पूर्वाधार, मानव पुँजी र अनुसन्धान, संस्थाहरू, रचनात्मक उत्पादनहरू, र ज्ञान र प्रविधि आउटपुटहरू हुन् । व्यापार विशेषज्ञताले व्यापार अनुसन्धान र विकास र एफडीआईको शुद्ध लगानीमा खर्च समावेश गर्दछ । बजार विशेषज्ञताले जिडिपीको आकार र स्थानीय बजारमा प्रतिस्पर्धाको तीव्रतालाई हेर्छ ।

सडक, अस्पताल, विद्यालय निर्माण र ऊर्जा दक्षता पूर्वाधारमा देखिन्छ । मानव पुँजी र अनुसन्धानले प्रति विद्यार्थी सरकारी कोषको साथ वैज्ञानिक र अनुसन्धान संस्थाहरूको गुणस्तर हेर्छ । राजनीतिक स्थायित्व र संस्थाहरूमा सुरक्षाका साथै व्यवसाय सुरु गर्न सहज भएको देखिन्छ । क्रिएटिभ आउटपुटहरूमा सबैभन्दा मूल्यवान ब्रान्डहरू, औद्योगिक डिजाइन अनुप्रयोगहरू र ट्रेडमार्क अनुप्रयोगहरू ह्यान्डल गरिएका छन् । अन्तिम श्रेणी, ज्ञान र प्रविधि आउटपुट, पेटेन्ट अनुप्रयोगहरू हेर्छ, श्रम उत्पादकतामा वृद्धि, र सफ्टवेयरमा खर्च रहेका छन्

सन २००० देखि, अनुसन्धान र विकास मा विश्वव्यापी लगानी २.४ ट्रिलियन डलर तीन गुणा भएको छ । रोजगार सृजनादेखि सार्वजनिक स्वास्थ्य र राष्ट्रिय सुरक्षादेखि औद्योगिक प्रतिस्पर्धासम्म, आरएण्डडीले देशको आर्थिक वृद्धि र नवप्रवर्तनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । यसले प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा समाजको हरेक कुनालाई असर गर्छ ।