काठमाडौं । अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जा एजेन्सी (आईईए) का अनुसार गत वर्ष विश्वव्यापी ऊर्जा माग २.२ प्रतिशतले बढेको छ । साथै, २०१३ देखि २०२३ सम्ममा ऊर्जाको माग औसत १.३ प्रतिशतको दरले बढ्यो । गत वर्ष, विश्वव्यापी रूपमा बिजुली खपत ४.३ प्रतिशतले बढेको थियो ।

यो पछिल्लो दशकको वार्षिक औसतको दोब्बर हो । समाचार एजेन्सी डीपीएका अनुसार विश्वव्यापी स्तरमा तापक्रम वृद्धिका कारण बिजुलीको खपत बढेको छ र एयर कन्डिसनिङ अर्थात् एसीको चिसो हावा यो वृद्धिको प्रमुख कारण थियो । यसबाहेक, डाटा सेन्टर र आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको विकासले पनि बिजुली खपत बढायो ।

अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जा एजेन्सीका अनुसार, ‘गत वर्ष भारतमा १ करोड ४० लाख एसी युनिट बिक्री भएको थियो । यो संख्या २०२३ को तुलनामा २७ प्रतिशतले बढी हो । यो संख्या २०३० सम्म बढ्दै जाने अनुमान गरिएको छ, जसका कारण बिजुलीको माग पनि बढ्दै जानेछ । २०२५ देखि २०२७ सम्म भारतमा बिजुलीको माग वार्षिक ६.३ प्रतिशतले बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ ।’

भारत र चीनले कोइलाको माग बढाए

सन् २०२४ मा विश्वव्यापी रूपमा कोइलाको मागमा एक प्रतिशतले वृद्धि भएको थियो । प्रतिवेदनका अनुसार भारत र चीनमा तातो हावाका कारण बिजुलीको माग बढेको छ र विश्वव्यापी कोइला खपतमा वार्षिक वृद्धिको ९० प्रतिशतभन्दा बढी योगदान पुगेको छ । यसले चरम मौसमी घटनाहरूले ऊर्जाको मागलाई कसरी असर गर्छ भनेर देखाउँछ । २०२४ मा, तेलको माग ०.८ प्रतिशतले बढ्यो । कुल ऊर्जा मागमा तेलको हिस्सा ३० प्रतिशतभन्दा कममा झरेको यो पहिलो पटक हो । साथै, गत वर्ष विद्युतीय सवारी साधनको बिक्री २५ प्रतिशतले बढेको थियो । विश्वभर बिक्री हुने प्रत्येक पाँचौं कार विद्युतीय थियो । यसकारण, सडक यातायातमा तेलको माग घट्यो ।

यस वर्षको अवस्था कस्तो हुनेछ ?

यस वर्षको मार्च महिनादेखि भारतमा गर्मीको प्रभाव देखिन थालेको छ । मिडिया रिपोर्टका अनुसार, राजस्थानका बाडमेर, जोधपुर, जालोर र वरपरका जिल्लाहरूमा मार्च २५ मा अधिकतम तापक्रम ४० डिग्री सेल्सियस नाघेको थियो । साथै, अन्य धेरै जिल्लाहरूमा गर्मीको लहरको चेतावनी जारी गरिएको थियो ।

भारतको मौसम विज्ञान विभागले पनि २०२५ को सुरुवातमा गर्मी सुरु हुने चेतावनी दिएको थियो । यस वर्ष मार्चदेखि मे महिनासम्म भारतका अधिकांश भागहरूमा न्यूनतम र अधिकतम तापक्रम सामान्यभन्दा माथि रहने अनुमान आईएमडीले गरेको छ । यसबाहेक, धेरैजसो भागहरूमा सामान्य भन्दा बढी दिन गर्मीको लहर जारी रहने सम्भावना छ । साथै, बढ्दो गर्मीका कारण गहुँ जस्ता बालीहरू पनि प्रभावित हुन सक्छन् । अनुवाद गरिएको