काठमाडौं । पछिल्लो समय चामलको विषयमा भारत र पाकिस्तानबीच तनाव देखिएको छ । भारतले न्युजिल्याण्ड र अष्ट्रेलियाले बासमती चामलमा भारतको स्वामित्व दाबी अस्वीकार गरेको पाकिस्तानी मिडियाको दावीलाई अस्वीकार गरेको छ । यसबाहेक, ती रिपोर्टहरूमा पाकिस्तानले भारतविरुद्ध बासमती चामलको स्वामित्वको लडाई जितेको पनि दाबी गरिएको थियो ।
भारतले यी दावीहरूलाई पूर्णरूपमा अस्वीकार गरेको छ र यस्ता दाबीहरु कुनै प्रमाण बिना फैलाइएको भ्रामक जानकारी भएको बताएको छ । भारत सरकारसँग सम्बन्धित आधिकारिक स्रोतहरूका अनुसार पाकिस्तानले अहिलेसम्म न्युजिल्याण्ड र अष्ट्रेलियामा बासमती चामलको आधिकारिक दर्ता प्राप्त गरेको छैन ।
यसको विपरित, भारतको कृषि तथा प्रशोधित खाद्य निर्यात विकास प्राधिकरणले पहिले नै न्यूजील्याण्डमा बासमतीको लोगो (ट्रेडमार्क) दर्ता गरिसकेको छ । भारतले आफ्नो बासमती चामलको नाम र लोगोको संरक्षण गर्न निरन्तर काम गरिरहेको छ । यसबाहेक, पाकिस्तानी रिपोर्टहरूले यो पनि दाबी गरेका छन् कि युरोपेली संघ (इयु) ले चाँडै यस विषयमा पाकिस्तानको पक्षमा आफ्नो फैसला दिन सक्छ । तर भारतले पनि यी दाबीहरूलाई गलत र भ्रामक भनेको छ ।
भारतले स्पष्ट रूपमा भनेको छ कि बासमती चामल विशेष रूपमा हिमालयको फेदमा र उत्तरी भारतको हिन्द–गंगा क्षेत्रमा उब्जाउ गरिन्छ र यस क्षेत्रसँग यसको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक सम्बन्ध छ । यस्तो अवस्थामा, पाकिस्तानको स्वामित्वको दाबी पूर्णतया आधारहीन छ ।
पश्चिम एसियाली बजारमा भारतको प्रभुत्व
भारतको बासमती चामलको निर्यात निरन्तर बढिरहेको छ । २०२२–२३ मा, भारतले ४५.६१ लाख टन बासमती चामल निर्यात गरेको थियो, जसको मूल्य ४.७९ अर्ब डलर थियो । अर्कोतर्फ, पाकिस्तानको बासमती चामलको निर्यात परिमाण भारतको तुलनामा कम छ, तर यसको मुद्रामा आएको गिरावटका कारण अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा यसको मूल्य बढी प्रतिस्पर्धी भएको छ ।
विशेष गरी युरोपेली संघ (इयु) र बेलायतका बजारहरूमा पाकिस्तानको प्रभुत्व बढेको छ, जहाँ यसको ८५% हिस्सा छ । यद्यपि, भारतले अझै पनि इरान, साउदी अरेबिया र अन्य पश्चिम एसियाली बजारहरूमा बलियो स्थिति कायम राखेको छ ।
