काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले आफ्नो विदाई समारोहमा एक शब्दमा धेरै जोड दिए । उनले भने कि केही प्राविधिक अर्बपतिहरूले अमेरिकी लोकतन्त्र कब्जा गर्न सक्छन् । त्यस्ता धनीहरूलाई उनले ओलिगार्क वा ओलिगार्की भने । यो भन्दा पहिले, ओलिगार्क शब्द अक्सर रूसी प्रणाली को लागी प्रयोग भएको थियो । तर अमेरिकी राष्ट्रपतिको रूपमा पहिलो पटक, बाइडेनले यसलाई आफ्नो देशको लागि खतरा भने । प्रश्न उठ्छ कि ओलिगार्कीको अर्थ के हो ?
ओलिगार्कीको अर्थ के हो ?
छोटकरीमा भन्नुपर्दा, यसको अर्थ सरकारका कार्यहरू नियन्त्रण गर्ने व्यक्तिहरूको चयन समूहबाट बनेको अभिजात वर्ग हो । तर जो बाइडेनले उनीहरूलाई नकारात्मक प्रकाशमा प्रस्तुत गर्ने तरिकाले यसको अर्थ एलोन मस्कजस्ता विश्वका धनी व्यक्तिहरूले नवनिर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको सहयोगमा पूण रूपमा सत्ता नियन्त्रण गर्न सक्छन् भन्ने हो ।
लोकतन्त्रको भविष्यका लागि यो राम्रो कुरा होइन भन्ने बाइडेन विश्वास गर्छन् । उनको कुरा यसरी पनि बुझ्न सकिन्छ कि अर्को हप्ता मेटाका सीईओ मार्क जुकरबर्गले ट्रम्पको सम्मानमा आयोजित रिपब्लिकन दाताहरूको कार्यक्रममा प्रमुख भूमिका खेल्नेछन् । अमेजन प्राइम भिडियोले डोनाल्ड ट्रम्पकी श्रीमती मेलानियाको नयाँ डकुमेन्ट्री जारी गर्नेछ । यसलाई स्ट्रिम र प्रसारण गर्ने विशेषाधिकार अमेजनलाई दिइएको छ । यो पनि महत्त्वपूर्ण छ कि अमेजनको मालिक जेफ बेजोस हुन् ।
मेटा, अमेजन र ओपनएआईका सीईओ साम अल्टम्यानले गत महिना ट्रम्पको कोषमा एक मिलियन डलर दान गर्ने घोषणा गरेका थिए । एलोन मस्कले ट्रम्पको चुनावी अभियानमा २० करोड डलर खर्च गरेको पनि बताइएको छ । जो बाइडेनको चिन्ता छ कि यदि यी प्राविधिक अर्बपतिहरू यसरी शक्तिसँग जोडिएर रह्यो भने अमेरिकी लोकतन्त्र त्यस्ता चुनिन्दा मानिसहरूले कब्जा गर्नेछ किनभने यो प्रविधि र सञ्चारमा नियन्त्रण गर्ने साधन सम्पन्न वर्ग हो । जसका कारण सरकारले आफ्नो इच्छाअनुसार हेरफेर गर्ने गलत समाचार र कथा फैलिने जोखिम बढी हुन्छ । जे भएपनि, मेटाले ट्रम्पको विजय पछि आफ्नो तथ्य जाँच इकाई बन्द गर्ने निर्णय गरेको छ । अहिले अमेरिकाका दुवै पार्टी रिपब्लिकन र डेमोक्र्याट आफ्नो राजनीतिक भविष्यका लागि सिलिकन भ्यालीका प्राविधिक मालिकहरूमा निर्भर छन् ।
अहिले प्रचलनमा छ
पुरातन ग्रीसमा कुलीन वर्गको उत्पत्ति कहाँबाट भएको हो ? त्यसबेला सम्भ्रान्त वर्गको गठन भयो जुन राजासँग पारिवारिक सम्बन्ध, सम्पदा, वफादारीको आधारमा जोडिएको थियो र त्यहाँ वंशाणुगत पद प्रणाली थियो । आधुनिक युगमा यो शब्द उस्तै छ तर यसको अर्थ परिवर्तन भएको छ ।
बाइडेनले भनेको राजनीति र नाफाको सम्बन्ध हो । पछिल्लो समय हेर्दा सन् १९९१ मा सोभियत संघको विघटनपछि राष्ट्रपति बोरिस येल्तसिनको कार्यकालमा धनी र शक्तिबीचको सम्बन्ध थियो । यस्ता व्यक्तिले पैसा र प्रभावका भरमा आफ्ना व्यक्तिलाई नियुक्त गरेर सरकारका महत्वपूर्ण निकायहरू आफ्नो नियन्त्रणमा लिएका छन् ।
भ्लादिमिर पुटिनको युगमा पनि उनीप्रति वफादारी देखाउने वर्ग फस्टाउँदै गएको छ । फिलिपिन्समा पनि पूर्वराष्ट्रपति रोड्रिगो डुटेर्तेको पालामा यस्तो व्यवस्था विकास भएको आरोप लागेको थियो । विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्र अमेरिका र चीनमा धनी र गरिबबीचको बढ्दो खाडलका कारण पछिल्ला वर्षहरूमा कुलीन व्यवस्थाको चर्चा बढ्दै गएको छ । अनुवाद गरिएको
