विश्वका शीर्ष अर्थतन्त्रहरू (जी२०) को बैठक सोमबारदेखि ब्राजिलको रियो दि जेनेरियोमा सुरु भएको छ । गरिबीसँग लड्ने र जलवायुका लागि कोष जुटाउने समस्याका बीचमा यो चिन्ता पनि छ कि संयुक्त कदमका लागि भावी अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको अडान के हुन्छ ?
काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन अन्तिमपटक विश्वका शीर्ष अर्थतन्त्रहरूको सम्मेलनमा सहभागी भएका छन् । तर, कार्यकालको अन्तिम दिनमा उनको प्रभाव नाममात्रै रहनेछ । अन्य जी २० नेताहरूले उनीपछिको परिस्थितिको बारेमा सोच्न थालिसकेका छन् । आफ्नो पहिलो कार्यकालमा डोनाल्ड ट्रम्पले अमेरिकालाई विश्वव्यापी जलवायु सम्झौताबाट बाहिर निकालेका थिए । यस बैठकमा सबैको नजर चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङमाथि हुनेछ । जिनपिङले डोनाल्ड ट्रम्पको ‘अमेरिका फर्स्ट’ एजेन्डाको सामु आफूलाई विश्वव्यापी नेता र स्वतन्त्र व्यापारको रक्षकको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन् ।
ब्राजिलका वामपन्थी राष्ट्रपति लुइज इनासियो लुला डा सिल्भाले ग्लोबल साउथका मुद्दाहरू र जलवायु परिवर्तन विरुद्धको लडाइमा आफ्नो विशेषज्ञता प्रदर्शन गर्न आफ्नो होस्टिङ कौशल प्रयोग गर्नेछन् । रियो दि जेनेरियोमा बैठकको लागि छानिएको ठाउँ आधुनिक कलाको भव्य संग्रहालय हो । हालै ब्राजिलको सर्वोच्च अदालत बाहिर असफल बम विष्फोट भएको थियो जसमा संदिग्ध अति दक्षिणपन्थी चरमपन्थी आक्रमणकारी मारिए । यस्तो अवस्थामा सुरक्षा व्यवस्था निकै कडा छ ।
यो सम्मेलन बाइडेनको कूटनीतिक भ्रमणको लागि एक प्रकारको विदाई समारोह पनि हुनेछ । लिमामा एसिया प्यासिफिकका व्यापार सहयोगीहरूलाई भेटेपछि बाइडेनले अमेजन जंगलको पनि भ्रमण गर्दैछन् । अमेरिकी राष्ट्रपतिको यो पहिलो अमेजन भ्रमण हो । आफ्नो कार्यकालको अन्तिम दिनहरू उज्यालो पार्न खोजिरहेका बाइडेनले ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा पनि आफ्नो जलवायुको रेकर्ड कायम रहने कुरामा जोड दिएका छन् । अजरबैजानमा कोप–२९ जलवायु सम्मेलन भइरहेका बेला जी२० बैठक हुन लागेको हो । जलवायु सम्मेलनको वार्ता विकासोन्मुख देशका लागि ठूलो जलवायु लगानीको विषयमा अड्किएको छ । यस्तो अवस्थामा सबैको नजर रियो दि जेनेरियोमा केही ठूलो घोषणा हुने आशामा छ ।
जलवायु परिवर्तनका चुनौतीहरू
संयुक्त राष्ट्रका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले जी २० सदस्यहरूलाई सम्झौताको लागि ‘नेतृत्व र मेलमिलाप’ देखाउन अपील गरेका छन् । यी जी समूहका देशहरू विश्वको ८० प्रतिशत उत्सर्जनका लागि जिम्मेवार छन् । ब्राजिलको कूटनीतिक स्रोतले चीन जस्ता द्रुत विकासशील देशहरूले विश्व जलवायु परियोजनाहरूमा वित्तपोषण गर्न धनी देशहरूको दबाबलाई प्रतिक्रिया नदिइरहेका बताएको छ । तर, सम्मेलनमा यस दिशामा केही प्रगति हुने आशा पनि व्यक्त गरिएको छ ।
यो वर्ष चरम मौसमी घटनाका हिसाबले खराब सावित भएको छ । यस वर्षको ब्राजिलको जंगलमा लागेको आगलागी विगत एक दशकमा सबैभन्दा भयानक थियो । यसका लागि रेकर्ड खडेरीलाई जिम्मेवार ठहराइयो, जुन आंशिक रूपमा जलवायु परिवर्तनको लागि जिम्मेवार छ । पछिल्लो पटक भारतमा भएको जी–२० बैठकमा नेताहरूले यस दशकको अन्त्यसम्ममा नवीकरणीय ऊर्जाको स्रोत तीन गुणा बढाउने माग उठाएका थिए । यद्यपि, यसले जीवाश्म इन्धनको पूर्ण उन्मूलनको स्पष्ट रूपमा उल्लेख गरेको छैन।
गरिबीमा ध्यान केन्द्रित
यस बैठकमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनलाई पनि आमन्त्रण गरिएको थियो तर उनले रियो आउन अस्वीकार गरेका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतले उनको गिरफ्तारी चाहेको छ र त्यसैले सम्मेलन विवादमा फस्न सक्ने भएकाले उनी सहभागी नभएको बताइएको छ । ७९ वर्षीय लुला दा सिल्भाले युक्रेन र मध्यपूर्वमा भएको युद्धलाई सम्मेलनको एजेन्डाबाट टाढा राखिने बताउँछन् ताकि गरिबीमा ध्यान केन्द्रित गर्न सकियोस् । । ‘किनभने यदि त्यसो भएन भने, हामी अन्य चीजहरूको बारेमा कुरा गर्दैनौं जुन युद्धमा छैनन्, जो गरिब र संसारमा अदृश्य छन्,’ डा सिल्भाले आइतबार ग्लोबो न्यूजलाई भने ।
गरिबीमा हुर्केका लुला दा सिल्भाले यस सम्मेलनमार्फत ‘भोक र गरिबी विरुद्धको विश्वव्यापी गठबन्धन’ सुरु गर्दैछन् । उनले भनेका छन् कि ‘विश्वका ७३.३ करोडभन्दा बढी भोकाएका जनता, खानेकुराको अनिश्चिततामा उठेका बालबालिकासँग आज खानेकुरा छैन तर भोलि हुनेछ ।’ ब्राजिलले पनि अर्बपतिहरूलाई उच्च कर लगाउन दबाब दिइरहेको छ । अनुवाद गरिएको
