काठमाडों । अमेरिकाको केन्द्रिय बैंक फेडरल रिजर्भले बिहीबार लगातार दोस्रो पटक ब्याजदर कटौती गरेको छ । अमेरिकी अर्थतन्त्रको महंगी नियन्त्रण र बेरोजगारी दरलाई सन्तुलित बनाउने प्रयासलाई जारी राख्दै फेडले दोस्रोपटक ब्याजदर घटाएको हो । डलर ओपन मार्केट समितिले सेप्टेम्बरमा आधा प्रतिशत अंक कटौती गरेकोमा यो पटक ब्याजदरलाई २५ आधार अंकले घटाउँदै नयाँ लक्ष्य दायरा ४.५० प्रतिशत देखि ४.७५ प्रतिशत तोकेको छ।

यो कटौतीले बैंकहरू बीच ओभरनाइट लेन्डीङको लागत निर्धारण गर्छ, तर यसले मोर्टगेज, क्रेडिट कार्ड, र अटो लोन जस्ता उपभोक्ता ऋण साधनहरूमा पनि प्रत्यक्ष प्रभाव पार्ने सम्भावना रहेको छ। पछिल्लो कटौतीको संकेत सेप्टेम्बरकाे बैठक र त्यसपछि नीति निर्माताहरूको टिप्पणीमा दिइएको थियो, जसलाई बजारहरूले व्यापक रूपमा अपेक्षा गरेका थिए।

यो निर्णय सर्वसम्मत रूपमा पारित भएको थियो, जहाँ गर्भनर मिशेल बाउमनले अघिल्लो कटौतीको मतलाई यसपटक समर्थन गरिन्। निर्णयपछि सेयर बजारमा सकारात्मक प्रतिक्रिया देखियो, नास्ड्याकमा १.५ प्रतिशतले वृद्धि हुँदै प्रमुख औसतमा अग्रता कायम गर्याे। त्यस्तै, एस एण्ड पी ५०० पनि रेकर्ड उच्चमा पुग्यो।

विश्व अर्थतन्त्रमा प्रभाव

अमेरिकाको फेडरल रिजर्भले गरेको ब्याज दर कटौतीले विश्वव्यापी बजारमा प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष प्रभाव पार्न सक्छ। उच्च ब्याजदरले अमेरिकी डलर बलियो बनाउँछ, तर कटौतीपछि डलर कमजोर हुन सक्छ, जसले अन्य देशहरूलाई विश्व व्यापारमा प्रतिस्पर्धात्मक लाभ दिन सक्छ। कमजोर डलरका कारण आयात सस्तो हुन सक्छ भने निर्यातमा वृद्धि हुने सम्भावना रहन्छ। यसले गर्दा विश्व बजारमा निर्यात–आयातको सन्तुलनमा केही सहजता आउने अपेक्षा गर्न सकिन्छ।

फेडको निर्णयले अन्तरराष्ट्रिय लगानीको दिशा परिवर्तन गर्न सक्छ। धेरैजसो विदेशी लगानीकर्ता अमेरिकी अर्थतन्त्रमा न्यून ब्याजदरको कारण जोखिम लिन तयार हुन्छन्। त्यसैले, युरोप, एशिया र अन्य क्षेत्रहरूमा पनि थप लगानीको प्रवाह बढ्न सक्छ, जसले गर्दा यी क्षेत्रमा नयाँ रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना हुन सक्छन्।

नेपाली अर्थतन्त्रमा प्रभाव

अमेरिकामा ब्याज दर कटौतीसँगै नेपाली अर्थतन्त्रमा पनि केही प्रभाव देखिन सक्छ। अमेरिकी डलर कमजोर हुँदा नेपाली रुपैयाँको तुलनात्मक मूल्य स्थिर वा केही हदसम्म बलियो रहन सक्छ। डलरको अस्थिरता सँगै नेपालको विदेशी व्यापारमा पनि असर पर्ने सम्भावना रहन्छ, किनकि आयातमा निर्भर भएको नेपालले अन्य मुद्राको सन्दर्भमा आफ्नो व्यापार सन्तुलनमा परिवर्तन अनुभव गर्न सक्छ।

यस कटौतीले नेपाली मुद्रा विनिमय दरमा केही राहत पुर्याउन सक्ने भएपनि आज शुक्रबार भने नेपाली मुद्राको केहि अवमूल्यन भएको छ । नेपालका लागि इन्धन आयात र अन्य आवश्यक वस्तुहरूको आयात व्ययमा कमी आउनेछ, जसले गर्दा महंगी नियन्त्रणमा सहयोग पुर्‍याउन सक्छ। तर, डलर कमजोर हुँदा रेमिटेन्समा केही गिरावट आउन सक्छ किनकि विदेशबाट प्राप्त हुने रकमको वास्तविक मूल्य घट्न सक्छ।

अर्कोतर्फ, अमेरिकी ब्याज दर घट्दा अमेरिकी र युरोपेली लगानीकर्ता नेपाली बजारमा पनि आकर्षित हुन सक्छन्। नेपालको बैंकिङ क्षेत्रमा पनि अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा सस्तो वित्तीय पूँजीको आपूर्तिमा वृद्धि हुन सक्छ, जसले ब्याजदरमा केही राहत ल्याउन सक्छ। यसले नेपाली व्यवसायलाई सस्तो ऋण उपलब्ध गराउन सहयोग पुर्‍याउनेछ, जसले उत्पादनशीलता र रोजगारीलाई प्रोत्साहन गर्न सक्छ।

नेपालका लागि चुनौती र अवसर

फेडरल रिजर्भको ब्याजदर कटौतीले नेपालका लागि केही अवसर र चुनौतीहरू ल्याउन सक्छ। सस्तो वित्तीय पूँजीले नेपाली व्यवसायहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय लगानीमा लाभ दिन सक्छ तर नेपालले रेमिटेन्समा निर्भर रहेको कारण, अमेरिकी डलरको कमजोरीले यो आम्दानीमा प्रभाव पार्न सक्छ। साथै, नेपालका बैंकहरूले पनि अन्तर्राष्ट्रिय ब्याजदरको आधारमा आफ्नो नीति परिमार्जन गर्नु पर्ने हुन सक्छ।

सामान्यतया, अमेरिकी ब्याज दर घट्दा विश्वभर वित्तीय साधनमा जोखिमप्रतिको चाहना बढ्छ, जसले नेपाल जस्ता विकासशील मुलुकहरूमा थप लगानीको अवसर खोल्छ। तर, अमेरिकी अर्थतन्त्रमा भएका कुनै पनि अस्थिरताले नेपालको आर्थिक संरचना र व्यापार घाटालाई अझै अस्थिर बनाउन सक्छ।

फेडरल रिजर्भले ब्याज दर कटौती गर्दा यसको असरले विश्वव्यापी मुद्रा र स्टक बजारमा मात्र नभई सुन र तेलको मूल्यमा पनि प्रत्यक्ष प्रभाव पार्छ। अमेरिकी ब्याजदर घट्दा डलर कमजोर हुन सक्छ, जसले सुन र तेल जस्ता वस्तुहरूको मूल्यमा अस्थिरता ल्याउन सक्छ। यसका कारण सुन र तेलमा गरिएको लगानी विश्व बजारमा, विशेष गरी नेपाल जस्ता देशमा पनि, अर्थतन्त्रमा प्रभाव पार्न सक्छ।

सुनको मूल्यमा प्रभाव

सुनलाई पारम्परिक रूपमा सुरक्षित लगानीका रूपमा लिइन्छ, र ब्याजदर घट्दा सुनको मूल्य प्रायः बढ्न सक्छ। डलर कमजोर हुँदा लगानीकर्ताहरूले सुरक्षित लगानीका लागि सुनतर्फ रुचि बढाउँछन्, जसले गर्दा सुनको मूल्य विश्वभर वृद्धि हुन्छ। फेडको ब्याजदर कटौतीले अमेरिकी डलरलाई कमजोर बनाउने सम्भावना रहन्छ, जसले सुनको मूल्यलाई उकास्न सक्छ।

नेपालका लागि, सुनको मूल्य वृद्धि गर्दा आयात व्ययमा वृद्धि हुनेछ। नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय बजारबाट सुन आयात गर्दछ र डलरमा व्यापार गर्ने भएकाले, डलर कमजोर हुँदा सुनको मूल्य नेपाली बजारमा बढ्ने सम्भावना रहन्छ। सुनको मूल्य वृद्धि गर्दा नेपाली बजारमा सुनको माग घट्न सक्छ, र यसले गहना उद्योगमा केही प्रभाव पार्न सक्छ। साथै, सुनमा गरिएको लगानीलाई नेपालीले सुरक्षित सम्पत्तिको रूपमा बढी महत्व दिन सक्ने सम्भावना पनि रहन्छ।

तेलको मूल्यमा प्रभाव

तेलको मूल्य पनि डलरको मूल्यमा निर्भर हुन्छ। फेडरल रिजर्भको ब्याज दर कटौतीले डलर कमजोर हुँदा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा तेलको मूल्यमा वृद्धि हुने सम्भावना रहन्छ। तेलको मूल्य बढ्दा आयात गर्ने मुलुकहरू, जस्तै नेपाल, प्रभावित हुन्छन्। नेपाल जस्तो तेल आयातमा निर्भर मुलुकमा तेलको मूल्य वृद्धिले आयात व्यय बढाउँछ, जसले देशको महंगी र व्यापार घाटालाई थप गहिरो बनाउँछ।

नेपालमा तेलको मूल्य वृद्धि हुँदा यातायात, उत्पादन, र वस्तु सेवामा महंगी बढ्न सक्छ, जसले गर्दा उपभोक्ताको खर्च क्षमता र व्यापार लागतमा असर पर्ने सम्भावना रहन्छ। नेपालमा इन्धनको मूल्य वृद्धिले नेपालीको भान्सासम्म कठिनाई ल्याउन सक्छ, किनकि ढुवानी र उत्पादन लागत उच्च हुने सम्भावना रहन्छ।

सुन र तेलको प्रभाव, नेपालका लागि चुनौती र अवसर

फेडको ब्याज दर कटौतीले सुनको मूल्यमा वृद्धि ल्याउँदा सुनमा गरिएको लगानीलाई सुरक्षित विकल्पको रूपमा लिन सकिन्छ, तर तेलको मूल्य बढ्दा महंगी नियन्त्रणको चुनौती थपिन्छ। डलर कमजोर हुँदा केही हदसम्म राहत मिल्न सक्छ, तर महंगीको दबाबले व्यापार घाटा र खर्चका अवसरहरूमा असर पार्न सक्छ।

नेपालले तेल आयातमा वैकल्पिक ऊर्जा स्रोतहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न र सुनको आयातलाई व्यवस्थित गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेको देखिन्छ। फेडको यस निर्णयले नेपाललाई नयाँ रणनीतिहरू अपनाउन प्रेरित गर्न सक्छ, जसले अर्थतन्त्रलाई दिगो बनाउन सहयोग पुर्‍याउन सक्छ।