काठमाडौं । भारत र क्यानडाबीचको कूटनीतिक सम्बन्ध तल्लो तहमा पुगेको छ । क्यानडाले फेरि एकपटक खालिस्तानी आतंकवादी हरदीप सिंह निज्जरको हत्यामा भारतीय अधिकारीको हात रहेको आरोप लगाएको छ । यी आरोपपछि क्यानडा र भारतबीच कूटनीतिक तनाव बढेको छ ।
दुवै देशले एकअर्काका धेरै उच्च कूटनीतिज्ञलाई देश निकाला गरेका छन् । तर, अहिलेसम्म यी तनावले दुई देशबीचको व्यापार सम्बन्धमा कुनै असर गरेको छैन । तर, यो विषय लामो समयसम्म रहिरहने हो भने दुई देशबीचको व्यापारिक सम्बन्धमा असर पर्ने विज्ञहरू बताउँछन् । भारत र क्यानडाबीचको व्यापार सम्बन्धलाई एक नजर…
भारत र क्यानडाबीच बलियो आर्थिक सम्बन्ध छ । २०२३–२४ मा भारतले क्यानडाबाट ४.६ बिलियन डलर आयात गरेको थियो भने क्यानडामा ३.८ बिलियन डलर निर्यात गरेको थियो । यो स्पष्ट छ कि व्यापार सन्तुलन क्यानाडाको पक्षमा छ । यस अवधिमा दुई देशबीचको द्विपक्षीय व्यापार ८.४ अर्ब डलर पुगेको छ । अप्रिल २००० र जुन २०२३ बीच, भारतले क्यानाडाबाट एफडीआईको रूपमा चार अर्ब डलरको लगानी प्राप्त गर्यो । क्यानेडियन पेन्सन कोषले भारतमा ७५ बिलियन डलरभन्दा बढी लगानी गरेको छ ।
एक रिपोर्टका अनुसार सेप्टेम्बर ३० सम्म भारतको इक्विटी बजारमा क्यानडाको कुल लगानीको मूल्य २४ अर्ब डलर थियो । अमेरिका, सिंगापुर, लक्जमबर्ग, आयरल्याण्ड, मौरिसस, बेलायत, नर्वे र जापान पछि क्यानाडा भारतीय शेयर बजारमा नवौं ठूलो लगानीकर्ता हो । विदेश मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार भारतमा ६ सयभन्दा बढी क्यानेडियन कम्पनी रहेका छन् । त्यसैगरी धेरै भारतीय कम्पनीले पनि क्यानडामा व्यापार गरिरहेका छन् । जसमा आईटी, सफ्टवेयर, स्टिल, प्राकृतिक स्रोत र बैंकिङ क्षेत्रका कम्पनीहरू पर्छन् ।
भारतबाट क्यानडामा रत्न र आभूषण, औषधि, कपडा, मेकानिकल उपकरण, जैविक रसायन, हल्का इन्जिनियरिङ सामान र फलाम र स्टिलको निर्यात समावेश छ । क्यानाडाबाट आयात हुने दाल, न्युजप्रिन्ट, काठको पल्प, एस्बेस्टोस, पोटास, फलामको स्क्र्याप, तामा, खनिज र औद्योगिक रसायन समावेश छ । भारत र क्यानडाबीच लामो समयदेखि कूटनीतिक विवाद चलिरहेको भए पनि आर्थिक सम्बन्ध भने त्यसले छुटेको विज्ञहरू बताउँछन् । अनुवाद गरिएको
