काठमाडौं । डाक्टरहरूले दाँत स्वस्थ राख्न फ्लोराइडको प्रयोग गर्न सल्लाह दिन्छन् । तर, पछिल्लो रिपोर्टले यसले बालबालिकाको आइक्यू घटाउन सक्ने देखाएको छ । टूथपेस्टमा फ्लोराइडको मात्रालाई लिएर पनि पटकपटक चिन्ता व्यक्त गरिएको छ । यसै सन्दर्भमा अमेरिकी सरकारको स्वास्थ्य मन्त्रालयको एक प्रतिवेदनले पिउने पानीमा फ्लोराइडको तोकिएको सीमाभन्दा दोब्बरले बालबालिकाको आइक्यू वा बौद्धिक स्तर घटाउन सक्ने बताएको छ ।

प्रतिवेदन, जुन पहिले प्रकाशित अनुसन्धानमा आधारित छ, पहिलो पटक संघीय एजेन्सीले निष्कर्ष निकालेको छ कि त्यहाँ उच्च फ्लोराइड स्तर र बच्चाहरुमा आईक्यूको कमीको बीच सम्बन्ध हुन सक्छ । तर, यस प्रतिवेदनका नतिजालाई ‘मध्यम आत्मविश्वास’का साथ जारी गरिएको छ ।

यस रिपोर्टको उद्देश्य पिउने पानीमा फ्लोराइडको प्रभावहरू बुझ्नको लागि मात्र नभई उच्च फ्लोराइड स्तरसँग सम्बन्धित सम्भावित न्यूरोलोजिकल जोखिमहरूलाई बुझ्नु रहेको रिपोर्टमा छ । फ्लोराइडले दाँतलाई बलियो बनाउँछ र क्याभिटी कम गर्छ । यसलाई पछिल्लो शताब्दीको सबैभन्दा ठूलो सार्वजनिक स्वास्थ्य उपलब्धि मानिन्छ । सुरक्षित मात्रामा पिउने पानीमा फ्लोराइड थप्न सिफारिस पनि गरिन्छ ।

भारतलगायत धेरै देशमा अध्ययन

स्वास्थ्य मन्त्रालयको हिस्सा रहेको राष्ट्रिय विष विज्ञान कार्यक्रमले बुधबार प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेको हो । यसले क्यानडा, चीन, भारत, इरान, पाकिस्तान र मेक्सिकोमा गरिएको अध्ययनको समीक्षा गरेको छ । अध्ययनले प्रतिलिटर १.५ मिलिग्रामभन्दा बढी फ्लोराइड भएको पिउने पानीको दीर्घकालीन उपभोग र बालबालिकाको आइक्यू घट्ने बीचको सम्बन्ध रहेको निष्कर्ष निकालेको छ ।

प्रतिवेदनले फ्लोराइडको विभिन्न स्तरहरूमा कति आइक्यू पोइन्टहरू घटन सक्छ भनेर मापन गर्ने प्रयास नगरिएको तर, रिपोर्टमा समीक्षा गरिएका केही अनुसन्धानहरूले बढी फ्लोराइडको सम्पर्कमा आएका बच्चाहरूको आइक्यू ४ देखि ५ बिन्दु कम भएको उल्लेख गरेको छ । २०१५ देखि अमेरिकी स्वास्थ्य अधिकारीहरूले पिउने पानीमा फ्लोराइड प्रतिलिटर ०.७ मिलिग्रामको सीमा सिफारिस गरेका छन् ।

यस प्रतिवेदनका अनुसार, अमेरिकी जनसंख्याको करिब ०.६ प्रतिशत वा करिब १९ करोड मानिसले प्राकृतिक रूपमा १.५ मिलिग्राम वा बढी फ्लोराइड हुने पानी प्रणाली प्रयोग गर्छन् । प्रतिवेदनले फ्लोराइडको न्यूनस्तरको जोखिमको बारेमा कुनै निष्कर्ष निकालेको छैन र थप अध्ययन आवश्यक रहेको बताएको छ ।

दन्त चिकित्सक सहमत छैनन्

अमेरिकी दन्त संघ, जसले पानीमा फ्लोराइड थप्न समर्थन गर्दछ उसले नयाँ विश्लेषण र पहिलेको अनुसन्धानको आलोचना गरेको छ । फ्लोराइड प्राकृतिक रूपमा पानी र माटोमा पाइने खनिज हो । सन १९४५ मा, ग्रान्ड र्यापिड्स शहर मिशिगनले पहिलो पटक पिउने पानीमा फ्लोराइड थप्न थालेको थियोे । त्यसबेलादेखि यसलाई दाँतको क्षय रोक्नको लागि भन्दै प्रचार गरिने गरिएको छ ।

हड्डी कमजोर हुने र दुख्ने जस्ता समस्याबाट बच्नका लागि वातावरण संरक्षण निकायले पिउने पानीमा प्रतिलिटर ४ मिलीग्राम फ्लोराइडको सीमा तोकेको छ । तर, अब धेरै अनुसन्धानहरूले उच्च फ्लोराइड स्तर र मस्तिष्क विकासबीचको सम्बन्धलाई औंल्याइरहेका छन् । सन २००६ मा चीनमा गरिएको अनुसन्धानको आधारमा राष्ट्रिय अनुसन्धान परिषदले सुझाव दिएको थियो कि उच्च फ्लोराइड स्तरले मस्तिष्कलाई असर गर्न सक्छ र थप अनुसन्धान आवश्यक छ ।

यसअघि पनि यस्तै रिपोर्ट आएको थियो जसमा टुथपेस्टमा फ्लोराइडको हानिको मूल्याङ्कन गरिएको थियो । पछिल्लो रिपोर्टलाई लिएर विज्ञहरूबीच बहस भइरहेको छ र वैज्ञानिकहरूले यसलाई अझ राम्रोसँग बुझ्ने प्रयास गरिरहेका छन् । फ्लोराइडको उचित मात्रामा सेवन दाँतका लागि फाइदाजनक भए पनि यसको अत्यधिक मात्रा स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुने वैज्ञानिकहरू बताउँछन् । तसर्थ, विशेष गरी बच्चाहरू र गर्भवती महिलाहरूका लागि फ्लोराइड स्तरहरू नियन्त्रण गर्न महत्त्वपूर्ण छ ।

फ्लोराइडको अत्यधिक मात्राले दाँतमा फ्लोराइडोसिस नामक रोग लाग्न सक्छ, जसका कारण दाँतमा सेतो वा कालो धब्बा देखिन सक्छ । यो अवस्था बच्चाहरुमा धेरै सामान्य रहेको छ किनभने तिनीहरूको दाँत विकासको चरणमा हुन्छ । लामो समयसम्म फ्लोराइडको अत्यधिक मात्रा सेवन गर्दा पनि हड्डीमा नकारात्मक असर पर्न सक्छ । यसले हड्डीको संरचनालाई कमजोर बनाउँछ र कतिपय अवस्थामा स्केलेटल फ्लोरोसिस जस्ता गम्भीर रोग पनि निम्त्याउन सक्छ, जसले हड्डीमा कठोरता र दुखाइ निम्त्याउँछ । फ्लोराइड पिउने पानीबाट मात्र नभई टुथपेस्ट, केही प्रकारको चिया र प्रशोधित खानेकुराबाट पनि उपभोग गर्न सकिन्छ । अनुवाद गरिएको