काठमाडौं । तिब्बतको हिमाली क्षेत्रमा जलवायु परिवर्तनका कारण चीनले ठूलो आर्थिक क्षति बेहोर्नुपर्ने देखिएको छ । जलवायु परिवर्तनका कारण थप वर्षा र हिमनदी पग्लिएर यस क्षेत्रमा थप अर्बौं टन पानी आउनुका कारण धेरै रमणीय तालको आकार बढ्न सक्ने र यसबाट ठूलो क्षति हुने दाबी अन्तर्राष्ट्रिय वैज्ञानिकहरुको समूहले आफ्नो अध्ययनमा गरेको हो ।
अन्वेषकहरूले अनुमान गरेका छन् कि शताब्दीको अन्त्यसम्ममा २० बिलियन युआन देखि ५० बिलियन युआन (२.७ बिलियन डलरदेखि ६.९ बिलियन डलर) को प्रत्यक्ष आर्थिक नोक्सान गर्न सक्छ । प्रतिष्ठित जर्नल ‘नेचर जियोसाइन्स’ मा गत महिना प्रकाशित एक शोधपत्रका अनुसार यस शताब्दीको अन्त्यमा छिङहाई–तिब्बत पठार क्षेत्रमा रहेका केही तालको क्षेत्रफल ५० प्रतिशतले बढ्ने अनुमान गरिएको छ । उनीहरुको पानी भण्डारण क्षमता ६०० अर्ब टनले बढ्नेछ ।
हङकङबाट प्रकाशित ‘साउथ चाइना मर्निङ पोस्ट’ले सो शोधपत्रलाई उद्धृत गर्दै सोमबार रिपोर्ट गरेको छ कि यदि यो पूर्वानुमान सही भए चीनमा ठूलो आर्थिक असर पर्ने र अर्बौं अमेरिकी डलरको नोक्सानी हुने छ । अध्ययनका अनुसार, नतिजाले देखाउँछ कि २१०० सम्म, कम उत्सर्जन परिदृश्यमा पनि तिब्बती पठारमा ‘एन्डोमोर्फिक’ तालहरूको सतह क्षेत्र ५० प्रतिशत (लगभग २०,००० वर्ग किलोमिटर वा ७७०० वर्ग माइल) भन्दा बढी हुनेछ । ) र पानीको सतह सन् २०२० को तुलनामा करिब १० मिटर (३२ फिट) ले बृद्धि हुनेछ । एन्डोमोर्फिक तालहरू ती तालहरू हुन् जसमा पानी भण्डारण गरिन्छ र पानी बाहिर निस्कँदैन, जसका कारण वर्षभर पानी रहन्छ ।
चीन, वेल्स, साउदी अरेबिया, अमेरिका र फ्रान्सका वैज्ञानिकहरूले यो विगत ५० वर्षमा यस क्षेत्रमा पानीको भण्डारणमा भएको वृद्धिभन्दा चार गुणा बढी हुने बताएका छन् । यो अवस्थालाई सम्बोधन गर्न प्रयास नगरिएमा ‘एक हजार किलोमिटरभन्दा बढी सडक, करिब ५ सय बस्ती र १० हजार वर्ग किलोमिटर घाँसे मैदान, जमिन र खेतहरू डुबानमा पर्ने अध्ययनले जनाएको छ ।
ब्रह्मपुत्रलगायत भारतमा बग्ने धेरै ठूला नदीको उद्गमस्थल तिब्बत भएकाले तालको आकार बढ्ने र हिमनदी पग्लिएर त्यसले भारतजस्ता छिमेकी राष्ट्रलाई पनि असर पार्न सक्ने अनुसन्धानकर्ताहरू बताउँछन् । छिङहाई–तिब्बत पठारलाई ‘एसियाको पानी स्तम्भ’ भनिन्छ । यो संसारको सबैभन्दा अग्लो पठार हो र एक हजार भन्दा बढी तालहरू छन् जसमा पानी र हिउँको रूपमा पानीको विशाल भण्डारहरू छन् । अनुवाद गरिएको
