काठमाडांै । विश्वका धेरै देशमा चुरोटको विकल्पका रूपमा ‘इलेक्ट्रोनिक सिगरेट’ र ‘भेप’ बिक्री भइरहेको छ । तर, चुरोटको निकोटिनको विकल्पका रूपमा यी विकल्पमा प्रयोग हुने रसायन स्वास्थ्यका लागि बढी खतरनाक हुने र त्यसको लत लाग्ने जोखिम चुरोटको भन्दा पनि बढी हुने विज्ञहरू बताउँछन् । अमेरिकाको फूड एन्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेशनले यस सम्बन्धमा तथ्यांक अझै अपूर्ण भए पनि ६ मिथाइल जस्ता रसायन निकोटिनभन्दा खतरनाक हुन सक्ने बताएको छ ।
भेप वा इलेक्ट्रोनिक सिगरेटहरूले रसायनहरू प्रयोग गर्छन् जसको रासायनिक संरचना निकोटिन जस्तै हुन्छ । अमेरिका र युरोपका धेरै देशहरूमा यी रसायनहरू सुर्ती वा निकोटिनलाई नियन्त्रण गर्ने नियम र नियमको दायरामा आउँदैनन् । यसको मतलब उत्पादकहरूले अमेरिका र अन्य देशहरूमा ट–मिथाइल जस्ता सिंथेटिक निकोटिन बेच्न सक्छन् र यसका लागि उनीहरूले एफडीए आदिबाट अनुमति लिनु पर्दैन । अनुमति प्राप्त गर्ने प्रक्रिया धेरै कडा र लामो हुन्छ र प्रायः अनुमति प्राप्त हुँदैन ।

चुरोट कम्पनीहरु चिन्तित

विश्वभर भेपिङ तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । अल्ट्रिया ग्रुप र ब्रिटिस अमेरिकन टोबाकोलगायतका ठूला सूर्तिजन्य कम्पनीहरूले भेपका कारण ठूलो नोक्सानी बेहोरेका छन् । धेरै देशहरूमा, निकोटिन भेपहरू अवैध रूपमा बिक्री भइरहेको छ, जसका कारण परम्परागत सुर्ती र चुरोटको बिक्री घट्दै गएको छ । मार्लबरो सिगरेट निर्माता अल्ट्रियाले एफडीएफलाई ६–मिथाइल निकोटिन र अन्य वैकल्पिक धुम्रपान उत्पादनहरूको वृद्धिको बारेमा चेतावनी दिएको छ । यो पत्र कम्पनीले आफ्नो वेबसाइटमा पनि प्रकाशित गरेको छ ।

पत्रमा कम्पनीले यी रसायनहरू नियममा आधारित प्रणालीका लागि ‘नयाँ खतरा’ भएको बताएको छ । ‘यदि निकोटिनजस्ता प्रभाव पार्ने रसायनको प्रयोग र वृद्धिमा नियन्त्रण भएन भने यसले अमेरिकी जनताको स्वास्थ्य जोखिममा रहनेछ एफडीएफलाई पनि बेवास्ता गरेको मानिनेछ । एफडीएफले पत्रको जवाफ दिएन किनभने उसले कम्पनीहरूसँगको कुराकानीबारे टिप्पणी गर्दैन । तर ६–मिथाइल र अन्य निकोटिनको विकल्पबारे सोधिएको प्रश्नको जवाफमा एफडीएफले भनेको छ, ‘यस विषयमा थप अनुसन्धान आवश्यक भए पनि निकोटिनको विकल्प त्योभन्दा बलियो हुनसक्ने तथ्यांकले देखाएको छ । मस्तिष्कमा हुने परिवर्तन र युवाहरूको ध्यान, सिक्ने क्षमता र स्मरणशक्तिमा दिगो प्रभाव पार्छ ।’ धेरै देशहरूम, धुम्रपान छोड्नका लागि भेपलाई उपयोगी उत्पादनको रूपमा बेचिन्छ ।

६-मिथाइल के हो ?

धेरै भेपहरूमा थपिएको निकोटिन सुर्तीको पातबाट निकालिन्छ । तर ६–मिथाइल प्रयोगशालामा रसायनबाट बनाइन्छ । एफडीएफले यस्तो सिंथेटिक कम्पाउन्ड र यी उत्पादनहरूबाट युवाहरूलाई जोगाउन ध्यान दिइने बताएको छ । एफडीएफ अमेरिकामा सूर्तिजन्य पदार्थको मात्र नभई औषधि, खाना, सौन्दर्य प्रसाधन र अन्य उत्पादनहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न जिम्मेवार छ, तर यसका निर्णयहरूले विश्वव्यापी रूपमा प्रभाव पार्छ । रोयटर्सको प्रश्नको जवाफमा एफडीएले भन्यो, ‘एफडीएले तथ्याङ्कका आधारमा निर्णय गर्छ । हामी उपलब्ध तथ्याङ्कको समीक्षा गरिरहेका छौं ताकि यस सम्बन्धमा आवश्यक कदम चाल्न सकियोस् ।’ हाल ६–मिथाइल निकोटिनमा धेरै अनुसन्धान नभएकाले कुनै निष्कर्षमा पुग्ने पर्याप्त जानकारी नभएको विज्ञहरू बताउँछन् ।

भर्जिनिया कमनवेल्थ युनिभर्सिटीका औषधि तथा विष विज्ञान विभागका प्राध्यापक इमाद दमज भन्छन् कि ६–मिथाइलमा गरिएको उनको अनुसन्धानले निकोटिनभन्दा बढी शक्तिशाली भएको देखाएको छ । तर, यसले मानिसमा कस्तो प्रभाव पार्छ भन्ने जान्न थप विस्तृत परीक्षण आवश्यक छ । अनुवाद गरिएको