काठमाडौं । गत वर्ष विश्वभर वाइन उत्पादनमा १० प्रतिशतले कमी आएको थियो । यो पछिल्लो ६ दशकमा सबैभन्दा ठूलो गिरावट हो । सन २०२३ मा वाइन उत्पादन १० प्रतिशतले घटेको हो । ग्लोबल एसोसिएसन अफ वाइन प्रोड्युसर्सका अनुसार ६० वर्षमा सबैभन्दा ठूलो गिरावट अत्यधिक मौसम र जलवायु परिवर्तनका कारण रेकर्ड गरिएको थियो ।

करिब ५० वाइन उत्पादन गर्ने देशका उद्योगीहरूको संस्था इन्टरनेशनल अर्गनाइजेसन अफ वाइन एन्ड वाइन (ओआईभी) ले बिहीबार भनेको छ, ‘चरम मौसम अवस्था, जस्तै खडेरी, आगो र अन्य जलवायुसम्बन्धी समस्याहरू ठूलो गिरावटका लागि जिम्मेवार हुन् ।’

वाइन उत्पादनमा सबैभन्दा ठूलो गिरावट अस्ट्रेलिया र इटालीमा भएको थियो । सन् २०२३ मा अस्ट्रेलियामा २६ प्रतिशत कम वाइन उत्पादन भयो भने इटालीमा २३ प्रतिशत भयो । स्पेनले पनि करिब २० प्रतिशतको गिरावटको सामना गर्नुप¥यो । चिली र दक्षिण अफ्रिकामा १० प्रतिशतभन्दा बढी गिरावट आएको छ ।

ओआईभीले अंगूरको उत्पादन सन् २०२३ मा सन् १९६१ यता सबैभन्दा कम भएकोे बताएको छ । वास्तवमा, उत्पादन गत नोभेम्बरमा अनुमान गरिएको भन्दा पनि कम थियो । कम खपतले मदिरा उत्पादकहरुको समस्या पनि बढाएको छ । ओआईभीका अनुसार २०२३ मा मानिसहरूले तीन प्रतिशत कम वाइन किनेका थिए ।

जलवायु परिवर्तनको असर

संगठनका निर्देशक जोन बार्करले भने, ‘उत्तरी र दक्षिणी गोलार्धका वाइन उत्पादन गर्ने क्षेत्रहरूमा खडेरी, चरम गर्मी, जङ्गलमा लागेको आगो, भारी वर्षा र फङ्गल रोगहरूले गर्दा आएको बाढी’ ले वाइन उत्पादनलाई असर गरेको छ । वाइन उत्पादनमा यति ठूलो गिरावट आउनुमा जलवायु परिवर्तनलाई मात्र जिम्मेवार ठहराउन नसकिने बार्करले स्वीकार गरे पनि उनले यसलाई सबैभन्दा ठूलो चुनौती भने । बार्करले भने, ‘अंगुरको बेल लामो समयसम्म चल्ने बिरुवा हो जुन संवेदनशील क्षेत्रमा हुर्किन्छ र जलवायु परिवर्तनले यसमा ठूलो असर गरिरहेको छ ।’

विश्वभर वाइनको उत्पादन घटेको बेला फ्रान्स एउटा यस्तो देश हो जहाँ वाइन उत्पादन बढेको छ । सन् २०२२ को तुलनामा २०२३ मा चार प्रतिशत बढी वाइन उत्पादन भएको थियो र यो सबैभन्दा बढी वाइन उत्पादन गर्ने देश रह्यो ।

खपत पनि घट्यो

२०२३ मा वाइन खपतमा पनि ठूलो प्रभाव देखिएको थियो । यो सन् १९९६ यताकै न्यून स्तरमा रह्यो । मुद्रास्फीति यसको प्रमुख कारण मानिन्छ । खासगरी चीनमा मदिराको खपतमा ठूलो गिरावट आएको थियो, जुन त्यहाँको सुस्त अर्थतन्त्रका कारण थियो । पोर्चुगल, फ्रान्स र इटाली सबैभन्दा धेरै वाइन पिउने देश थिए ।

उपभोग घट्नुमा जनसांख्यिकीय र जीवनशैलीमा आएको परिवर्तन पनि जिम्मेवार रहेको बार्करले भने, ‘विश्वव्यापी मागको वातावरण जति जटिल छ, यो घट्ने क्रम जारी छ कि छैन भन्न गाह्रो छ । “यो स्पष्ट रूपमा भन्न सकिन्छ कि मुद्रास्फीति २०२३ मा मागलाई असर गर्ने मुख्य कारक थियो ।’ अंगूर उत्पादनमा भारत पहिलो पटक शीर्ष १० देशमा परेको छ । त्यहाँ अंगूर खेती कूल क्षेत्रफल तीन प्रतिशतले बढेको छ । अनुवाद गरिएको