काठमाडौं । चीनको रियल इस्टेट संकट गहिरिँदै गएको छ । रिपोर्टका अनुसार देशको सबैभन्दा ठूलो निजी सम्पत्ति विकासकर्ता कम्पनी कन्ट्री गार्डेन पनि वैदेशिक ऋण तिर्न चुकेको छ । यो कम्पनीको विदेशी ऋण ११ अर्ब डलर र आन्तरिक ऋण छ अर्ब डलर (कुल २२ खर्ब रुपैयाँ बढी) छ । यही डिफल्टका कारण चीनको समस्या बढेको छ ।

चीनको अर्थतन्त्रमा घरजग्गाको एक तिहाइ हिस्सा भएका कारण घरजग्गा कम्पनीहरू डुब्दा बैंकहरूको अवस्था पनि बिग्रन सक्छ र यसले समग्र अर्थतन्त्र नै डुब्ने खतरा उत्पन्न हुन सक्छ । जुलाई र सेप्टेम्बरको बीचमा चीनको अर्थतन्त्र ४.९ प्रतिशतले बढेको छ, जुन दोस्रो त्रैमासिकमा ६.३ प्रतिशतभन्दा कम छ ।

चीन सरकारले घरको माग बढाउन धेरै उपायहरू अपनाएको छ तर घर बिक्री गत वर्षको तुलनामा निकै कम छ । चालु आर्थिक वर्षको पहिलो नौ महिनामा देशमा सम्पत्ति लगानी ९.१ प्रतिशतले घटेको छ । अगस्टमा, कन्ट्री गार्डनले वर्षको पहिलो ६ महिनाको तथ्यांक जारी गरेो थियो । यस अवधिमा कम्पनीले ६.७ अर्ब डलरको कीर्तिमानी घाटा बेहोरेको छ । यस्तो अवस्थामा यदि कम्पनीको डिफल्ट पुष्टि भयो भने विदेशी ऋणीहरूले पुनर्संरचना प्रक्रियाको लागि वित्तीय सल्लाहकारहरूसँग वार्ता सुरु गर्न सक्छन् । कम्पनीको ऋणलाई हेर्दा यो प्रक्रिया लामो समय लाग्न सक्छ ।

संकट कसरी सुरु भयो?

सन २०२१ मा, कन्ट्री गार्डेनको प्रतिद्वन्द्वी कम्पनी एभरग्रान्डे डिफल्ट भयो । यसले चीनमा रियल इस्टेट संकटको सुरुवात गर्यो । कम्पनीका अध्यक्ष अहिले प्रहरी हिरासतमा छन् । सन् २०२० मा चीन सरकारले घरजग्गा कम्पनीहरूले लिने ऋणको सीमाबारे नियम बनाएको थियो । यसबाट घरजग्गा उद्योग पूर्ण रूपमा लडखडायो । एभरग्रान्डे कुनै समय चीनको सबैभन्दा बढी बिक्री हुने विकासकर्ता कम्पनी थियो । आज योसँग ३०० बिलियन डलर भन्दा बढी ऋण छ, जुन संसारको कुनै पनि घर जग्गा कम्पनीको सबैभन्दा ठूलो ऋण हो । चीनका धेरै घरजग्गा कम्पनीले ऋण तिर्न चुकेका छन् । जसका कारण देशका धेरै आयोजनाहरु अलपत्र परेका छन् ।

घरजग्गाबाहेक, चीनको अर्थतन्त्र अन्य धेरै मोर्चाहरूमा पनि संघर्ष गरिरहेको छ । देशको अर्थतन्त्रको बृद्धि सुस्ताएको, स्थानीय सरकारको ऋण बढ्दै गएको र बेरोजगारी चरम उत्कर्षमा पुगेको छ । मन्दीको डरले मानिसहरु खर्च गर्नबाट टाढिदै गएकाले उपभोक्ताको उपभोग पनि सुस्त भएको छ । विदेशी कम्पनीहरूले चीनबाट बाहिर निस्किरहेका छन् भने विदेशी लगानीकर्ताले पैसा फिर्ता गरिरहेका छन् । बाँकी रिक्तता अमेरिकासँगको बढ्दो तनावले भरिएको छ । अनुवाद गरिएको