इजरायलसँग विश्वकै उत्कृष्ट सेना छ, जसलाई अमेरिकाको पूर्ण सहयोग र समर्थन छ । अर्कोतर्फ हमास छ, जससँग उच्च तालिम प्राप्त सशस्त्र समूह छ र यस क्षेत्रका शक्तिशाली देशहरूलाई समर्थन गर्ने शक्ति छ ।

काठमाडौं । हमासको अक्टोबर ७ मा इजरायलमा भएको हमलापछि यी दुईबीच द्वन्द्वका धेरै मोर्चाहरू खुलेका छन् । आउनुहोस् हामी दुबैको बललाई हेरौं ।

इजरायलका रक्षा बलहरू

इजरायल डिफेन्स फोर्स अर्थात आइडिएफसँग १ लाख ६९ हजार ५०० सैनिक र अफिसर छन् । बेलायतको इन्टरनेशनल इन्स्टिच्युट फर स्ट्राटेजिक स्टडीजका अनुसार सेनामा मात्रै करिब १२६,००० सैन्य कर्मचारी छन् । यी बाहेक इजरायलसँग ४ लाख रिजर्भ सैनिक छन् । हमासको आक्रमणपछि यीमध्ये ३ लाख ६० हजार सैनिकलाई कामको लागि बोलाइएको छ ।

प्राविधिक रूपमा उन्नत हतियारहरू

इजरायलसँग विश्वको सबैभन्दा प्राविधिक रूपमा उन्नत सुरक्षा प्रणाली छ, जसमा ‘आइरन डोम’ एन्टी मिसाइल प्रणाली पनि समावेश छ । आईआईएसएसका अनुसार इजरायलसँग १३०० टयांक र बख्तरबंद सवारी साधन, ३४५ लडाकू विमान र ठूलो संख्यामा तोप, ड्रोन र उन्नत पनडुब्बीहरू छन् । इजरायललाई आणविक हतियार राष्ट्र घोषणा गरिएको छैन, तर त्यहाँ आणविक हतियारहरूको स्वामित्वको बारेमा अनुमान गरिएको छ । हतियार नियन्त्रण संघले यी आणविक हतियारको संख्या करिब ९० रहेको अनुमान गरेको छ ।

अमेरिकाको सहयोग

अमेरिकाले हाल इजरायललाई हरेक वर्ष ३.८ बिलियन डलरको सैन्य सहायता उपलब्ध गराउँदै आएको छ । १० वर्षका लागि गरिएको यो सम्झौता सन् २०२८ सम्म रहनेछ । अमेरिकाले इजरायललाई हतियारको आपूर्ति बढाएको छ । यसबाहेक, कुनै पनि चुनौतीको सामना गर्न, यसको दुई विमानवाहक युद्धपोत र तिनीहरूको सहयोगी जहाजहरूको फ्लीट पूर्वी भूमध्यसागरमा तैनाथ गरिएको छ । युएसएस आइसेनहोवर र यूएसएस जेराल्ड फोर्ड विश्वका सबैभन्दा ठूला युद्धपोत हुन्, यिनीहरूलाई हमास मात्र नभई उसका सहयोगी इरान र हिजबुल्लाहलाई पनि ध्यानमा राखेर यहाँ तैनाथ गरिएको हो ।

बेलायती रक्षा विश्लेषण फर्म जेन्सका अनुसार अमेरिकी विमान वाहकहरूले विध्वंसक, क्रूजर, पनडुब्बी र समर्थन जहाजहरू सहित धेरै साना जहाजहरूसँग यात्रा गर्छन् । तिनीहरूको सैन्य क्षमता धेरै उच्च छ । यसले ब्यालिस्टिक मिसाइल सुरक्षा, कमाण्ड र कन्ट्रोल, मानवीय सहायता, सुरक्षित निकासी र प्रकोप राहत जस्ता सेवाहरू प्रदान गर्दछ ।

हमास

विगत केही वर्षको कडा परिश्रमले हमासले विभिन्न आयाममा आफ्ना हतियारहरू विकास गरेको छ । यसको सशस्त्र बलको नाम अल कासिम ब्रिगेड हो जसमा आईआईएसएसका अनुसार १५,००० मानिस छन् । तर, अरब मिडियाले यो संख्या ४०,००० राखेको छ । तिनीहरूसँग भारी हतियारहरू छन् जसको स्रोत मध्यपूर्वका देशहरू हुन् । जसमा मुख्यतया इरान, सिरिया र लिबिया पर्छन् । हमाससँग चीन र केही अन्य देशबाट प्राप्त हाते बन्दुक र आक्रमणकारी राइफलहरू पनि छन् ।

यीबाहेक हमासले स्थानीय रूपमा इम्प्रोभाइज्ड विस्फोटक, पर्याप्त मात्रामा ड्रोन, माइन, एन्टी–टयांक गाइडेड मिसाइल, ग्रेनेड लन्चर र लामो समयसम्म राख्न सकिने मोर्टार गोलाहरू बनाएको छ । तर, उनीहरुको संख्याबारे यकिन जानकारी भने छैन । हमासका धेरैजसो रकेटहरू स्थानीय रूपमा बनेका छन् र तिनीहरूको प्रविधि धेरै उन्नत छैन ।

हिजबुल्लाहको शक्ति

इजरायल र लेबनानबीचको सीमामा झडप सुरु भइसकेको छ । लेबनानमा इरान समर्थित सशस्त्र समूह हिजबुल्लाहको शासन छ । सन् २०२१ मा यो समूहले आफूसँग एक लाख लडाकु रहेको दाबी गरेको थियो । द इन्स्टिच्युट फर नेशनल सेक्युरिटी स्टडीज (आइएनएसएस) (एक इजरायली थिंक ट्यांक) ले यो संख्या वास्तवमा त्यो संख्याको आधा भएको बताउँछ । मध्यपूर्व विज्ञ इफा कौलोरियोटिसले हिजबुल्लाहसँग २०,००० उच्च प्रशिक्षित लडाकु र करिब ५०,००० रिजर्भ रहेको अनुमान गरेका छन् । तीमध्ये रिजर्भ लडाकुले लेबनान र इरानमा ३–३ महिनाको तालिम लिएका छन् ।
द इन्स्टिच्युट फर नेशनल सेक्युरिटी स्टडीजका अनुसार यस समूहको हतियारमा १५००० देखि २ लाखसम्म रकेट र मिसाइलहरू छन् । यसमा सयौं सटीक स्ट्राइक रकेटहरू पनि समावेश छन् । हिजबुल्लाहले मे महिनामा इरान, सिरिया, रुस र चीनबाट प्राप्त हतियार प्रयोग गरी इजरायलमा सीमापार आक्रमणका लागि अभ्यास गरेको थियो ।

इजरायल–हमास द्वन्द्वमा को–कोसँग छ

इरानको सहयोग

सन १९७९ मा इस्लामिक क्रान्ति पछि, इरानले प्यालेस्टाइनलाई आफ्नो नीतिहरूको स्तम्भको रूपमा सहायता स्थापित गरेको छ । इरानका विदेशमन्त्री हुसेन अमिर अब्दुल्लाहियानले हालैका दिनहरूमा इजरायलले गाजामा सेना पठाएमा ‘स्थितिलाई नियन्त्रण गर्ने र द्वन्द्व थप बढ्ने कसैले ग्यारेन्टी दिन नसक्ने’ चेतावनी दिएका छन् । सन् १९७९ को क्रान्तिदेखि नै हमासलाई समर्थन इरानको नीतिको हिस्सा हो ।

आइएनएसएससँग सम्बद्ध राज सिम्त भन्छन् कि इरानले हाल हिजबुल्लाहलाई युद्धमा सामेल गर्न चासो देखाएको छैन् । यसले यसको रणनीतिक स्रोतलाई खतरामा पार्न सक्छ । तर, उनले यो पनि भने कि इजरायलको जमिन आक्रमण पछि, विशेष गरी इजरायली सेनाको सफलताले इरानलाई बाध्य पार्न सक्छ । इजरायलको सफलताले गाज पट्टीमा नियन्त्रण कायम राख्ने हमासको क्षमतालाई नष्ट गर्नेछ । अनुवाद गरिएको