काठमाडौं । अमेरिकाको प्रतिष्ठित हार्वर्ड विश्वविद्यालयकी अर्थशास्त्रकी प्राध्यापक क्लाउडिया गोल्डिन यस वर्षको अर्थशास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कारका लागि चयन भएकी छन् । गोल्डिनलाई विश्वका दश प्रभावशाली महिला अर्थशास्त्रीमध्ये एक मानिन्छ । उनी विशेष गरी लैङ्गिक अर्थशास्त्रलाई मूलधारमा ल्याउनका लागि परिचित छन् । अमेरिकाको अर्थतन्त्रमा महिलाको भूमिकाबारे उनको अनुसन्धान निकै लोकप्रिय थियो । क्लाउडियाले महिला र पुरुषबीचको तलब अन्तरको कारण बुझ्नको लागि पनि धेरै अनुसन्धान गरिसकेकी छिन् ।

क्लाउडियाको जन्म सन् १९४६ मा न्यूयोर्कमा भएको थियो । उनले माइक्रोबायोलोजी अध्ययन गर्न कर्नेल विश्वविद्यालयमा भाग लिइन तर इतिहास र अर्थशास्त्रमा पढिन । त्यसपछि उनले सन् १९७२ मा शिकागो विश्वविद्यालयबाट औद्योगिक र श्रम अर्थशास्त्रमा डक्टरेट गरिन । सन् १९७० को दशकमा अमेरिकामा महिला अधिकारका लागि आन्दोलन सुरु हुँदा क्लाउडियाले आफ्नो उद्देश्य भेट्टाइन् । उनले अमेरिकाको अर्थतन्त्रमा महिलाको सहभागिताबारे अध्ययन गरिन् । देश महत्वपूर्ण सामाजिक परिवर्तनबाट गुज्रिरहेको र महिलाको भूमिकाबारे जनताको सोचाइ परिवर्तन भइरहेको थियो ।

अर्थतन्त्रमा महिला सहभागिताबारे अनुसन्धान

उनले अमेरिकाको २०० वर्षको आर्थिक इतिहासमा महिला सहभागिताको अध्ययन गरेकी थिइन् । सन् १९९० मा प्रकाशित उनको पुस्तक ‘अन्डरस्ट्यान्डिङ द जेन्डर ग्यापः एन इकोनोमिक हिस्ट्री अफ अमेरिकन वुमन’ मा उनले पुरुष र महिलाको तलबमा भएको भिन्नताको इतिहासबारे विस्तृत रूपमा लेखेकी छिन् । सन २००६ मा, उनको शोध पत्र ‘द क्वाइट रिभोलुसन’ (शान्त क्रान्ति) जसले महिलाको रोजगारी, शिक्षा र परिवारलाई रूपान्तरण गर्यो । उनले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा महिलाको भूमिकालाई चार चरणमा विभाजन गरिन । उनी भन्छिन् कि पहिलो तीन चरणहरू विकासका थिए भने क्रान्तिको चरण १९७० को दशकको अन्ततिर सुरु भएको थियो ।

उनी भन्छिन् कि विकासवादी चरणमा धेरै परिवर्तनहरू भए तर निर्णय लिनेमा उनीहरूको सीमित भूमिका थियो । जसका कारण उनीहरुको रोजगारी प्रभावित भएको छ । तर, क्रान्तिको समयमा, महिलाहरूले आफ्नो करियरलाई आफ्नो व्यक्तिगत पहिचानको महत्वपूर्ण भागको रूपमा हेरे र आफ्नो काम गर्ने जीवनको बारेमा आफ्नै निर्णयहरू गरे । आफ्नो अनुसन्धानमा क्लाउडियाले गर्भनिरोधक चक्कीको उपलब्धता र सम्बन्धविच्छेदका घटनामा वृद्धिले महिलामा आत्मविश्वास बढेको पत्ता लगाएकी थिइन् । जसका कारण महिलाहरु समाजमा आफ्नो पहिचान बनाउन प्रेरित भएका छन् ।

पुरुष र महिला तलब

तर, यो क्रान्तिले महिला र पुरुषबीचको तलबको खाडल घटाउन सकेन । सा २०१४ मा, उनले एउटा अनुसन्धान पत्र A Grand Gender Convergence: Its Last Chapter मा भनेका थिइन कि अमेरिका र अन्य विकसित देशहरूमा कार्यस्थलमा पुरुष र महिलाबीच समानता सुनिश्चित गर्न तलब अन्तर घटाउनु अन्तिम चुनौतीहरू मध्ये एक हो । परिवारका लागि समय निकाल्नुपर्ने भएकाले पुरुषको तुलनामा महिलालाई काममा कम समय हुन्छ । यसका लागि रोजगारीको पुनर्संरचना आवश्यक छ । यो प्रविधि, विज्ञान र स्वास्थ्य सेवामा भएको छ । अनुवाद गरिएको