काठमाडौँ । इजरायल र हमासबीच युद्ध जारी रहेका बेला विश्वका कैयौं देशहरुले आफ्नो कित्ता स्पष्ट गरिरहेका छन् । यस युद्धलाई लिएर विभिन्न देशका प्रतिक्रियाहरू आउनेक्रम जारी छन् । एकातिर पश्चिमी देशहरूले इजरायललाई साथ दिइरहेका छन् भने अर्कातिर इरान र कतार जस्ता अरब राष्ट्र प्यालेस्टाइनको साथमा छन् । उही समयमा चीन र इजिप्ट जस्ता केही देशहरू छन् जसले युद्धमा तटस्थ भूमिका लिएका छन् ।

अमेरिकी सञ्चारमाध्यम वाल स्ट्रिट जर्नलले हमास र हिजबुल्लाहका वरिष्ठ अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै आफ्नो रिपोर्टमा इजरायलमा हमलाको योजना बनाउन हमासलाई इरानी सुरक्षा अधिकारीहरूले सहयोग गरेको दाबी गरेपछि नयाँ बहस शुरु भएको छ । वाल स्ट्रिट जनरलका अनुसार इरानको इस्लामिक रिभोलुसनरी गार्ड कोर्प्सका अधिकारीहरूले सन् १९७३ पछि इजरायलमा जमिन, हवाइ र समुद्री मार्गबाट ​​सबैभन्दा ठूलो आक्रमणको योजना बनाउन हमाससँग अगस्टदेखि काम गरिरहेका थिए ।

अक्टोबर ७ मा इजरायलमा हमासले आक्रमण गरेपछि इरानका मानिसहरूले पनि उत्सव मनाएका थिए । मानिसहरु आतिशबाजी गरेको देखिएको थियो । तर, इरानले यी सबै दाबीलाई पूर्ण रूपमा अस्वीकार गरेको छ । उनले हमासको आक्रमणमा आफ्नो कुनै भूमिका नभएको बताएका छन् । इरानका सर्वोच्च नेता खामेनीका सल्लाहकारले इजरायलमाथि प्यालेस्टाइनले गरेको आक्रमणको समर्थन गर्ने बताएका छन् ।

इरानी राष्ट्रपति इब्राहिम रायसीले भने- ‘प्यालेस्टाइनले पक्कै पनि आफ्नो हितको रक्षा गर्नेछ । इजरायलले यस क्षेत्रका अन्य देशहरूको सुरक्षाको लागि खतरा खडा गरिरहेको छ र यसका लागि जवाफदेही हुनेछ ।’

इरान शिया बाहुल्य देश हो । अरब राष्ट्र र अमेरिकासँगको सम्बन्ध तनावपूर्ण छ । उनले इजरायललाई आफ्नो कट्टर शत्रु पनि ठान्छन् । इरान परमाणु शक्ति हासिल गर्न चाहन्छ । अमेरिका, इजरायल र अरब राष्ट्रहरूले उनलाई रोक्न चाहन्छन् ।

अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले इजरायललाई सहयोग गर्न तयार रहेको बताउदै उसलाई आफ्नो र आफ्नो जनताको रक्षा गर्ने अधिकार रहेको बताएका छन् । यसैबीच अमेरिकी रक्षा सचिव लोयड अस्टिनले इजरायलको सुरक्षामा कुनै कमी नहोस् भन्ने कुरामा आफूले ध्यान दिने बताएका छन् । अस्टिनले अमेरिकी जहाज र लडाकु विमानहरू इजरायलतर्फ मद्दतको लागि अघि बढिरहेको समेत बताए ।

अमेरिकाले गेराल्ड आर फोर्डसँगै युएसएस नर्मन्डी, विध्वंसक युएसएस थॉमस हडनर, यूएसएस रामेज, यूएसएस कार्नी र यूएसएस रुजवेल्टलाई पनि इजरायल पठाउँदै गरेको मिडिया रिपोर्टमा उल्लेख छ । यी युद्धपोतहरू एफ-३५, एफ-१५, एफ-१६ र रफ-१० जस्ता लडाकु विमानहरूले सुसज्जित छन् ।

अमेरिकाले इजरायललाई मध्यपूर्वमा प्रमुख सहयोगीको रूपमा हेर्छ । यसको प्रमुख कारण इरानसँगको सम्झौता हो । अमेरिकी वैदेशिक सहायता एजेन्सीका अनुसार अमेरिकी सहयोगमा इजरायलले त्यस क्षेत्रमा वरपरको खतरासँग जुध्न सैन्य धार कायम राख्न सक्षम छ ।

यसैबीच युएईले इजरायल युद्धको बीचमा हमासको आक्रमणको निन्दा गरेको छ । उसले इजरायली सहरहरूमा भएको यो अचानक आक्रमण चिन्ताको विषय भएको बताएको छ । वास्तवमा, कट्टर शत्रु मानिने इजरायल र संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) बीच सन् २०२० मा शान्ति सम्झौता भएको थियो । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले दुई देशबीच मध्यस्थकर्ताको भूमिका निर्वाह गरेका थिए । यो सम्झौतापछि दुई देशबीचको निकटता बढेको छ । यो सम्झौताको उद्देश्य इरानलाई कमजोर बनाउनु रहेको थियो ।

त्यसैगरी साउदी अरेबियाले धेरै प्यालेस्टाइनी गुटहरू र इजरायली कब्जा फौजहरू बीचको युद्धलाई नजिकबाट निगरानी गरिरहेको बताएको छ । उसले युद्ध रोक्न दुवै पक्षलाई आग्रह गरेको छ ।

यसैबीच इजिप्टले इजरायललाई ‘युद्ध’बारे चेतावनी दिएको बताएको छ । इजिप्टका गुप्तचर अधिकारीले केहि दिन अघि नै इजरायललाई ठूलो घटना हुनसक्ने संदेश दिएको तर इजरायलले त्यसमा ध्यान नदिएको दाबी गरेका छन् । इजिप्टले इजरायली अधिकारीहरू पूर्ण रूपमा वेस्ट बैंकमा केन्द्रित भए र गाजाबाट आउने खतरालाई ध्यान नदिएको बताएको छ । इजिप्टले प्रायः इजरायल र हमासबीच मध्यस्थता गर्छ। वास्तवमा यसअघि इजरायललाई आफ्नो शत्रु मान्ने अरब राष्ट्रहरूमध्ये इजिप्ट पनि थियो । इजिप्टले पनि इजरायल विरुद्ध धेरै युद्ध लडेको छ । तर, सन् १९७३ को अरब-इजरायल युद्धपछि मात्र ७ वर्षपछि इजिप्टले इजरायललाई राष्ट्रको रूपमा मान्यता दियो । त्यसयता यसलाई इजरायल र प्यालेस्टाइनबीच मध्यस्थता गर्ने देशको रूपमा हेरिन्छ ।

इजरायल र हमासबीच बढेको हिंसाप्रति चीनले गहिरो चिन्ता व्यक्त गरेको छ । चीनको विदेश मन्त्रालयले भन्यो- ‘हामी दुवै पक्षलाई शान्ति कायम राख्न अपील गर्छौं । यस द्वन्द्वबाट बाहिर आउन प्यालेस्टाइनलाई स्वतन्त्र राष्ट्रको रूपमा स्थापित गर्न आवश्यक छ ।’

इजरायल–प्यालेस्टाइन मुद्दामा सधैं तटस्थ अडान राख्दै आएको चीनले युद्ध रोक्न युद्धविरामको माग गरेको छ । कसैको पक्ष नलिई टर्की र रुस दुवैले वार्ताबाट समस्या समाधान गर्नुपर्ने बताएका छन् ।

यसबाहेक युरोपका धेरै देशले पनि युद्धमा इजरायलको पक्ष लिएका छन् । बेलायती प्रधानमन्त्री ऋषि सुनकले भने, ‘हमासको आक्रमणबाट म स्तब्ध छु । इजरायललाई आफ्नो सुरक्षाको पूर्ण अधिकार छ, जबकि फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले दुखको घडीमा आफू हमास आक्रमणमा ज्यान गुमाएकाका परिवारसँग रहेको बताएका छन् ।

युरोपेली संघका प्रमुख उर्सालाले इजरायलसँग बदला लिने अधिकार रहेको बताएकी छन् । युक्रेनको विदेश मन्त्रालयले इजरायलमाथि हमासको आक्रमणको निन्दा गरेको छ । उसले भने– हामी यो युद्धमा इजरायलको साथमा छौं । उसलाई आफ्नो र आफ्नो नागरिकको सुरक्षा गर्ने अधिकार छ। अष्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बानीजले यस घडीमा हामी हाम्रो मित्र इजरायलको साथमा रहेको बताएका छन् । अनुवाद गरिएको