काठमाडौं । रुसबाट कच्चा तेल खरिद गरेकोमा पश्चिमा देशहरूले भारतको आलोचना गर्दै आएका छन् । तर पछिल्लो तथ्यांकले भारतले त्यही रुसी तेल प्रशोधन गरेर बनाउने पेट्रोलियम पदार्थलाई जर्मनीले ठूलो परिमाणमा खरिद गरिरहेको देखाएको छ । जर्मनीको राष्ट्रिय तथ्याङ्क निकाय डेस्टाटिसको पछिल्लो तथ्यांकअनुसार यस वर्षको जनवरीदेखि जुलाईसम्म जर्मनीले करिब ४० अर्ब रुपैयाँको भारतीय पेट्रोलियम पदार्थ खरिद गरेको छ ।

भारतले रुसबाट खरिद गरेको कच्चा तेलबाट अधिकांश उत्पादनहरू बनेको बताइन्छ । एजेन्सीका अनुसार सन् २०२२ को सोही अवधिमा जर्मनीले ३ अर्ब २९ करोड रुपैयाँको पेट्रोलियम पदार्थ खरिद गरेको थियो, अर्थात् एक वर्षमा जर्मनीको खरिदमा १ हजार १ सय प्रतिशतले वृद्धि भएको थियो ।

भारतको अडान

एजेन्सीले उत्पादनहरू कच्चा तेलबाट बनेको र युएन कमट्रेड डाटाबेसका अनुसार, ‘युद्धको सुरुवातदेखि नै भारतले रूसबाट ठूलो मात्रामा कच्चा तेल आयात गर्दै आएको छ ।’ युद्ध सुरु भएदेखि नै पश्चिमा राष्ट्रहरूले रुसमाथि धेरै प्रतिबन्ध लगाएका थिए । युरोपियन युनियनले पनि रुसबाट समुद्री मार्गबाट तेल खरिद गर्न प्रतिबन्ध लगाएको थियो ।

यस अवधिमा भारतले रुसबाट लगातार कच्चा तेल खरिद गर्दै आएको छ र त्यो पनि सस्तो मूल्यमा । यस विषयमा पश्चिमा राष्ट्रहरूले भारतको पटकपटक आलोचना गरे पनि भारत आफ्नो अडानमा अडिग छ । भारत सरकारले भारतीय नागरिकको हितमा जुनसुकै कदम चाल्ने बताएको छ ।

तर ,कच्चा तेल प्रशोधन गरेर भारतले बनाउने पेट्रोलियम पदार्थ युरोपेली देशहरूले पनि किनिरहेका छन्, तेल बजारमा यो पक्षको चर्चा कमै हुन्छ । त्यस्ता खरिदहरू पूर्णतया कानुनी छन्, तर आलोचकहरू भन्छन् कि यो रुसी तेल युरोपमा ल्याउनको लागि पछाडिको बाटो हो, जसले रूसमाथि लगाइएको अन्तर्राष्ट्रिय र युरोपेली प्रतिबन्धहरूको प्रभावलाई कमजोर पार्छ ।

मे २०२३ मा इयू विदेश नीति प्रमुख जोसेप बोरेलले ब्लगपोस्टमा यो ‘दुविधा’ स्वीकार गरे । उनले लेखेका छन्, ‘ईयूमा हामी रुसी तेल किन्दैनौँ, तर यो रुसी तेललाई अन्यत्र प्रशोधन गरेपछि प्राप्त हुने डिजेल किन्छौँ । यसले हाम्रो प्रतिबन्धलाई पराजित गर्छ… यसले नैतिक मुद्दाहरू पनि जन्माउँछ ।’

भारतीय रिफाइनरी कम्पनीहरूले रुसबाट ठूलो मात्रामा कच्चा तेल किनेर त्यसलाई प्रशोधन गरी युरोपमा बेच्ने संघलाई जानकारी रहेको उनले स्वीकार गरेका थिए । जसमा संघले कडा कारबाही गर्नुपर्ने आवश्यकता भएपनि यसबारे कुनै कारबाही नभएको उनको भनाई छ । अनुवाद गरिएको