काठमाडौं । अहिले कुनै घर होला जहाँ कसैले बाटा जुत्ता लगाएको छैन । बाटा कम्पनी अझै पनि भारतीयहरूको लागि आफ्नो पहिचान बनेको छ । तर बाटा भारतीय ब्रान्ड होइन भनेर धेरै कम मानिसलाई थाहा होला । तर, भारतीयहरूले बाटा ब्रान्डबाट देसी भावना महसुस गर्छन् । यो कम्पनी भारतका मध्यमवर्गीय जनताको पहिलो रोजाइको रूपमा उभिएको छ ।

धेरैले बाटा जुत्ता कम्पनीलाई भारतीय कम्पनी मान्छन् तर यो कम्पनी एमएनसी (मल्टिनेसनल) कम्पनी हो । बाटाले धेरै उतारचढाव बेहोरेको छ र कयौं पटक कम्पनी बन्दको संघारमा पुगेर फेरि सफलता हासिल गरेको छ । बाटाले भारतमा कसरी सफलता हासिल गर्यो, हामी आज तपाईलाई बताउँछौं । बाटाप्रति जनताको विश्वास कसरी बढ्यो ? यस्तो छ बाटा कम्पनीको पूर्ण सफलताको कथा ।

यसरी सुरु भयो

बाटा कम्पनी मध्य युरोपको चेकोस्लोभाकियामा स्थापना भएको थियो । यो कम्पनी थोमस बाटाले सन् १८९४ मा सुरु गरेका थिए । थोमस बाटा एक गरिब परिवारमा जन्मेका थिए जसले जुत्ता बनाउने गर्थे । जब व्यापार सुरु भयो, उनले ऋण लिएर यसलाई ठूलो बनाउने योजना बनाए । तर स्थिति बिग्रियो र व्यापार ठप्प भयो । ऋण तिर्न नसक्दा अवस्था नाजुक बन्यो । कम्पनीलाई टाट पल्टेको घोषित गर्नु पर्यो । यसपछि थोमस इङ्गल्याण्ड आए र जुत्ता कम्पनीमा मजदुरको रूपमा काम गर्न थाले । त्यहाँ काम गर्दा उनले जुत्ता व्यवसायको रहस्य बुझे र स्वदेश फर्किएपछि फेरि काम सुरु गरे ।

अन्य देशहरूमा पसलहरू खोलियो

यसपटक व्यापार सुरु भयो र थोमसले व्यापार विस्तार गर्न अन्य देशहरूमा पसलहरू खोल्न थाले । सन् १९२५ सम्ममा बाटाले विश्वभर १२२ शाखा खोलेको थियो । जुत्तासँगै बाटाले मोजा र टायर पनि उत्पादन गर्न थाल्यो, केही समयमै कम्पनी बाटा समूहमा परिणत भयो ।

भारतमा यसरी सफलता प्राप्त भयो

भारतमा बाटाको कथा निकै रोचक छ । सन १९२० मा थोमस बाटा ब्रिटिश भारतको भ्रमणमा थिए । यस अवधिमा उनले धेरै भारतीयहरू खाली खुट्टा हिडिरहेको देखे । यसलाई उनले आफ्नो व्यवसायको लागि उत्तम अवसरको रूपमा देखे । सन् १९३१ मा उनले बाटा जुत्ता कम्पनी प्राइभेट लिमिटेड सुरु गरे । १९३२ मा थोमसको मृत्यु पछि, बाटा उनको भाइ जान एन्टोनिन बाटाले कब्जा गरे । भारतमा राम्रो प्रतिक्रिया पाएपछि उनले सन् १९३७ मा कोलकाता नजिकै भटनगरमा ठूलो युनिट सुरु गरे । बाटा इन्डियाको भारतमा १५०० भन्दा बढी स्टोरहरू छन् । आज पनि बाटा भारतमा विश्वासको प्रतीक बनेको छ ।

यसरी मनपर्ने ब्रान्ड बन्यो

बाटा स्वतन्त्र भारतमा स्वदेशी ब्रान्डको रूपमा उभियो । पत्रपत्रिकामा बाटाको विज्ञापन छापियो । बाटाको मुख्य काम मानिसहरूलाई जुत्ता र चप्पलको बानी बसाल्नु थियो । बाटाको नाम यस्तो थियो कि भारतीयहरूले यसलाई सजिलै उच्चारण गर्न सक्थे । विदेशी लागेन । त्यसैले मानिसहरूले यो भारतीय ब्रान्ड हो भन्ने विश्वास गरे । आज बाटा जुत्ता लगभग ३०००० अन्य खुद्रा जुत्ता पसलहरूमा आपूर्ति गरिन्छ । अर्थात् तपाईको घर नजिक बाटा शोरुम छैन भने नजिकैको सानो जुत्ता पसलमा बाटा जुत्ता सजिलै पाउन सकिन्छ । अनुवाद गरिएको