जर्मनीको अर्थतन्त्र मन्दीको बाटोमा छ । यसमा कुनै सुधार भएको छैन । हालैका वर्षहरूमा भएका विभिन्न संकटहरूले देशको व्यापार मोडेलका कमजोरीहरू उजागर गरेका छन् । यस समस्याको सामना गर्ने तरिका के हो?

काठमाडौं । एक्काइसौं शताब्दीसुरु हुनुभन्दा ठीक अघि बेलायती व्यापारिक पत्रिका द इकोनोमिस्टले जर्मन अर्थतन्त्रका बारेमा यो देश युरोपको बिरामी मानिस हो भनेको थियो । यस्तो मूल्यांकनले जर्मन राजनीतिलाई चेतावनी दिने काम गरÞ्यो । त्यतिबेलासम्म यो देशले बुझ्यो कि एकीकरणपछि पनि यो आर्थिक रुपमा सबल छ र देशसुधारका लागि कुनै ठोस कदम चालिरहेको छैन । यो चेतावनी पछि, चान्सलर गेरहार्ड श्रोएडरको सरकारले श्रम बजारमा सुधार गर्यो र अन्ततः फल प्रात गर्यो । सन् २०१४ मा बर्लिन र लण्डनका अर्थशास्त्रीहरूको एउटा समूहले जर्मनी ‘युरोपको बिरामी मानिस’ बाट आर्थिक सुपरस्टारमा रूपान्तरण भएको लेखे ।

अहिले फेरि एकपटक जर्मनीको अर्थतन्त्र संकटमा परेको छ । आर्थिक उत्पादन लगातार दुई त्रैमासिकमा घटेको छ, जसलाई केही अर्थशास्त्रीहरूले ‘प्राविधिक मन्दी’ भनेका छन् । पछिल्लो त्रैमासिकमा जर्मनीको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जिडिपी) अघिल्लो त्रैमासिकको स्तरमा स्थिर भएको छ र सबै महत्वपूर्ण आर्थिक सूचकहरूमा गिरावट देखिएको छ । युनिभर्सिटी अफ म्युनिखको लिबनिज इन्स्टिच्युट फर इकोनोमिक रिसर्चका अध्यक्ष क्लेमेन्स फस्टले भने, ‘जर्मनीको आर्थिक अवस्था अँध्यारो हुँदै गएको छ ।’

आइएफओ इन्स्टिच्युटले हरेक महिना ९,००० कार्यकारीहरूसँग उनीहरूको व्यवसायको वर्तमान अवस्था र आगामी छ महिनाको लागि उनीहरूको अपेक्षाको बारेमा सर्वेक्षण गर्दछ । आइएफओ बिजनेस क्लाइमेट इन्डेक्स (जुलाई २०२३) लगातार तेस्रो महिना घटेको छ । आईएफओका अनुसन्धाताहरुले जर्मनीको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जिडिपी) चालू त्रैमासिकमा फेरि घट्ने अनुमान गरेका छन् । वाणिज्य बैंकका प्रमुख अर्थशास्त्री जर्ज ख्रेमरले पनि यो अवस्थालाई स्पष्ट रुपमा हेरेका छन् । ‘दुःखको कुरा, दृष्टिमा कुनै सुधार भएको छैन,’ उनले रोयटर्ससँग भने । विश्वभरि नै ब्याजदरमा भएको वृद्धिको असर परिरहेको छ । जर्मन व्यवसायहरू पहिले नै अस्थिर छन् ।

अवस्था निकै खराब

जर्मनीले अन्य औद्योगिक मुलुकहरूको तुलनामा असाधारण रूपमा खराब प्रदर्शन गरिरहेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ) को एक अनुमानअनुसार यो एक मात्र प्रमुख देश हुनेछ जसको आर्थिक उत्पादन घटिरहेको छ । देशको औद्योगिक क्षेत्र यसको अर्थतन्त्रको प्रमुख अनुहार हो र चिन्ताको सबैभन्दा ठूलो कारण बनिरहेको छ । जर्मनीको सकल मूल्य अभिवृद्धि (जीभीए) मा करिब २४ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको यो क्षेत्र विश्वव्यापी मन्दीको चपेटामा परेको छ । ईन्जिनियरिङ् र अटोमोटिभ क्षेत्रहरूले विदेशी ग्राहकहरू पछि हटिरहेको प्रभाव महसुस गरिरहेका छन् । यो क्षेत्र धेरै हदसम्म निर्यातमा निर्भर छ ।

म्यानुफ्याक्चरिंग उद्योगसँग सम्बन्धित कम्पनीहरू हाल केही हदसम्म ठीक छन्, किनकि कोरोना महामारीको समयमा आपूर्ति श्रृंखलाहरू अवरुद्ध भएका कारण उनीहरूसँग अर्डरहरूको ठूलो ब्याकलग छ, तर चाँडै यी अर्डरहरू पूरा हुनेछन् र नयाँ अर्डरहरू धेरै कम प्राप्त गर्दैछन् । मार्चदेखि मे महिनासम्म प्राप्त अर्डरको संख्या अघिल्लो तीन महिनाको तुलनामा ६ प्रतिशतले कम हो ।

घट्नुको कारण

जर्मनीमा आर्थिक मन्दी आउनुका धेरै कारण छन् । त्यसमध्ये एउटा हो, केन्द्रीय बैंकको मौद्रिक नीति । फेडरल रिजर्भ, युरोपियन सेन्ट्रल बैंक र अन्य महत्वपूर्ण बैंकहरु ब्याजदर बढाएर मुद्रास्फिति नियन्त्रण गर्न चाहन्छन् । यसले गर्दा कम्पनी र उपभोक्तालाई ऋण लिन महंगो भएको छ । यसले जर्मनीको अर्को महत्वपूर्ण आर्थिक क्षेत्रको निर्माणमा प्रभाव पारेको छ । यससँगै कम्पनीहरूको लगानी गर्ने इच्छामा पनि कमी आएको छ । ब्याजदरमा भएको वृद्धिले आर्थिक वृद्धिको गतिलाई सुस्त बनाउँछ । यद्यपि, फ्रान्स र स्पेन जस्ता युरोजोनका अन्य देशहरूले यसको उपयुक्त ढंगले सामना गरेका छन् ।

किल इन्स्टिच्युट फर द वल्र्ड इकोनोमी (आईएफडब्लु) का नवनियुक्त अध्यक्ष मोरिट्ज शुलारिकले भने, ‘हाम्रा सबै युरोपेली छिमेकीको आर्थिक गति उच्च छ । सस्तो ऊर्जा, सस्तो कच्चा पदार्थ र अर्धतयारी वस्तुको आयात, प्रशोधन गरी महँगा वस्तुका रुपमा निर्यात गर्ने जस्ता कुरामा आधारित भएर मुलुकको आर्थिक मोडेल थियो । तर, अहिले यो मोडेलले काम गरिरहेको छैन । हालैका वर्षहरूमा भएका विभिन्न संकटहरूले जर्मनीका कमजोरीहरू उजागर गरेका छन् । बढी ऊर्जा प्रयोग गर्ने उद्योगहरू महँगा ऊर्जाका कारण समस्यामा परेका छन् । आफ्नो कारखाना अन्य ठाउँमा स्थानान्तरण गरेका कम्पनीहरू फिर्ता आउँदैनन् ।

चीजहरू कसरी परिवर्तन हुनेछन्

तर, जर्मनीको समस्या त्यत्तिमै टुंगिएको छैन । जर्मनीको दोस्रो ठूलो बैंक डीजेडले हालै गरेको एक अध्ययनले साना तथा मझौला उद्योगहरू पनि जोखिममा रहेको देखाएको छ । तथापि, यी उद्यमहरू सामान्यतया ‘जर्मन अर्थव्यवस्थाको मेरुदण्ड’ को रूपमा मानिन्छन् । यी उद्यमहरू, ऊर्जा मूल्यहरू बाहेक, कुशल कामदारहरूको कमीसँग पनि जुधिरहेका छन् । यसका साथै डिजिटलाइजेसन कार्यान्वयनमा देखिएको समस्या, धेरै कर्मचारीतन्त्र, बढी कर र कमजोर पूर्वाधारले पनि यो समस्यालाई गम्भीर बनाइरहेको छ । यसबाहेक, जर्मनीको जनसंख्यामा वृद्धहरूको संख्या उच्च छ ।

एशोसिएशन अफ जर्मन चेम्बर्स अफ कमर्स एन्ड इन्डस्ट्रीका अध्यक्ष पिटर एड्रियनले हालै जर्मन समाचार संस्था डीपीएलाई भनेः “हाम्रो अर्थतन्त्रको ठूलो हिस्साले जर्मनीमा व्यापारमा लगानी गर्दा उच्च लागत र केही हदसम्म विरोधाभासी नियमहरूको कारण फाइदा हुन्छ भन्ने विश्वास गर्दैन । सम्भावित तरिकाको व्याख्या गरिएको छ । यदि जर्मनी फेरि ‘युरोपको बिरामी मानिस’ बन्न चाहँदैन भने उसले आफ्नो अडान परिवर्तन गर्नुपर्छ । उच्च ऊर्जा उद्योगहरूको संरक्षणका लागि अर्बौं डलर खर्च गर्नुको साटो हामीले भविष्यमा विकास हुने क्षेत्रहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न आवश्यक छ,’ उनले भने ।

‘जर्मनीले पछिल्लो दशकमा भएका कमीकमजोरीलाई सम्बोधन गर्न र गुमेका अवसरहरू पुनः प्राप्त गर्न तत्काल ठोस कदम चाल्नुपर्छ । डिजिटाइजेसनसँग सम्बन्धित समस्याहरू हटाउने, सार्वजनिक पूर्वाधारमा सुधार गर्ने, आवासको अभाव हटाउने, श्रमशक्तिमा युवाहरूको सहभागिता बढाउन आप्रवासनलाई गति दिनेजस्ता सुधारहरू आवश्यक छन्’, जानकार बताउँछन् । अनुवाद गरिएको