काठमाडौं । भारतकै अग्रणी औद्योगिक घराना मध्येको एक टाटा समूहले एप्पलको आइफोन भारतमै उत्पादन गर्न थालेको छ । एप्पलका सीईओ टिम कुक गत महिना भारत भ्रमणमा थिए । यसक्रममा उनले टाटा सन्सका अध्यक्ष एन चन्द्रशेखरनसँग मुम्बईमा भेट गरेका थिए । उक्त भेटमा भारतमा मेगा इलेक्ट्रोनिक्स उत्पादन गर्ने योजनाका बारेमा दुवैबीच लामो कुराकानी भएको बताइएको छ ।

एक रिपोर्टअनुसार एप्पलले टाटा समूहसँग भारतमा आईफोन १५ सिरिज निर्माण गर्न हात मिलाएको छ । यति मात्र होइन, एप्पलको यो नयाँ सिरिजको मेक इन इन्डिया फोन यसै वर्षको अन्त्यमा लन्च गर्न सकिनेछ । यसअघि भारतमा फक्सकन, पेगाट्रोन र लक्ससेयरजस्ता कम्पनीले आइफोन एसेम्बल गर्दै आएका छन् । तर, अब टाटा समूह पनि यो दौडमा सामेल भएको छ । टाटा समूह भारतमा आईफोन बनाउने चौथो कम्पनी हुनेछ । टाटा समूहले विस्ट्रोनको भारतीय उत्पादन लाइन प्राप्त गरेको छ, जहाँ आईफोन १५ सिरिजको एसेम्बल हुनेछ ।

विस्ट्रोन भारतीय बजारबाट बाहिरिने तयारीमा रहेको बताइएको छ । टाटाले कम्पनीको उत्पादन लाइन अधिग्रहण गरेको छ, त्यसैले यो भारतमा आईफोन निर्माणको लागि नयाँ अनुबन्ध साझेदार बन्नेछ । ताइवानी कम्पनी विस्ट्रोनको बैंगलोर बाहिर नरसापुरामा प्लान्ट छ । रिपोर्टमा भनिएको छ कि टाटा समूहले भारतमा एप्पलका लागि आईफोन १५ र १५ प्लसको सानो भाग एसेम्बल गर्नेछ ।

समूहले एप्पलको २०२३ आईफोन मोडेलको ५ प्रतिशत मात्रै एसेम्बल गर्नेछ । जबकि बाँकी कम्पनीहरू– फक्सकन, पेगाट्रोन र लक्ससेयरको यसमा प्राथमिक हिस्सेदारी हुनेछ । एप्पलले यसअघि नै चीनमाथिको आफ्नो निर्भरता घटाउन चाहेको स्पष्ट गरिसकेको छ । एप्पलले चीनभन्दा भारतलाई रोजेको छ । यसको कारण भारतमा स्मार्टफोनको ठूलो बजार रहेको छ । साथै, भारत एक टेक्नोलोजी हबको रूपमा विकास भइररहेको छ । यस्तो अवस्थामा भारतमा आईफोन १५ को एसेम्बल गर्दा दोहोरो फाइदा छ । अमेरिकी कम्पनी एप्पलले यस वर्ष सेप्टेम्बरमा एप्पल आइफोन १५ सिरिज लन्च गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

विस्ट्रनको योजना

यद्यपि विस्ट्रोन बेंगलुरु प्लान्टबाट पूर्ण रूपमा बाहिरिने छ कि छैन् भन्ने अझै स्पष्ट छैन् । ठेक्कामा इलेक्ट्रोनिक सामान बनाउने यो ताइवानी कम्पनीले एप्पलको कामबाट पूर्णरुपमा बाहिरिने निर्णय गरेको र अब अन्य व्यवसायमा ध्यान केन्द्रित गरेको स्रोतले जनाएको छ । कम्पनीले भारतमा एप्पलबाहेक अन्य उत्पादनहरूमा आफ्नो सम्भावनाको अन्वेषण गर्नेछ । एप्पलको आईफोन निर्माणमा टाटा समूहको प्रवेशको बारेमा एक स्रोतले भनेको छ कि टाटाका केही प्रमुख कार्यकारीहरू पहिले नै विस्ट्रोनको कारखानामा काम गरिरहेका छन् । महत्वाकांक्षी परियोजनालाई समूहका अध्यक्ष एन चन्द्रशेखरन र विस्ट्रोन र एप्पलका कार्यकारीहरूले नजिकबाट अनुगमन गरिरहेका छन् । यस सम्बन्धमा टाटा समूह र एप्पललाई पठाइएका प्रश्नहरूको भने कुनै प्रतिक्रिया प्राप्त भएन् ।

स्रोतका अनुसार टाटाले विस्ट्रोनको सुविधामा आईफोन उत्पादन गर्न थालिसकेको छ । समूहका कार्यकारी र प्रतिनिधिहरू सञ्चालन, मानव संसाधन र प्रशासनमा संलग्न छन् । उनीहरुलाई अपरेशन र प्रक्रियाबारे तालिम दिइन्छ । एप्पललाई भारतमा उत्पादन गर्न प्रोत्साहन गर्न केन्द्र सरकारको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको विश्वास गरिन्छ । एप्पलले चीन बाहिर ठूलो उत्पादन हब विकास गर्न चाहन्छ । यसका लागि कम्पनीले उत्पादन जस्ता काममा भरपर्दो भारतीय कम्पनीलाई संलग्न गराउन चाहन्छ । टाटासँगको सम्झौता यस अभियानको एउटा हिस्सा हो ।

फक्सकनले ४११६ करोड रुपैयाँ लगानी गर्ने

यसैबीच, एप्पलको आपूर्तिकर्ता फक्सकनले तेलंगानामा करिब ४,११६ करोड रुपैयाँ लगानी गर्ने भएको छ । यति मात्र होइन, फक्सकनको यो परियोजनाको पहिलो चरणमा २५ हजार रोजगारी सृजना हुने अपेक्षा गरिएको छ । तेलंगानाको नगरपालिका प्रशासन र शहरी विकास मन्त्री केटी रामा रावले घोषणा गरेका छन् कि एप्पलको उत्पादन निर्माता फक्सकनले तेलंगानामा ५०० मिलियन डलर लगानी गर्नेछ र फक्सकनको प्लान्ट हैदराबाद नजिकै रंगारेड्डी जिल्लाको कोंगार कलानमा सञ्चालनमा आउनेछ । अनुवाद गरिएको