काठमाडौं । मानिसहरू प्रायः ब्रान्ड स्वदेशी हो वा विदेशी नामको आधारमा अनुमान गर्छन् । जस्तै आर्चीज, रोयल इन्फिल्ड, पिटर इङ्गल्याण्ड, ह्याभल्स आदि । यी यस्ता नाम हुन्, जसलाई पढेर तपाई विदेशी ब्राण्डको होला भन्ने अनुमान गर्नुहुन्छ तर, कहिलेकाहीँ तपाईको अनुमान सही हुँदैन । यस्तै एउटा नाम ‘ह्याभल्स’ हो, जुन नाममा विदेशी लाग्न सक्छ, तर हृदयमा शुद्ध भारतीय कम्पनी हो । आज हामी तपाईलाई यस ह्याभल्सको कथा सुनाउँदैछौं । कसरी दिल्लीका गुप्ताजीले हवेली राम कम्पनीलाई ह्याभल्स बनाए ।

हवेली राम कसरी बन्यो ह्याभल्स ?

आज हरेक घरघरमा पुगेको ह्याभल्स ब्राण्डको सुरुवातको कथा पनि निकै रोचक छ । पञ्जाबको मालेरकोटला निवासी कीमत राय गुप्ता पेशाले विद्यालय शिक्षक थिए । पञ्जाबमा बच्चाहरूलाई पढाउने गुप्ता सधैं आफ्नै काम गर्न चाहन्थे । त्यसैले सन् १९५८ मा उनी पञ्जाबबाट दिल्ली आएका थिए । उनले दिल्लीको कीर्ति नगरमा विद्युतीय सामानको पसल सुरु गरे र पंखा, कुलरजस्ता विद्युतीय वस्तुहरू मर्मत गर्न थाले । विस्तारै उनले १० हजारको लागतमा गुप्ताजी एण्ड कम्पनी सुरु गरे ।

डुब्न लागेको कम्पनीमा लगानी

कीमत राय गुप्ता बजारमा नजर राखिरहन्थे । उनलाई व्यापार र बजारको राम्रो बुझाइ थियो । एकदिन उनले थाहा पाए कि हवेली राम नामका एक व्यापारी आर्थिक संकटबाट गुज्रिरहेका छन् र उनी आफ्नो कम्पनी बेच्न चाहन्छन् । यसमा गुप्ताले पटक्कै ढिला गरेनन् । पैसाको ब्यवस्थापन गरेर उनले सन् १९७१ मा हवेली राम गान्धी कम्पनी ७ लाखमा किने । उनले हवेली रामको नाम बदलेर ह्याभल्स राखे ।

गुप्तासँग राम्रो व्यापारिक जानकारी थियो । उनलाई इलेक्ट्रोनिक्सको काम राम्रोसँग थाहा थियो । सन् १९७६ देखि उनले दिल्लीको कीर्ति नगरमा आफ्नो पहिलो उत्पादन कारखाना स्थापना गरे । जहाँ उनले स्वीच, तार जस्ता बिजुलीका सामानहरू बनाउँथे । यसपछि, उनको कम्पनीले गति लियो । सोही वर्ष उनले दिल्लीको बदलीमा र अर्को वर्ष अर्थात् १९८० मा तिलक नगरमा ह्याभल्स एनर्जी मिटर युनिट स्थापना गरे ।

यसै समयमा कम्पनीले विदेशी कम्पनी, चिनियाँ उत्पादनबाट चुनौती सामना गर्न थालेको गुप्ताले महसुस गरे । उनले यो चुनौती महसुस गरेसँगै ह्याभल्स रिसर्च एण्ड डेभलपमेन्ट सुरु गरे । नयाँ प्रविधि, गुणस्तर, जनताको सुविधालाई हेरेर उत्पादनहरु तीब्र गतिमा परिवर्तन गर्न थाले । कम्पनीले फ्यान, आइरन वायर गिजर जस्ता उत्पादन बजारमा ल्याएको छ ।

नयाँ कम्पनी बनाए

गुप्ताको हातमा आएसँगै ह्याभल्सले प्रगति गर्न थाल्यो । सन् १९८० मा ह्याभल्स इन्डिया प्राइभेट लिमिटेडको आधारशिला राखिएको थियो । उनले उत्पादनको गुणस्तरमा कहिल्यै सम्झौता गरेनन् । गुप्ताले चुनौतीहरु पार गर्दै कम्पनीको विस्तार गर्ने समय आएको बुझे । उनले सन् २००७ मा जर्मनीको ठूलो कम्पनी सिल्भानियालाई अधिग्रहण गरेका थिए । यसपछि क्र्याबट्री, सिल्भेनिया, कन्कर्ड, लुमिनेन्स र स्ट्यान्डर्ड जस्ता ब्रान्डहरूसँग सम्झौता गरे ।

अर्बौको व्यापार

ह्याभल्स कम्पनी आज भारत र विश्वभर फैलिएको छ । कम्पनीमा ६५०० भन्दा बढी कर्मचारी कार्यरत छन् । ह्याभल्सका उत्पादनहरू ६० भन्दा बढी देशहरूमा बेचिन्छन् । त्यहाँ २०,००० भन्दा बढी व्यापार साझेदारहरू छन् । कम्पनीको कुल सम्पत्ति १.४ बिलियन डलरभन्दा बढी छ र कम्पनी निरन्तर अघि बढिरहेको छ । अनुवाद गरिएको