काठमाडौं । सबवे, संसारको सबैभन्दा ठूलो रेस्टुरेन्ट ब्रान्डहरू मध्ये एक हो । सबवे एक फ्रान्चाइज्ड रेस्टुरेन्ट नेटवर्क हो । जसका १०० भन्दा बढी देशहरूमा ३६ हजारभन्दा बढी रेस्टुरेन्टहरू छन् । सबवे यसको विशेष स्यान्डविचको लागि प्रसिद्ध छ । सबवेले हरेक मिनेटमा ५,००० भन्दा बढी स्यान्डविचहरू बिक्री गर्छ ।

सबवेका संस्थापक फ्रेड डेलुकाले सन १९९३ को एक अन्तर्वार्तामा भनेका थिए कि उनलाई स्यान्डविच कसरी बनाउने भन्ने थाहा थिएन । तर, उनी चाँडै नै फ्रेन्चाइजिङको मास्टरमाइन्ड बने । जसका कारण सबवे चेन विश्वभर फैलियो । हाल, सबवे यसको सह–संस्थापक डा. पिटर बकको कारणले चर्चामा छ । फोब्सको रिपोर्टका अनुसार उनको मृत्युको दुई वर्षपछि उनले सबवेको ५० प्रतिशत एक परोपकारी संस्थालाई दान गरेको खुलासा भएको थियो ।

सबवेको पहिलो पसल

सबवेको कथा सन् १९६५ मा सुरु हुन्छ । जतिबेला १७ वर्षीय फ्रेड डेलुकाले आफ्नो कलेजको ट्युसन शुल्क तिर्न नसक्ने अवस्था थियो । एक दिन फ्रेडले आफ्नो पारिवारिक साथी डा. पिटर बकलाई यो समस्याको बारेमा कुरा गरे । जब फ्रेडले पेशाले आणविक भौतिकी वैज्ञानिक पिटरसँग सल्लाह खोजे, उनले फ्रेडलाई ट्युसन शुल्क तिर्न पनडुब्बी स्यान्डविच पसल खोल्न आग्रह गरे । फ्रेडले उनको सल्लाह स्वीकार गरे । डा. पिटरले फ्रेडलाई एकै समयमा एक हजार डलर ऋण दिए । यसपछि फ्रेडले उनलाई आफ्नो कम्पनीको सह–संस्थापक बनाए । सँगै तिनीहरूले अगस्ट सन १९६५ मा कनेक्टिकट, संयुक्त राज्य अमेरिकामा आफ्नो पहिलो रेस्टुरेन्ट खोलेका थिए ।

कम्पनीको नाम दुईपटक परिवर्तन भयो

सबवेका संस्थापकहरूले पहिले यसलाई ‘पीटको सुपर पनडुब्बी’ नाम दिएका थिए । केही वर्ष भित्र, कम्पनी संसारको सबैभन्दा ठूलो रेस्टुरेन्ट चेन बन्यो । त्यसपछि फ्रेडले ‘पिटर्स सवमरिन’ नाम राखे । तर, यो नाम उपयुत्रल नभएको भन्दै उनले चेनको नाम परिवर्तन गरेर ‘पीटको सबवे’ राखे । त्यसपछि पिटरले फ्रेडलाई नाम छोटो बनाउन सल्लाह दिए । अन्ततः १९६८ कम्पनीले हालको नाम ‘सबवे’ पायो ।

सबवे फ्रान्चाइज मोडेलमार्फत विश्वव्यापी स्यान्डविच चेन बन्यो

सन १९७४ मा, सबवेले कम्पनीलाई विश्वव्यापी रूपमा लैजानको लागि फ्रान्चाइजी व्यापार मोडेल रोज्यो । यसको आठ वर्षपछि, सबवे १६ बाट २०० स्टोरमा पुग्यो । यसपछि, सबवे यति छिटो बढ्यो कि १९९० सम्म, यसको ५००० भन्दा बढी स्थानहरूमा स्टोरहरू थिए । यस फ्रान्चाइज मोडेल र निरन्तर विस्तार नीतिको साथ, सबवेले स्टोरहरूको सन्दर्भमा २००२ मा म्याकडोनाल्डलाई पछाडि पार्यो । विश्वमा सबैभन्दा धेरै पसल भएको रेस्टुरेन्ट पनि बन्यो । तथापि, म्याकडोनाल्डले पसलहरूको सन्दर्भमा फेरि सबवेलाई उछिनेको छ ।

सबवे फ्रान्चाइजी कसरी लिने ?

सबवे फ्रान्चाइजी लिनको लागि योग्यता मापदण्ड एकदम सरल छ । यस अन्तर्गत मालिकको कुनै राजनीतिक सम्बन्ध वा आपराधिक पृष्ठभूमि हुनु हुँदैन । कुनै पनि इच्छुक व्यक्तिले वेबसाइटमा फ्रान्चाइजी फारम भर्न सक्छ । यसबाहेक, योग्यतामा सबवे स्टोर बनाउन आवश्यक पर्ने जग्गा (कम्तीमा ६५० वर्ग फुट) हुनुपर्छ । यदि स्टोर फूड कोर्ट वा मलमा खोल्ने हो भने ३५० देखि ४०० वर्ग फुट हुन सक्छ । बिजनेस इनसाइडरको रिपोर्ट अनुसार सबवे स्टोर खोलेर वार्षिक २ करोड बढी कमाउन सकिन्छ ।

सबवे यति सफल कसरी भयो ?

बिजनेस इन्साइडर रिपोर्टअनुसार सबवे सबैभन्दा कम फ्रान्चाइजी लागतमा शुरु गर्न सकिने फास्ट फूड चेन मध्ये एक हो । यो यति सफल हुनुको धेरै कारणहरू मध्ये एक हो । यसबाहेक, सबवेको मेनुमा स्यान्डविचहरू अनुकूलित गर्न ३८ मिलियन विकल्पहरूले यसलाई अन्य कम्पनीहरू भन्दा फरक र बढी सफल बनाउँदछ ।

सबवेले हरेक मिनेट ५००० स्यान्डविच बनाउँछ

विश्वभरका सबवेले हरेक मिनेटमा ५,००० स्यान्डविच बनाउँछन । प्रति घण्टा हेर्दा एक घण्टामा ३ लाख नजिक पुग्छ । यससँगै सबवेले आफूलाई स्वास्थ्य र वातावरणमैत्री ब्रान्डको रूपमा चिनाउँछ । सबवेको वेबसाइटको अनुसार, यसको सबै खाना ग्लुटेन–मुक्त छ, जसले राम्रो स्वास्थ्यलाई बढावा दिन्छ । यस्तै रेस्टुरेन्टमा प्रयोग गरिएको प्लास्टिकलाई पुनः प्रयोग गरिन्छ । सबवे रेस्टुरेन्टहरूमा स्यान्डविच ¥याप गर्न प्रयोग गरिने रुमाल १००% रिसाइकल सामग्रीबाट बनाइएको हो । हाल, सबवेले ‘ईट फ्रेश रिफ्रेस’ भन्ने आदर्श वाक्यमा काम गरिरहेको छ । अनुवाद गरिएको