काठमाडौं । चीनसँगको विवाद होस् वा युक्रेनको युद्ध, विश्वले भारत र रुसबीचको मित्रताको उदाहरण देखिरहेको छ । अब यो मित्रता अझ मजबुत हुँदै गइरहेको छ, इरानले भारत र रुसबीच लाइफलाइन बनाइरहेको छ । यसअन्तर्गत ३३ सय किलोमिटर लामो रेलमार्ग र ६ हजार किलोमिटर राजमार्गको काम तीव्र गतिमा भइरहेको छ ।
रुसबाट इरान हुँदै भारतसम्मको व्यापार मार्ग तयार भएपछि यी तीनै देशले अमेरिकी प्रतिबन्धलाई बेवास्ता गर्दै आपसमा सहज व्यापार गर्न सक्नेछन् । यो मार्ग बनेपछि भारतले युरोपलाई बाइपास गर्दै रुससँग व्यापार गर्न सक्नेछ । यति मात्र होइन, विगतमा रुसको सेन्ट पिटर्सबर्गबाट भारतको मुम्बईसम्म पनि यही रुट प्रयोग गरी सामान ढुवानी गरिन्थ्यो ।
यो नयाँ व्यापार मार्गले भारत र रुसबीचको सामानको ट्रान्जिट समय निकै कम गर्नेछ । जापानी अखबार निक्केईको रिपोर्ट अनुसार, रुस र इरानले यो नयाँ व्यापार मार्गबाट आफ्ना सहयोगी र मित्रहरूलाई आपूर्ति श्रृंखला लैजाने अमेरिकाको योजनालाई उचित जवाफ दिने योजना बनाएका छन् । इरानले आफ्नो देशको ३३०० किलोमिटर लामो रेलमार्गमा तीव्र गतिमा काम सुरु गरेको छ । एक इरानी अधिकारीले भर्खरै भनेका छन् कि यो रेलवे लाइनको ५६० किलोमिटर भाग यस वर्ष मार्चसम्म तयार हुनेछ ।
यो मार्ग तयार भएपछि इरानी राजमार्गबाट भारतमा सामानको यात्रा सहज हुनेछ । यी सबै आयोजना सम्पन्न भएपछि इरानको रेल सञ्जाल २० प्रतिशतले बढ्ने छ । त्यस्तै ६ हजार किलोमिटर लामो राजमार्गको काम पनि तीव्र गतिमा भइरहेको छ । जसमध्ये १ हजार किलोमिटरको भाग यसै वर्षको मार्चसम्ममा सम्पन्न हुनेछ । यसबाहेक सन् २०२२ मा क्यास्पियन सागरलाई पर्शियन गल्फसँग जोड्ने ४ लेनको राजमार्ग खोलिएको थियो । इरानले एसिया, रुस र युरोपबीचको यातायातको केन्द्र बन्ने आशा राखेको छ । सन् २००२ मा भारत, रुस र इरानबीच सम्झौता भएको थियो ।
यो सम्झौतापछि अन्तर्राष्ट्रिय उत्तर–दक्षिण यातायात कोरिडोरको आधारशिला राखिएको थियो । यसबाट भारत इरान र अजरबैजान हुँदै रुससँग जोडिनेछ र स्वेज नहरको आवश्यकता पर्दैन । यो व्यापार मार्ग निर्माण गर्न इरान र रुसले अर्बौं डलर खर्च गरिरहेका छन् । यो रुट अहिले धेरै प्रयोग हुन थालेको छ । रुस र इरानका जहाजहरू क्यास्पियन सागरमा देखिएका छन । युक्रेन युद्धको बीचमा रुस र इरान दुबै पश्चिमी देशहरूको धेरै दबाबमा छन् । यो सम्पूर्ण रुट बनाउन दुवै देशले २५ अर्ब डलर (करीब ३० खर्ब) लगानी गरिरहेको बताइएको छ ।
यो मार्ग बनेपछि रुसको हिन्द महासागरको यात्रा सहज हुने र खाडी र अफ्रिकी मुलुकसँग पनि छिटो व्यापार गर्न सक्नेछ । यही बाटोमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादमिर पुटिन आफैं केन्द्रित हुनुको कारण पनि यही हो । यसअघि जुलाईमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले आफ्ना इरानी समकक्षीसँग भेट गरेका थिए । दुवै नेता उत्तरी इरानमा राष्ट–अस्तारा रेल लिंक पूरा गर्न सहमत भएका छन् । अनुवाद गरिएको
