काठमाडौं । पछिल्लो समय विश्वभर आर्थिक मन्दीको गम्भीर चर्चा भइरहेको छ । विश्वकै सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र अमेरिकामा प्राविधिक रूपमा मन्दीको शुरुवात भइसकेको छ । अमेरिकी अर्थतन्त्र विगत दुई त्रैमासिकमा संकुचित भएको छ । रोजगारीको बजार कमजोर छ ।
मन्दी भनेको अर्थतन्त्रमा ठूलो गिरावट हो जुन धेरै महिना टिक्न सक्छ । मन्दीको प्राविधिक परिभाषा भनेको कम्तिमा दुई चौथाइ नकारात्मक आर्थिक वृद्धि भएको अवधि हो, जुन समग्र घरेलु उत्पादन (जीडीपी) द्वारा प्रतिबिम्बित हुन्छ र सामान्यतया बेरोजगारीमा उल्लेखनीय वृद्धिको साथमा हुन्छ ।
मन्दीको अवधि मन्दी कत्तिको गम्भीर छ भन्ने आधारमा मात्र होइन, देशको सरकार र केन्द्रीय बैंकले क्षतिलाई सीमित गर्न कस्तो प्रकारको रणनीति लिन्छ त्यसमा निर्भर गर्दछ । औसतमा, मन्दी सामान्यतया ६ देखि १८ महिना रहन सक्छ । मन्दीको समयमा, देशभरका व्यवसायहरूले पैसा गुमाउँछन्, जसको परिणामस्वरूप बेरोजगारीमा वृद्धि, कम्पनी लिक्विडेशन, टाट पल्टने र व्यवसायहरू बन्द हुन सक्छन । बेरोजगारीमा भएको वृद्धिले उपभोक्ताहरूलाई आफ्नो पैसालाई अर्थव्यवस्थाभित्र चलायमान बनाउनको सट्टा बचत गर्न बाध्य पार्न सक्छ ।
मन्दीका बारेमा विश्वव्यापी रुपमा विभिन्न अवधारणा रहेको देखिन्छ । मन्दीको अवस्थालाई अर्थशास्तीहरुले विभिन्न रोचक ढंगले विश्लेषण गरेका छन् । विश्वचर्चित एक अर्थशास्त्रीले भने मन्दीको प्यारामिटर अन्डरवेयर र टी–शर्ट बिक्रीलाई लिएर तय गर्न सकिने अवधारणा विकास गरेका छन् । यो सुन्दा अलि अप्ठ्यारो लाग्न सक्छ, तर यो सत्य हो ।
अमेरिकी केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भका पूर्व प्रमुख एलन ग्रीनस्प्यानले पुरुषको अन्डरवेयरको बिक्रीमा कडा निगरानी राख्थे । यसले मन्दीको भविष्यवाणी गर्न सक्ने उनको विश्वास थियो । एलन ग्रिनस्प्यानलाई उत्कृष्ट अर्थशास्त्रीहरूमा गनिन्छ । उनी सन् १९७८ देखि सन २००६ सम्म फेडरल रिजर्वको प्रमुख थिए । उनले धेरै अमेरिकी राष्ट्रपतिहरूसँग काम गरे । यसमा रोनाल्ड रेगन, जर्ज एच डब्लु बुश, बिल क्लिन्टन र जर्ज डब्लु बुश पर्छन् । पुरुषको अन्डरवेयरमा उनको फरक रुचि थियो ।
मन्दीको अनुमान अन्डरवेयरको बिक्रीबाट गर्न सकिने उनको विश्वास थियो । उनको सिद्धान्त धेरै सरल थियो । ग्रीनस्प्यानका अनुसार अन्डरवेयरको बिक्री वर्षभरि समान रहन्छ । केही समय मात्र यस्तो आउँछ कि अन्डरवेयरको बिक्री घट्छ । यो समय त्यो समय हो जब पुरुषहरू यति धेरै आर्थिक दबाब महसुस गर्छन् कि तिनीहरू आफ्नो अन्डरवेयर पनि परिवर्तन गर्दैनन् । उनले यो मन्दीको पूर्व संकेत भएको उल्लेख गरेका छन् ।
यो पनि सत्य हो कि अन्डरवेयर र टी-शर्टको बिक्री धेरै अन्य कारणहरुद्वारा प्रभावित हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा यसलाई अर्थतन्त्रमा मन्दीको ठोस संकेतका रूपमा हेर्न सकिँदैन । अनुवाद गरिएको
