काठमाडौं । बंगलादेशको सबैभन्दा ठूलो पुल ‘पद्मा पुल’ को निर्माण कार्य लगभग पूरा भएको छ र प्रधानमन्त्री शेख हसिनाले यही महिना जुन २५ मा उद्घाटन गर्दै राष्ट्रलाई समर्पण गर्ने कार्यक्रम छ । अब पद्मा नदीमाथिको यो दुई तहको पुलको माथिल्लो तह सडक यातायातका लागि खोलिने र तल्लो तहमा निर्माणाधीन रेलमार्गले ढाका (बंगलादेश) देखि कोलकाता (भारत) सम्मको दूरी झण्डै आधाले घटाउनेछ ।

हाल ढाका–कोलकाताको बीचमा सञ्चालित ‘मैत्री एक्सप्रेस ट्रेन’ले यो पुलको प्रयोगले यात्राको समय पनि दुई तिहाइले घटाएर सयौं रेल यात्रुलाई फाइदा पुग्नेछ। पद्मा बहुउद्देश्यीय पुल ढाकाबाट ४० किलोमिटर दक्षिणपश्चिममा अवस्थित छ। यसले देशको दक्षिण–पश्चिमलाई शरीयतपुर(मदारीपुर हुँदै उत्तर–पूर्व क्षेत्रसँग जोड्छ।

सन् २००१ जुलाई ४ मा प्रधानमन्त्री शेख हसिनाले मुन्सीगञ्ज जिल्लाको मावामा पद्मा पुलको शिलान्यास गरेकी थिइन । यो पुल सञ्चालनमा आएसँगै बंगलादेशले झण्डै दुई दशकअघि देखेको सपना साकार हुनेछ । बंगलादेश पुल प्राधिकरणका अनुसार दुई तहको मुख्य पद्मा पुल ६ दशमलव १५ किलोमिटर लामो छ र यसको माथिल्लो तहमा चार लेनको सडक छ भने तल्लो तहमा रेलमार्ग छ । तदनुसार यो पुलले लोहगञ्ज, मुन्सीगञ्जलाई शरियतपुर र मदारीपुरसँग जोड्नेछ। असार २५ गतेदेखि सडक मार्ग सञ्चालनमा आएसँगै देशको दक्षिण–पश्चिम भू–भाग पद्मा पुल हुँदै उत्तर र पूर्व क्षेत्रसँग जोडिनेछ ।

अहिले पद्मा नदीमाथिको रेलवे पुल नबन्दा सडकबाट सवारी आवागमन सुरु हुनेछ । बंगलादेशका रेलवे अधिकारीहरूका अनुसार पद्मा नदीमाथिको रेलवे पुल सन् २०२४ को मार्चसम्ममा सञ्चालनमा आउने अपेक्षा गरिएको छ। यसपछि ‘मैत्री एक्सप्रेस ट्रेन’ले ढाका (बंगलादेश) देखि कोलकाता (भारत) सम्मको यात्रा समय दुई तिहाइले घटाइनेछ।

वर्तमानमा, मैत्री एक्सप्रेसले ४०० किलोमिटरको दूरी कभर गर्दछ र कोलकाताबाट नादिया, गेडे हुँदै १० घण्टामा ढाका क्यान्टोनमेन्ट स्टेशनमा पुग्छ। अधिकारीहरूका अनुसार पद्मा पुलको काम पूरा भएपछि रेल कोलकाता स्टेशनबाट बनगाउँ जंक्शन, हरिदासपुर बोर्डर, बेनापोल, जेसोर, नरेल र फरीदपुर हुँदै ढाका पुग्न सक्नेछ। यस रुटको दूरी करिब २५१ किलोमिटर हुनेछ, जसलाई मैत्री एक्सप्रेसले साढे तीन घण्टाभन्दा कम समय लिनेछ।

बंगलादेश सरकारले पुलको लागि टोल दर पहिले नै तय गरिसकेको छ। राजपत्रमा जारी सूचना अनुसार एक सय रुपैयाँदेखि ६ हजार रुपैयाँसम्म टोल दर हुनेछ । ६ किलोमिटर भन्दा लामो मुख्य पुलको साथ विशाल पूर्वाधार परियोजना, बंगलादेशको इतिहासमा सबैभन्दा ठूलो र सबैभन्दा चुनौतीपूर्ण छ। पद्मा नदीमा निर्माण गरिएको पुल बंगलादेशको उत्तरपूर्वी र दक्षिणपश्चिमी क्षेत्रहरूलाई जोड्नको लागि प्रत्याशित ट्रान्स–एशियन रेलवे नेटवर्कको महत्त्वपूर्ण भाग पनि हो।

बंगलादेशको आफ्नै लगानी

पद्मा पुल निर्माणमा भ्रष्टाचारको आरोप लागेपछि विश्व बैंक आयोजनाको ऋण सम्झौताबाट फिर्ता भयो । यसपछि शेख हसिना सरकारले आयोजना स्वयम् लगानी गर्ने निर्णय गरेको थियो । देशकै महत्वाकांक्षी पद्मा पुल चिनियाँ कम्पनी चाइना रेलवे मेजर ब्रिज इन्जिनियरिङ ग्रुप कम्पनी लिमिटेड (एमबिईसी) ले निर्माण गरेको हो । जसको लागत ३०,१९३.,३९ मिलियन टाका (३.६ अर्ब डलर) छ । जसको सम्पूर्ण लगानी बंगलादेश सरकार स्वयंले गरेको हो । पुल सुरु भएसँगै बांग्लादेशको दक्षिण पश्चिम क्षेत्रमा व्यापार र व्यापार गतिविधिहरु व्यापक वृद्धि हुने आशा बंगलादेश सरकारको छ । यसबाट बंगलादेशको जीडीपीमा १.२ प्रतिशत वृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ ।

रेल र गाडी दुवै सञ्चलन हुने

यो बहुउद्देश्यीय पुल हो। यो सडक–रेल पुल हो। अर्थात्, यो गाडी र रेल दुवैका लागि तयार गरिएको छ। यो पुल आफैँ चर्चाको विषय बनेको छ । सडकमा जताततै ‘एक्सिडेन्ट टु डियर भली’ अर्थात् सीमाभन्दा बढी गतिमा सवारीसाधन चलाउँदा खतरनाक साबित हुने बोर्डहरू देखिनेछन् । तर, यो पुलमा भने ढिलो हिँड्नेहरूलाई सचेत गराइनेछ ।

पैदल हिँडन र अटो चलाउन नपाइने

सुस्त गतिका कारण दुर्घटना हुने डरले यस पुलबाट पैदल यात्रुलाई प्रवेश निषेध गरिएको छ । यति मात्र होइन साइकलसँगै सीएनजी चल्ने अटोरिक्सालाई पनि पुल पार गर्न दिइने छैन । अधिकारीहरूले स्पष्ट रूपमा भने कि बहुप्रतिक्षित पद्मा पुल पार गर्न चाहनेहरूका लागि सीमा बन्द हुनेछ। अर्थात् यहाँ जान निषेध हुनेछ । पुलबाट सवारी साधन तोकिएको गतिमा गुड्ने अधिकारीहरुले बताएका छन् । यस्तो अवस्थामा कोही पैदल हिँड्दा वा ढिलो गुड्ने सवारी साधनले पुल पार गरे दुर्घटना हुन सक्छ । त्यस्ता आशंकाहरूलाई ध्यानमा राख्दै यी उपायहरू अपनाइएको हो।

१३ प्रकारका सवारी मात्रै गुड्न दिइने

जेठ १७ गतेको सूचनाअनुसार पुलबाट १३ प्रकारका सवारीसाधनलाई आवतजावत गर्न दिइने भएको छ । सो अनुसार मोटरसाइकलका लागि १००, कार वा जीपका लागि ७५०, पिकअप भ्यानका लागि १ सय २००, माइक्रोबसका लागि १ हजार ३ सय, साना बस (१ सिट वा सोभन्दा कम) १ हजार ४००, मझौला बस (३२ सिट)का लागि २ हजार रुपैयाँ शुल्क लाग्ने छ । योभन्दा ठूला बसका लागि २४ सय रुपैयाँ टोल लाग्ने भएको छ ।

भारतीय सुरक्षा चिन्ता

अन्य आयोजनामा ​​चिनियाँ कम्पनीको संलग्नता र आर्थिक सहयोग भए पनि शेख हसिना सरकारले पूर्ण सावधानी अपनाइरहेको छ । बंगलादेशका सूचना मन्त्री डा हसन महमूदले शनिबार ढाकामा भारतीय पत्रकारहरूको टोलीसँगको कुराकानीमा सुरक्षा चिन्ताको खण्डन गरेका थिए ।

‘पद्मा पुल निर्माणका लागि अन्तर्राष्ट्रिय टेण्डर आह्वान गरिएको थियो र अन्तर्राष्ट्रिय टेन्डरमा चिनियाँ कम्पनीले काम पायो । टेन्डरमा सबैभन्दा कम बोली लगाएसँगै चीनियाँ कम्पनीले ठेक्का पाएको बंगलादेशले बताउँदै आएको छ । काम भयो,’ महमुदले भने। अन्य आयोजनामा ​​पनि यस्तै भएको छ । त्यसैगरी, चिनियाँ कम्पनीले भारतमा धेरै परियोजनाहरू तयार गरिरहेका छन्, यहाँ पनि त्यस्तै छ। हामीले (चीनबाट) ऋण पनि लिइरहेका छैनौँ, एक–दुई आयोजनामा ​​यस्तो हुन्छ, ऋणप्रति निकै सचेत हुन्छौँ । ढाकाका भारतीय अधिकारीहरूले पनि बंगलादेशले आफ्नो भूमिमा चिनियाँ कम्पनीहरूलाई परियोजनाहरू हस्तान्तरण गर्दा भारतको सुरक्षा चिन्ताको पूर्ण ख्याल गरिरहेको बताए । अनुवाद गरिएको