काठमाडौं । कम्तिमा २० देशहरूमा मन्कीपक्स रिपोर्ट गरिएको छ । हालसम्म यो भाइरसले १०० भन्दा बढी मानिसलाई संक्रमित गरिसकेको छ । युरोपका अधिकांश देश यसबाट प्रभावित छन् । विश्व अहिले पनि कोरोना भाइरससँग लडिरहेको छ ।

यस्तो अवस्थामा मन्कीपक्स अर्को महामारीको रुपमा चुनौती बनेको छ ? केसहरू अहिले धेरै छैनन्, तर मध्य र पश्चिम अफ्रिका बाहिर फैलिएको संक्रमणले चिन्ता बढाएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) ले हाल बाँदरको खोपको आवश्यकता नरहेको बताएको छ । तर, समलिङ्गीमा पनि यो रोग सर्ने डर थियो । स्मलपक्स भनेको कुखुरा जस्तै बाँदरको पोक्स हो । बाँदरसँग यसको कुनै सम्बन्ध छैन । कुनै समय यो रोग बाँदरमा फैलिएको हुनाले यसलाई मन्कीपक्स नाम दिइएको हो ।

बाँदरको संक्रमण बढ्दै गएपछि विश्व अहिले सतर्क भएको छ । यस सम्बन्धमा विज्ञहरूलाई दिशानिर्देश तयार गर्न भनिएको छ । स्रोतका अनुसार अफ्रिका र युरोपबाट आउने यात्रुलाई विश्वका विभिन्न देशले विशेष सतर्क रहन भनेका छन् । बुझौं मन्कीपक्स भनेको के हो, यो कसरी सर्छ, यसका लक्षणहरू के के छन्, यसको फैलावट रोक्न के भइरहेको छ ? बुझौं ।

मन्कीपक्स के हो ?

मन्कीपक्स एक दुर्लभ भाइरल संक्रमण हो । यसको संक्रमण सामान्यतया हल्का हुन्छ र यो एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा सजिलै सर्दैन । बेलायतको नेशनल हेल्थ सर्भिसका अनुसार धेरैजसो मानिस केही हप्ताभित्र निको हुन्छन् । मन्कीपक्सको लागि कुनै खोप छैन, तर बिफरको खोपले मन्कीपक्सको विरुद्धमा लगभग ८५% सुरक्षा दिन्छ किनभने दुई भाइरसहरू धेरै समान छन् । मन्कीपक्स भाइरसका दुई प्रमुख प्रकारहरू छन्–पश्चिम अफ्रिकी र मध्य अफ्रिकी । डब्ल्यूएचओले गत हप्ता प्रकोपलाई ‘असामान्य’ भन्यो किनभने भाइरस स्थानीय नभएका देशहरूमा फैलिन जारी छ । अहिलेको प्रकोप केही उत्परिवर्तनका कारण फैलिएको अनुमान छ । तर, चकित पार्ने कुरा यो हो कि हालैको घटनाको कुनै ट्राभल हिस्ट्री फेला परेको छैन । बेलायतका विज्ञहरूले राष्ट्रिय स्तरमा प्रकोपको सम्भावना नरहेको विश्वास गरेका छन् । विश्व स्वास्थ्य संगठन लगायत विश्वका अन्य स्वास्थ्य विज्ञहरुको पनि यस्तै धारणा छ ।

के कोरोनापछि अर्को महामारी बन्ला मन्कीपक्स भाइरस ?

मंकीपक्स भएका बिरामीहरूले ज्वरो÷चिसो लाग्ने, लिम्फ नोडहरू सुन्निने, टाउको दुख्ने, ढाड दुख्ने, थकान र मांसपेशी दुख्ने गुनासो गर्न सक्छन् । अधिकांश बिरामीलाई ज्वरो आएको छ । यस पछि, शरीरमा दागहरू आउँछ र ज्वरो जस्ता प्रारम्भिक लक्षणहरू हराउन थाल्छन् । यो रोग आत्म–सीमित छ, यसको मतलब लक्षणहरू दुई देखि चार हप्तासम्म रहन्छ । गम्भीर केसहरू पनि देखिन्छन् । मन्कीपक्स भाइरसको केस मृत्यु दर १% र १०% को बीचमा छ ।

यो भाइरस कसरी सर्छ ?

यो जनावरको थोपा र अल्सर र जनावरको मल र पिसाबको सम्पर्कबाट फैलिन सक्छ । यो हावामा फैलिदैन । आकाश अस्पतालका डा प्रभात रञ्जनले सङ्क्रमित व्यक्तिको घाउ वा वस्तुलाई कसैले छोए वा प्रयोग गरेमा त्यस व्यक्तिबाट मन्कीपक्स फैलिने बताए ।

समलिङ्गी सम्बन्धमा संक्रमणको अधिक संभावना

विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) ले समलिङ्गी व्यक्तिलाई संक्रमणको बढी जोखिम हुने गरेको छ । स्पेन र बेल्जियममा हालैका दुई रेभ पार्टीका समलिङ्गी पुरुषहरूमा यो रोग फैलिएको आशंका गरिएको छ । स्पेनको राजधानी म्याड्रिडका एक स्वास्थ्य सेवा अधिकारीले भर्खरै भएको गे प्राइड इभेन्टदेखि मन्कीपक्सका ३० जना केसहरू पुष्टि भएको बताए । यस कार्यक्रममा ८०,००० मानिसहरू सहभागी थिए । अनुवाद गरिएको