काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले जनवरी २० मा राष्ट्रपतिको रूपमा शपथ लिएका थिए । उनको दोस्रो कार्यकाल ३० अप्रिलमा १०० दिन पूरा हुँदैछ । आफ्नो दोस्रो कार्यकालको सुरुवातदेखि नै ट्रम्पले विश्वभर पारस्परिक कर लगाउने, देशबाट अवैध आप्रवासीहरूलाई निष्कासन गर्ने र द्रुत गतिमा कार्यकारी आदेश जारी गर्ने जस्ता धेरै प्रमुख निर्णयहरू लिइरहेका छन् ।
ट्रम्पले आफ्नो चुनावी अभियानमा अवैध आप्रवासीहरूलाई निष्कासन गर्ने र अमेरिकालाई फेरि महान बनाउने वाचा गरेका थिए । यसका साथै, उनले देशमा कर र मुद्रास्फीति घटाउने र रोजगारी सिर्जना गर्ने कुरा पनि गरे। साथै, र्यालीहरूमा, उनले शपथ लिएको २४ घण्टा भित्र गाजा-युक्रेन युद्ध समाप्त गर्ने दाबी गरे ।
ट्रम्पले अहिलेसम्म रेकर्ड १४० कार्यकारी आदेशमा हस्ताक्षर गरेका छन्, जबकि आफ्नो पहिलो कार्यकालमा, उनले यस समयमा केवल ३३ कार्यकारी आदेशमा हस्ताक्षर गरेका थिए ।
ट्रम्पका ती ८ निर्णयहरू जसको प्रभाव अमेरिका सहित विश्वभर देखियो
१. ट्यारिफ- विश्वव्यापी अर्थतन्त्रमा आतंक
निर्णय: पारस्परिक कर नीति लागू गरियो । अप्रिल २ मा ७५ देशहरूमा ट्यारिफ लगाइयो । ७ दिनपछि, बजारमा त्रास र मन्दीको डरका बीच, चीन बाहेक सबैमा ९० दिनको लागि कर निलम्बन गरियो ।
प्रभाव: ७५ देशको जीडीपीमा नकारात्मक प्रभाव । जर्मनी, बेलायतमा उत्पादन र दक्षिण कोरियामा निर्यात घट्यो । भारतीय औषधिमा प्रभाव ।
२. विदेश नीति- विदेशी सहायता प्रतिबन्ध लगाउने निर्णय
निर्णय- विदेशी सहायता प्रतिबन्ध । युएसएड अन्तर्गत विश्वभर ८३ प्रतिशत सम्झौताहरू रद्द गरियो । इरानसँग आणविक वार्ता सुरु गरियो । सैन्य हतियारको सम्बन्धमा भारतसँग सम्झौता भयो । पनामा नहर र ग्रीनल्याण्डमा नियन्त्रणको माग गरियो ।
प्रभाव: विश्वव्यापी सहायता र कूटनीतिमा अनिश्चितता बढ्यो । युएसएड बन्द हुँदा १०० देशहरूमा १० हजार जागिर गुमे । स्वास्थ्य क्लिनिकहरू बन्द भए ।
३. ट्रम्पविरुद्ध विश्वविद्यालय- विद्यार्थी र शिक्षामाथि कडा नीति
निर्णय: विश्वविद्यालयहरूमा डिइआई कार्यक्रमहरूमा प्रतिबन्ध । विश्वविद्यालयहरूबाट विदेशी अनुदान रेकर्डहरू माग गरियो । हार्वर्डको २.३ अर्ब डलरको कोष रोकियो । एक हजारभन्दा बढी अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूको भिसा रद्द गरियो । सयौं देश निकाला गरियो ।
प्रभाव: शिक्षा क्षेत्रमा तनाव र अनिश्चितता बढ्यो । २०० विश्वविद्यालयले स्वायत्ततामाथि प्रश्न उठाए । हार्वर्डले मुद्दा दायर गर्यो ।
४. रूस-युक्रेन बीच वार्ताको प्रयास जारी, गाजा कब्जाको इच्छा
युक्रेनको सहमति बिना रूससँग युद्धविराम वार्ता सुरु गर्यो । मार्च ४ मा युक्रेनलाई सैन्य सहायता रोक्यो, पछि जारी गर्यो । उही समयमा, गाजा युद्ध रोक्नुको सट्टा, मार्च २० मा गाजा कब्जा गर्ने इच्छा व्यक्त गर्यो । इजरायललाई पूर्ण समर्थन दियो । गाजामा मानवीय संकट गहिरो भयो ।
५. मुद्रास्फीति- ग्यास, अटो पार्ट्सको मूल्य बढ्यो
निर्णय: कर्पोरेट कर २१ प्रतिशतबाट घटाएर १५ प्रतिशत भयो । मार्च १० मा, ट्रम्पले फेडरल रिजर्भलाई ब्याज दर घटाउन दबाब दिए । २० मार्चमा बन्दरगाहहरूमा स्वचालन अनिवार्य गरियो ।
प्रभाव: मुद्रास्फीति बढ्यो । ब्याज दर ४.२५ प्रतिशत पुग्यो । ग्यास ४.३ प्रतिशतले महँगो भयो र अटो पार्ट्स ६ प्रतिशतले महँगो भयो । आयातित उत्पादनहरूको मूल्य ७ प्रतिशतले बढ्यो । फलफूल र तरकारी ४.८ प्रतिशतले बढ्यो र घरको मूल्य ५.१ प्रतिशतले बढ्यो ।
६. जागिरमा असर: सरकारी दक्षता विभागले ५० हजार मानिसहरूलाई कामबाट निकाल्यो ।
निर्णय: ट्रम्पको सरकार दक्षता विभागले सरकारी जागिरहरूमा ठूलो मात्रामा कामबाट निकाल्यो । यद्यपि, शुल्क र नियमन उन्मूलनले २.२८ लाख नयाँ रोजगारी सिर्जना गर्यो ।
प्रभाव: शिक्षा, स्वास्थ्य र ऊर्जा विभागहरू सहित ४८ एजेन्सीहरूमा ५० हजारभन्दा बढी संघीय कर्मचारीहरूलाई कामबाट निकालियो । ७७ हजार कर्मचारीहरूले स्वैच्छिक राजीनामा दिए । यद्यपि, अप्रिलमा बेरोजगारी दर ४.२ प्रतिशतले बढ्यो ।
७. देश निकाला: अवैध आप्रवासीहरूको गिरफ्तारी ६२७ प्रतिशतले बढ्यो
निर्णय: २ करोड अवैध आप्रवासीहरूलाई देश निकाला गर्ने योजना सुरु भयो । अवैध आप्रवासीहरूको लागि सामाजिक सुरक्षा लाभहरू रोकियो। दक्षिणी सीमामा आपतकाल घोषणा गरियो, सीमा पर्खाल निर्माण सुरु भयो ।
प्रभाव: आप्रवासीहरूमा डर बढ्यो। अमेरिकाबाट २.५ लाख अवैध आप्रवासीहरूलाई निष्कासित गरियो । पक्राउ परेका अवैध आप्रवासीहरू ६२७ प्रतिशतले बढे । सीमा पार गर्नेहरू ९४ प्रतिशतले घटे ।
८. डब्लुएचओबाट बाहिरियो, नाटो छोड्ने धम्की दियो
निर्णय: विश्व स्वास्थ्य संगठनबाट अमेरिकाको सदस्यता रद्द गरियो ।
प्रभाव: विश्वव्यापी स्वास्थ्य सहयोग कमजोर भयो । अफ्रिकी देशहरूमा खोप वितरण प्रभावित भयो । फेब्रुअरी १० मा, नाटोलाई कोष रोक्ने धम्की दिइयो । नाटोलाई खतराले युरोपेली सहयोगीहरूमा चिन्ता बढ्यो, रक्षा खर्चमा दबाब बढ्यो ।
