काठमाडौं । भूकम्प र आणविक परीक्षणका सम्बन्धमा एउटा अनुसन्धान बाहिर आएको छ, जसमा बारम्बार पृथ्वी हल्लाउनुको अर्थ भूकम्प आएको होइन, वास्तवमा यो गोप्य आणविक परीक्षण पनि हुनसक्ने बताइएको छ ।
यो अनुसन्धान लस अलामोस नेशनल ल्याबोरेटरीका भूकम्पविद्हरूले गरेका हुन्। सिस्मोलॉजिकल सोसाइटी अफ अमेरिकाको बुलेटिनमा प्रकाशित नयाँ लेखमा उल्लेख भए अनुसार प्राकृतिक भूकम्प नआएर परमाणु परीक्षण गरिएको हुनसक्छ।
अनुसन्धानले देखाउँछ कि भूकम्प र गोप्य रूपमा भूमिगत आणविक परीक्षणहरू बीचको भिन्नता छुट्याउन धेरै गाह्रो छ। प्राकृतिक भूकम्पका संकेतहरूबाट सम्भावित विस्फोट मास्किङ विश्वभरि परमाणु परीक्षणहरूको निगरानी गर्न जिम्मेवार वैज्ञानिकहरूको समुदायको लागि चिन्ताको विषय हो।
उत्तर कोरियाले विगत २० वर्षमा ६ वटा आणविक परीक्षणहरू गरेको छ र बढेको क्षेत्रीय भूकम्पीय गतिविधिले हामीले प्रारम्भिक अनुमान गरेको भन्दा परीक्षण क्षेत्रको वरपरको क्षेत्रमा कम तीव्रताको भूकम्पीय गतिविधि भएको देखाएको छ । परीक्षण क्षेत्र वरपर बारम्बार साना भूकम्प आउँछन्। यस्तो अवस्थामा विष्फोट र भूकम्पको लक्षण पहिचान गर्न गाह्रो हुन्छ ।
अन्वेषकहरूले यो पनि फेला पारे कि भूकम्प वा अन्य बारम्बार भूकम्प घटनाद्वारा उत्पन्न प्राकृतिक संकेतहरू ओभरल्यापिंग छालहरूद्वारा मास्क गर्न सकिन्छ। विष्फोट मास्किङ परीक्षण गर्न गाह्रो भएको छ किनभने त्यहाँ परीक्षण गर्न धेरै थोरै विष्फोटहरू भएका छन् र धेरै थोरै डाटा सेटहरू छन्, जसमा विस्फोट र प्राकृतिक भूकम्पीय संकेतहरू समावेश छन्।
अहिलेसम्म भूकम्पको संकेतले विष्फोट लुकाउन सकिँदैन भन्ने मान्यता थियो । यसको विपरीत नयाँ अध्ययनले यो धारणा गलत साबित गर्दछ। वैज्ञानिकहरूले भूकम्प र आणविक परीक्षण झटकाको मिश्रणले तिनीहरूलाई छुट्याउन गाह्रो हुने विश्वास गर्छन्। यति मात्र होइन, अत्याधुनिक प्रविधि पनि यसको अगाडि असफल हुन्छ किनभने दुवै झट्का समान छन्।
