काठमाडौं । वुल्फ्सबर्ग सहर जर्मनीको लोअर सक्सोनी राज्यमा पर्छ । जब तपाईं यो सहरमा रेलमा प्रवेश गर्नुहुन्छ, तपाईंले सबैभन्दा पहिले देख्नुहुन्छ एउटा ठूलो कारखानाका चार चिम्नीहरू । भोक्सवागनको लोगो रातो–खैरो इट्टाको पर्खालहरूमा नीलो र सेतो रंगमा चित्रित गरिएको छ । यसले देखाउँछ कि तपाईं विश्वको सबैभन्दा ठूलो कार निर्माण कम्पनी फक्सवागन शहरमा पुग्नुभएको छ ।

वुल्फ्सबर्ग जर्मनीका केही सहरहरू मध्ये एक हो जुन २० औं शताब्दीको प्रारम्भिक दशकहरूमा योजनाबद्ध रूपमा बसोबास गरिएको थियो । यसको मतलब यो हो कि यो शहर एक अविकसित क्षेत्रमा डिजाइन गरिएको थियो । हिटलरको नाजी शासनअन्तर्गत जुलाई १ १९३८ मा स्थापित वोल्फ्सबर्ग, तथाकथित केडिएफ–वैगनहरूको उत्पादनमा संलग्न कामदारहरूलाई घर बनाउन डिजाइन गरिएको थियो । केडिएफ(वैगन एक कम लागत, किफायती कार थियो जुन १९३३ देखि १९४५ सम्मको ‘थर्ड रेच’ वा नाजी जर्मनीको क्राफ्ट डर्च फ्रुड अभियानको हिस्सा थियो । पछि यो कार बीटल नामले प्रसिद्ध भयो ।

वोल्फ्सबर्ग सहरको अस्तित्व भोक्सवागन कार कारखानामा छ । कतिपय मानिसहरूले यो पनि भन्छन् कि यदि फक्सवागनले हाछ्युँ गर्छ भने, वोल्फ्सबर्गमा चिसो हुन्छ । हाल, फक्सवागनको बढ्दो संकट टक अफ द टाउन हो । युरोपको सबैभन्दा ठूलो कार निर्माताले आफ्नो इतिहासमा पहिलो पटक जर्मन प्लान्टहरू बन्द गर्ने र हजारौं कामदारहरूलाई हटाउने योजना बनाएको छ । वुल्फ्सबर्ग सहरमा करिब १,२०,००० मानिस बस्छन् । यीमध्ये ६० हजारभन्दा बढी मानिसहरू फक्सवागनका लागि काम गर्छन् । फक्सवागनका कर्मचारीहरूको तलब यस उद्योगका अन्य कम्पनीहरूमा पाइने औसत तलबभन्दा बढी छ । यहाँ सन् २०२३ मा प्रति घण्टाको औसत तलब ६२ युरोको हाराहारीमा दिइएको थियो ।

उत्तरी जर्मनीको वोल्फ्सबर्ग सहरमा बसोबास गर्ने अधिकांश मानिसहरू फक्सवागनका लागि काम गर्छन् वा तिनीहरूको व्यवसाय यस कम्पनीको सहयोगमा चल्छ । अहिले यो कम्पनी खराब समयबाट गुज्रिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा सिंगो सहर डरको छायामा बाँचिरहेको छ ।

घरजग्गा एजेन्ट क्रिस्टिन रोसेर भन्छन् कि यहाँका मानिसहरूले औसत जर्मन व्यक्तिले जस्तै बगैंचा, कार र परिवारसहितको घरको सपनालाई जीवित राखेका छन् । बंगला जस्तो घर देखाउँदै उनल वुल्फ्सबर्गमा बस्ने फक्सवागनका धेरै कर्मचारीहरूको पनि त्यस्तै घर रहेको बताए । कोठाहरू छुट्ट्याउने पर्खाल, पेट्रोल रङको पिभिसि भुइँ र भान्साको पहेँलो टाईलहरू ती दिनहरूको सम्झना हुन् जब यीमध्ये धेरै घरहरू १९६० को दशकमा बनेका थिए ।

रोसेरले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन वुल्फ्सबर्गमा बिताएकी छन् । तर, आजकल उनी सहरका जनता आफ्नो भविष्यको लागि निकै चिन्तित भएको महसुस गरिरहेकी छिन् । उनी भन्छिन् कि फक्सवागनका कर्मचारीहरूले उनलाई ‘घरको मूल्य घट्नु अघि आफ्नो घरहरू बेच्न’ भनेका छन् । यस्तै धेरै ग्राहकहरूले आफ्नो विचार परिवर्तन गरे र अन्तिम मिनेटमा घर खरिद सम्झौता रद्द गरे । ‘मानिसहरू नयाँ घर किन्न हिचकिचाउँछन् । फक्सवागनले के निर्णय गर्छ भन्ने थाहा नभएसम्म तिनीहरू आफ्नो पैसा बचत गर्न चाहन्छन्,’ रोसेरले भनिन ।

गत वर्ष १० विभिन्न ब्राण्डसहितको यो कार समूहले १८ अर्ब युरोभन्दा बढी नाफा कमाएको थियो भने सेयरधनीलाई ४.५ अर्ब युरो लाभांश दिएको थियो । यसका बावजुद, फक्सवागन व्यवस्थापनले गत वर्ष एक दक्षता कार्यक्रम सुरु गर्यो । यसको लक्ष्य प्रतिस्पर्धालाई बढावा दिन २०२६ सम्ममा १० बिलियन यूरो बचत गर्ने थियो । यद्यपि, अगस्त २०२४ मा, व्यवस्थापनले निराशाजनक परिणामहरू पछि अन्य बचत उपायहरू आवश्यक भएको बतायो । यसमा सम्भावित रूपमा जर्मनीमा दुईवटा कार प्लान्ट बन्द गर्ने र १२०,००० कामदारहरूलाई हटाउने समावेश छ ।

शहरमा चिन्ता

अक्टोबरमा सामान्य दिन थियो । दिउँसो २ बजे बिहानको सिफ्ट सकेर सयौं कर्मचारी गेट नम्बर १७ बाट गुज्रिरहेका थिए । उनीहरुले भोक्सवागनको लोगो भएको स्वेटर वा शर्ट लगाएका थिए । फ्याक्ट्रीबाहिर रहेको विशाल कार पार्किङतर्फ अघि बढ्दै गर्दा उनीहरुको अनुहारमा उदासी प्रष्ट देखिन्थ्यो । तिनीहरूमध्ये कोही पनि कुरा गर्न वा आफ्नो फोटो खिचाउन चाहन्नथे । भर्खरका हप्ताहरूमा फोक्सवागनको समस्याहरूको बारेमा मिडियामा धेरै छलफल र रिपोर्टिङ भएको छ । त्यसकारण, तिनीहरूमध्ये धेरैजसो एउटै प्रश्नहरूको बारम्बार जवाफ दिने मूडमा थिएनन् । ‘अवश्य पनि, कर्मचारीहरू आफ्नो कामको लागि डराउँछन्,’ एक व्यक्तिले भने । जबकि अरूले भने कि उनीहरूले अहिले गर्नसक्ने भनेको सबै कार निर्माताको भविष्यको बारेमा विश्वस्त छन् । उनले भने, ‘हामी धेरै संकटबाट बाँचेका छौं, यो संकटबाट पनि बाँच्नेछौँ ।’ ५२३८ यूरोको औसत आयको साथ, वुल्फ्सबर्ग जर्मनीको सबैभन्दा धनी शहरहरू मध्ये एक हो र अर्थव्यवस्थाको प्रमुख केन्द्र हो । यो इंगोलस्टाडमा बस्ने मानिसहरू पछि दोस्रो हो, जहाँ कार निर्माता आउडीको मुख्यालय छ ।

वुल्फ्सबर्गको समय परिवर्तन हुँदैछ

फक्सवागनको नाफामा लगाइएको व्यापार करले वोल्फ्सबर्गलाई धनी बनायो तर, यदि तपाईंले सहरको केन्द्रमा हेर्नुभयो भने, यो त्यस्तो देखिँदैन । वुल्फ्सबर्ग कारहरूको सहर हो र यसको केन्द्र फराकिलो सडकहरूले घेरिएको छ जहाँ पार्किङको लागि प्रशस्त ठाउँ छ । अक्टोबरको यो घमाइलो दिउँसो पनि यहाँ शून्यता देखियो । केही पसलहरू पोर्श स्ट्रीटमा घुमिरहेका देखिए, तर तिनीहरू प्रायः खाली पसलहरू, केही निकेल–एन्ड–डाइम स्टोरहरू र जुवा हलहरूका झिलिमिली बत्तीहरू पार गर्दै थिए । हाई स्ट्रिट बुलेभार्डका केही क्याफेहरू र बारहरू पनि अक्टोबरको हल्का दिनमा अपेक्षा गरेजति भीडभाड हुँदैनन् । जुलियानो सालियोस्की भन्छन् कि केही समय पहिलेसम्म उनका धेरै ग्राहकहरू हप्तामा एक पटक डिनरको लागि आउने गर्थे, तर अब तिनीहरू प्रायः महिनामा एक पटक मात्र आउँछन् ।

कोसोभोका शरणार्थी, सालिभस्की र उनकी श्रीमतीले धेरै वर्ष पहिले वोल्फ्सबर्गमा होटल र रेस्टुरेन्ट खोलेका थिए । तिनीहरू आफ्ना ग्राहकहरू बीच धेरै लोकप्रिय छन् । उहाँ आफ्ना धेरैजसो ग्राहकहरूलाई नामद्वारा चिन्छन र तिनीहरूलाई व्यक्तिगत रूपमा नामद्वारा स्वागत गर्छन । उनी भन्छन्, ‘कोरोना महामारीका कारण डिनर र होटल बुकिङको संख्या पहिले नै निकै कम भएको थियो, अहिले त्यो झन् घटेको छ । पहिले अक्टोबर महिनामा क्रिसमसका लागि धेरै बुकिङ हुन्थ्यो तर यसपटक त्यस्तो छैन् ।’ अझै, सालियोवस्की आशावादी छन् कि चीजहरू परिवर्तन हुनेछन् । उनीसँग पहिले नै सहरमा जग्गा छ र नयाँ भवन खरिद गरेर वोल्फ्सबर्गमा आफ्नो व्यवसाय विस्तार गर्ने योजना पनि छ ।

वोल्फ्सबर्ग औद्योगिक संग्रहालय बन्ने डर

वोल्फ्सबर्गमा कार उत्पादनको महिमाका दिनहरू डिजेल स्ट्रीटमा रहेको भोक्सवागन संग्रहालयमा चित्रण गरिएको छ । यहाँ धेरै पुराना कारहरू प्रदर्शनमा गरिएको छ, जसमा कम्पनीका सबै लोकप्रिय मोडेलहरू देखाइएको छ । यी मध्ये बीटल पनि समावेश छ । १९३८ र २००३ को बीचमा २० मिलियन भन्दा बढी बीटलहरू उत्पादन गरिएको थियो । योसँगै सन् १९६० को दशकमा निकै रुचाइएको फक्सवागनको मिनी बस पनि प्रदर्शनीमा राखिएको छ ।

यो संग्रहालय पर्यटकहरुमाझ धेरै लोकप्रिय छ । गत वर्ष वुल्फ्सबर्ग भ्रमण गर्ने तीन लाखभन्दा बढी मानिसले यो सङ्ग्रहालयको भ्रमण गरेका थिए । साथै अटोसिटी पनि आकर्षणको केन्द्र हो । २८ हेक्टरमा निर्मित यस थिम पार्कले ‘गतिशीलताको संसार’ को झलक दिन्छ । यहाँ हामी देख्न सक्छौं कि कसरी कारहरूको संसार समय संग परिवर्तन भयो । साथै, यो त्यो ठाउँ हो जहाँ अहिलेसम्म ३० लाख भन्दा बढी चालकहरूलाई उनीहरूको नयाँ फक्सवागन कारहरूको चाबी हस्तान्तरण गरिएको छ । अहिले परिस्थिति बदलिएको छ । एक ट्याक्सी चालकले वुल्फ्सबर्गमा पर्यटकको संख्या लगातार घटिरहेको बताए । उनले धेरै वर्ष पहिले ट्याक्सी कम्पनीले पर्यटक र व्यवसायी यात्रुको माग पूरा गर्न निकै समस्या भोग्नुपरेको बताए ।

के यसको मतलब वोल्फ्सबर्गले युरोपको कार निर्माण राजधानीको रूपमा आफ्नो पहिचान कायम राख्न सक्षम हुनेछैन ? केही वर्षअघिसम्म कार बिक्रीमा अग्रस्थानमा रहेको कम्पनीले विद्युतीय सवारीका लागि पर्याप्त ग्राहक नपाउनु सम्भव छ ? धेरै ट्याक्सी चालकहरूले वल्फ्सबर्गको सुनौलो दिनहरू समाप्त भएको महसुस गरे । ‘ती दिनहरू धेरै बितिसकेका छन्,’ उनीहरु भन्छन्, ‘स्थिति अझ खराब हुन सक्छ ।’ अनुवाद गरिएको