काठमाडौं । कोभिड–१९ को महामारीका कारण विश्व आर्थिक तथा आर्थिक संकटमा गुज्रिरहेको बेला पनि नेपालबाहिर बस्ने आप्रवासीले स्वदेशमा पैसा पठाउने क्रम जारी रहँदा नेपालमा विदेशबाट आउने रकममा खासै कमी आएन । सन २०२२ मा पनि नेपाल विश्वको सबैभन्दा प्रमुख रेमिट्यान्स गर्ने देशमध्ये एक बनेको छ । नेपालले सन २०२१ मा ८२२६ मिलियन अमेरिकी डलर रेमिटयान्स भित्र्याएकोमा सन २०२२ मा भने ९२९३ मिलियन अमेरिकी डलर रेमिटयान्स भित्र्याएको विश्व बैंकको तथ्यांकमा छ ।

विश्व बैंकले सार्वजनिक गरेको अनुमानले सन् २०२१ र २०२२ बीचमा न्यून र मध्यम आय भएका देशहरूमा आप्रवासीहरूले पठाएको रेमिट्यान्स आठ प्रतिशतले बढेको देखाएको छ । सन् २०२२ मा आप्रवासीहरूले आफ्ना देशहरूमा करिब ६४७ अर्ब डलर पठाए । यो २०२१ मा ५९९ बिलियन डलर थियो भने २०२० मा ५४२ बिलियन डलर थियो । २०२१ मा १०.६ प्रतिशतले घटेको भएपनि यो वृद्धि धेरै देशका लागि राहतको खबर हो ।

भारत शीर्ष स्थानमा

शीर्ष १० सबैभन्दा बढी रेमिटयान्स भित्र्याउने देशहरू मध्ये भारत शीर्ष स्थानमा रहेको छ । सन २०२१ को तुलनामा पाँचवटा देशको कुल रेमिटयान्स भुक्तानीमा कम रहेपनि भारतले सबैभन्दा धेरै भुक्तानी गर्ने देश मात्र होइन, भुक्तानीमा पनि सबैभन्दा ठूलो वृद्धि हासिल गर्यो जुन १९.५ प्रतिशतले वृद्धि रह्यो । सन २००२ भारतले कुल १११.२ बिलियन डलर रेमिटायन्स प्राप्त गरेको छ ।
यो अवधिमा मेक्सिको आप्रवासीहरूबाट रेमिट्यान्सको दोस्रो ठूलो प्राप्तकर्ता थियो, कुल रेमिट्यान्स प्राप्तिमा २०२१ मा भन्दा ११.५ प्रतिशतले बढेर मेक्सिकोले ४६१.१ बिलियन प्राप्त गर्यो । । त्यस्तै ग्वाटेमाला १५.४ प्रतिशतले वृद्धि भएर १८.२ अर्ब डलर भुक्तानीसहित सूचीमा नवौं नम्बरमा रह्यो । यस सूचीमा चीन तेस्रो नम्बरमा छ, तर २०२१ को तुलनामा यसको भुक्तानी ३.९ प्रतिशतले घटेको छ र चिनियाँ आप्रवासीहरूले कुल ५१ अर्ब डलर घर पठाएका छन् । फिलिपिन्स (३८ बिलियन), पाकिस्तान (२९.९ बिलियन), इजिप्ट (२८ बिलियन), बंगलादेश (२१.५ बिलियन), नाइजेरिया (२०ं.१ बिलियन), ग्वाटेमाला (१८.२ बिलियन) र युक्रेन (१७.१ बिलियन) क्रमशः रेमिटयान्स पाप्त गर्ने शीर्ष देशहरु रहेका छन् । नेपालले भने सन २०२२ मा ९.३ बिलियन डलर रेमिटयान्स भित्र्याएको तथ्यांक छ । सूचीमा नेपाल २३ औं स्थानमा रहेको छ ।

भारतीय समुदाय विश्वको सबैभन्दा ठूलो प्रवासी समुदाय हो र यसले गत वर्ष मात्रै चीनलाई पछाडि छोडेको थियो । पछिल्ला केही वर्षयता वैदेशिक रोजगारीबाट पठाइने रकममा निरन्तर वृद्धि भइरहेको छ । यसको श्रेय भारतका प्रवासी समुदायहरूलाई दिइन्छ, जो विश्वका लगभग सबै देशहरूमा अवस्थित छन् र भारतको अर्थतन्त्रलाई सहयोग गर्दै आएका छन् ।

जहाँ कम पैसा भित्रियो

विश्व बैंकको पछिल्लो तथ्यांकले आप्रवासीबाट आउने पैसामा धेरै निर्भर रहेका देशहरूलाई पनि प्रकाश पार्छ । यस मामिलामा, ताजिकिस्तान शीर्षमा छ, जसको कुल जीडीपीको ५१ प्रतिशत आप्रवासीहरूले पठाएको पैसा थियो । टोंगा (जीडीपीको ४४ प्रतिशत), लेबनान (३६) र सामोआ (३४) पनि सूचीको शीर्षमा छन् ।

सूचीमा यस्ता धेरै देशहरू छन् जसका आप्रवासीहरूले २०२१ मा भन्दा २०२२ मा कम पैसा पठाए । सन् २०२२ मा, आफ्ना आप्रवासीहरूले सबैभन्दा धेरै पैसा पठाउने देशहरूमध्ये गत वर्षको तुलनामा कम रकम प्राप्त गर्ने देश पाँचवटा रहेका थिए । उदाहरणका लागि, इजिप्टको कुल भुक्तानीमा ११ प्रतिशतले कमी आएको थियो ।

यसको मुख्य कारण युक्रेनबाट आउने रकममा आएको कमीलाई मानिएको छ, जहाँ धेरै कामदारले आफ्नो जागिर छोडेर सेनामा भर्ती भएका छन् । यद्यपि, धेरै देशहरूले युक्रेन युद्धबाट लाभान्वित पनि भएका छन् किनभने रूसमा काम गर्ने उनीहरूका आप्रवासीहरूले पहिले भन्दा धेरै पैसा फिर्ता पठाए । यसको एउटा कारण रूसी मुद्रा रुबलको कमजोरी थियो, जसका कारण उनीहरूले पठाएको पैसाको मूल्य बढेको थियो ।

नेपालमा कति आउँछ रेटियान्स

नेपाल भित्रिने रेमिटयान्सको पछिल्लो तथ्यांकअअनुसार चालु आवको १० महिनामा नेपालमा भित्रिने रेमिट्यान्स २३.४ प्रतिशतले बढेको छ । नेपाल राट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार चालु आवको बैशाखसम्म नेपालमा १० खर्ब ५ अर्ब १८ करोड रुपैयाँ भित्रिएको छ । यो गत आवको सोही अवधिको तुलनामा २३.४ प्रतिशतले बढी हो । अमेरिकी डलरमा विप्रेषण आप्रवाह १३.४ प्रतिशतले वृद्धि भई ७ अर्ब ७० करोड डलर पुगेको राष्ट्र बैंकले जानकारी दिएको छ ।