काठमाडौं । पछिल्लो दशकमा भारतीय सेयर बजारमा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ । जसबाट भारतीय लगानीकर्ताहरूले विगत एक दशकमा करिब १ ट्रिलियन डलर कमाएको तथ्यांकले देखाएको छ । भारतीय परिवारहरूले आफ्नो वासलातको ३% मात्र इक्विटीमा लगानी गरेको भएपनि मोर्गन स्टेनलीको अनुमानअनुसार भारतीय घरपरिवारले विगत १० वर्षमा सेयर बजारबाट १ ट्रिलियन डलर कमाएका छन् ।
ग्लोबल इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङ फर्मको अनुमान छ कि भारतीय घरपरिवारले पछिल्लो दशकमा करिब ८.५ ट्रिलियन डलरको सम्पत्ति थपेका छन् । जसमध्ये ११% इक्विटीबाट आएको छ । यदि संस्थापकहरूको आम्दानी पनि समावेश गर्ने हो भने भारतीय परिवारहरूले यस अवधिमा कुल ९.७ ट्रिलियन डलर कमाए । जसका कारण आम्दानीमा इक्विटीको योगदान २०% अर्थात् करिब २ ट्रिलियन डलर पुगेको छ ।
मोर्गन स्टेनलीका रिधम देसाईले एक रिपोर्टमा भने, ‘हामी विश्वास गर्छौं कि भारतीय घरपरिवारले अझै पनि इक्विटीमा कम लगानी गरिरहेका छन् । संस्थापकहरूको इक्विटी होल्डिंगहरू बाहेक, घरेलु ब्यालेन्स सिटको ३% मात्र इक्विटीमा छ । आगामी वर्षहरूमा यो संख्या दोहोरो अंकमा पुग्न सक्छ भन्ने हाम्रो विश्वास छ । पछिल्लो १० वर्षमा, भारतका सबै सूचीबद्ध कम्पनीहरूको मार्केट क्याप मार्च २०१४ मा ४१.२ ट्रिलियनबाट बढेर ४५.४ ट्रिलियन पुगेको छ । यसले यसलाई विश्वव्यापी रूपमा पाँचौं ठूलो बजार बनाउँछ ।’
ग्लोबल मार्केट क्यापमा भारतको सेयर २०१३ मा १.६% को न्यूनस्तरबाट नोभेम्बर २०२४ सम्म ४.३% मा बढ्यो । यो उदीयमान बजारहरु मध्ये दोस्रो ठूलो वृद्धि भएको बजार हो । अन्य सम्पत्ति वर्गको तुलनामा भारतीय घरपरिवारले इक्विटीमा कम लगानी गर्ने देसाईले बताए । भारतीय लगानीकर्ताहरूले सन् १९८० को दशकको लामो समयसम्म अमेरिकी इक्विटीहरूमा घरेलु प्रवाह बढेको ट्रेन्डलाई पछ्याउन सक्ने देखिएको छ । यसैले आगामी वर्षहरूमा इक्विटीको अंश बढ्न सक्ने अनुमान छ ।
मोर्गन स्टेनलीले भनेको छ कि घरेलु जोखिम पूँजीको यस्तो बढ्दो पुल भारतीय अर्थतन्त्रलाई दर, आर्थिक नतिजा र पूँजी प्रवाहमा हुने उतारचढाव जस्ता विश्वव्यापी शक्तिहरूप्रति कम संवेदनशील बनाउँछ । यो २०१३ मा ट्यापर टेन्ट्रम वा २००८ मा विश्वव्यापी वित्तीय संकटको समयमा भारतीय स्टक र अर्थव्यवस्थाको व्यवहारको एकदम विपरीत छ । यसले भारतीय बजारलाई थप दिगो बनाउँछ । इक्विटी अझै पनि ब्यालेन्स सिटको सानो भाग हो । तर, इक्विटी बचतले विगत दशकमा गति प्राप्त गरेको छ र अगाडि बढ्ने ब्यालेन्स सिटमा थप ठाउँ लिने सम्भावना छ ।
पछिल्लो दशकमा भारतीय परिवारहरूको सम्पत्ति निर्माणमा पनि सुनले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ । यस अवधिमा थपिएको सम्पत्तिमा सुनको अंश २२ प्रतिशत थियो । प्रतिवेदनले घरायसी सम्पत्तिमा सुनको ठूलो हिस्साले उल्लेख्य लाभ ल्याएको बताएको छ । सुन र स्टकहरू केही समयदेखि भारतमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने सम्पत्ति वर्गमा परेका छन् । यद्यपि, रियल स्टेट अझैपनि ब्यालेन्स सिटको सबैभन्दा ठूलो भाग रहेको छ र अपेक्षाकृत खराब प्रदर्शन गरेको छ । अनुवाद गरिएको
