काठमाडौंं । बैंकको मुद्दती (एफडी)मा आउने प्रतिफल घट्दै गएकोे अवस्थामा मानिसहरु उच्च प्रतिफलको लागि सेयर बजारतिर जान्छन् । अध्ययनहरूले देखाउँछ कि शेयर बजारमा फर्कने अधिकांश लगानीकर्ताहरूले पैसा गुमाउँदैनन् । यस्तो अवस्थामा सेयर बजारबाट पैसा कमाउने र पैसा गुमाउन नपर्ने कारण के हो ? भारतकोे नेशनल स्टक एक्सचेन्जले हालै पोडकास्टमा यस विषयमा छलफल गरेको थियो । जसलाई यहाँ विस्तृतरुपमा प्रस्तुत गरिएको छ ।

अल्बर्ट आइन्स्टाइनको एउटा भनाइ लगानीकर्ताको संसारमा प्रायः उल्लेख गरिएको पाइन्छ । यसमा उनले भनेका थिए, ‘चक्रवृद्धि ब्याज संसारको आठौं आश्चर्य हो । बुझ्नेले कमाउँछन् र नबुझ्नेले भुक्तान गर्छन ।’ यो लगानीकर्ताहरूको लागि पनि आधारभूत अवधारणा हो । तपाईं पैसा उधारो लिनुहुन्छ वा लगानी गर्दै हुनुहुन्छ, चक्रवृद्धि ब्याजले तपाईंको वित्तीय भविष्यलाई आकार दिन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । यदि तपाइँले तपाइँको पैसा कसरी चक्रवृद्धि ब्याजमार्फत समयसंगै बढ्न सक्छ बुझ्नुभयो भने, तपाइँको वित्तीय सफलता सुनिश्चित छ ।

लगानी रणनीति कस्तो हुनुपर्छ ?

लगानीको प्रक्रिया जटिल हुन सक्छ, कहिलेकाहीँ अनिश्चितता र शब्दजालले भरिएको हुन्छ । यसले आम मानिसलाई पनि डराउन सक्छ । यस आर्थिक अवस्थासँग व्यवहार गर्न एक प्रकारको समझ र रणनीति चाहिन्छ । आइसीआइसी प्रुडेन्सियल एसेट म्यानेजमेन्ट कम्पनीका एमडी र सीईओ निमेश शाह र मनी पाठशालाका संस्थापक विवेक लाले नेसनल स्टक एक्सचेन्जको पोडकास्ट प्लेटफर्ममा भाग लिदै भारतीय लगानीकर्ताहरूले आफूलाई अनौठो अवस्थामा फेला पारेको बताए । भारतले वार्षिक ६–७ प्रतिशतको वृद्धि दर तय गरेको छ, जबकि मुद्रास्फीति ४–५ प्रतिशतको आसपास छ । जब यी तथ्यांकहरू मिलाइन्छ, यो वृद्धि दर लगभग १०–१२ % हो । भारतले यस दरमा वृद्धि गरिरहँदा, भारतभित्रका ठूला कम्पनीहरूले पनि त्यस्तै वृद्धि अनुभव गर्नेछन् वा यसलाई पार गर्नेछन् । यसले अन्य धेरै देशको तुलनामा भारतीय लगानीकर्ताहरूलाई अगाडि राख्छ । उल्लेखनीय छ, निमेश शाहसँग यस उद्योगमा ३० वर्षभन्दा बढीको अनुभव छ ।

मुद्रास्फीति चिन्ताको विषय

मुद्रास्फीति सरकार वा विश्लेषकहरूका लागि मात्र होइन लगानीकर्ताहरूको लागि पनि साझा चिन्ताको विषय बनेको छ । तर, यो समाधान हुन नसक्ने समस्या होइन । जब मुद्रास्फीति उच्च हुन्छ, व्यापारीहरूले आफ्नो नाफा कायम राख्न मूल्य बढाउँछन् । तसर्थ, मुद्रास्फीतिको अवस्था यी लाभदायक व्यवसायहरूमा लगानीको लागि उपयुक्त हुन्छ । लगानी गर्न असफल हुनुको अर्थ मुद्रास्फीतिले समयसँगै तपाईंको क्रय शक्ति घटाउनेछ, अन्ततः तपाईंको जीवनस्तरमा गिरावट ल्याउनेछ ।

उतार चढावको सामना गर्न नडराउनुहोस्

लगानीको प्रमुख पक्ष भनेको बजारको उतारचढावसँग व्यवहार गर्नु हो । यहाँ ध्यान दिनु महत्वपूर्ण छ कि अस्थिरता जोखिमको अर्को नाम मात्र होइन, जसरी पश्चिमी देशहरू र शिक्षा जगतमा विश्वास गरिन्छ । उतार चढाव जोखिम भन्दा अवसर हो । यद्यपि छोटो अवधिको बजार उतार–चढ़ावले समस्याग्रस्त हुन सक्छ, यदि तपाईंसँग दीर्घकालीन क्षितिज छ (उदाहरणका लागि, पाँच वर्ष भन्दा बढी), तपाईं धेरै चिन्तित हुनुहुँदैन । आगामी दिनमा देशको बृद्धि र कम्पनीको आम्दानी बढ्ने र सेयरको मूल्य सामान्यतया सोहीअनुसार रहनेछ । उतारचढावको झटका सहन सक्नेहरूका लागि दस वर्ष वा सोभन्दा बढी समयको क्षितिजमा लगानी गर्दा सन्तोषजनक नतिजा आउन सक्छ । विगत एक दशकमा (२०१३ देखि), भारतीय शेयर बजारले ११–१३% को औसत प्रतिफल दिएको छ, जुन देशको १०% को वृ िदर भन्दा अलि बढी हो । शेयर बजारमा अल्पकालीन उतारचढाव सामान्य हो तर यसले दीर्घकालीन लगानीकर्ताहरूलाई निरुत्साहित गर्नु हुँदैन । यथार्थवादी अपेक्षाहरू हुनु पनि महत्वपूर्ण छ, किनकि अत्यधिक महत्वाकांक्षी लक्ष्यहरूले निराशा निम्त्याउन सक्छ । सफल लगानीकर्ताहरू ती हुन् जसले आफ्नो लगानीलाई लामो समयसम्म कायम राख्छन् र बजार घट्दा डराउँदैनन् ।

पुनः सन्तुलन जरुरुी

यो लगानी मन्त्र इक्विटीजस्तै समान वा कम अस्थिरता भएका व्यक्तिहरूका लागि डिजाइन गरिएको हो । कोषको रणनीतिमा बजारको गिरावटको समयमा इक्विटी एक्सपोजर बढाउने र बजार महँगो हुँदा निश्चित आम्दानीतर्फ लाग्ने हुन्छ । त्यसकारण, यसको इक्विटी एक्सपोजर कुल कोर्पसको ३०–८०% बीचमा व्यवस्थित हुन्छ । यो रणनीति स्वचालित छ र लगानीकर्ताहरूलाई पुनः सन्तुलनको कारण पूंजीगत लाभ करबाट बच्न मद्दत गर्दछ । कोषले सूचकांकको आधा अस्थिरता कायम राख्दै निफ्टी ५० को बराबरीमा प्रतिफल दिएको शाहले बताए । लगानीकर्ताहरूले विचार गर्न सक्ने अर्को कोष बहु–सम्पत्ति कोष हो, जसले इक्विटी, ऋण र सुनमा लगानी गर्दछ । यी कोषहरूले पोर्टफोलियोमा विविधीकरण र सन्तुलन प्रदान गर्दछ, सम्भावित जोखिम कम गर्दछ ।

वित्तीय व्यवस्थापनतर्फको प्रवृत्ति बढ्दो

लगानीकर्ताहरू विशेष गरी युवा पुस्ताहरू आफ्नो वित्तीय व्यवस्थापनमा बढी सचेत र सक्रिय हुँदैछन् । लगानीकर्ताको औसत उमेरमा परिवर्तन आएको र धेरै मानिसहरु अब करियरको शुरुवातमा नै लगानी यात्रामा लागेका देखिएका छन् । लामो समयदेखि घाटा भोग्दै आएको यो पुस्ता बजारको उतारचढावसँग लचिलो र अनुकूल हुने विश्वास गर्न सकिन्छ । यसैले यी नयाँ पुस्ताहरू प्रणालीगत लगानी योजनाहरू (एसआइपी) सुरु गरेर र अनलाइन प्लेटफर्महरू प्रयोग गरेर लगानी गरिरहेका छन् ।

लगानीकर्ताले चक्रवृद्धि ब्याज, बजारको अस्थिरतामा अवसर र दीर्घकालीन लगानीको मन्त्र बनाउनुपर्छ । जे होस वित्तीय परिदृश्य विकास हुँदै जाँदा सेयर बजारप्रति जनताको हिचकिचाहट क्रमशः घट्दै जाने छ । अनुवाद गरिएको