काठमाडौं । नयाँ प्रतिवेदनका अनुसार विश्वभरका दर्जनौं ठूला कम्पनीहरूले जलवायु परिवर्तनलाई रोक्नको लागि आफ्नो भूमिकालाई गम्भीरतापूर्वक लिएका छैनन् । यी कम्पनीहरूले उनीहरूको हरितगृह ग्यास उत्सर्जनलाई द्रुत रूपमा घटाउन प्रयास नगरेको देखिन्छ ।

गैर–लाभकारी अनुसन्धान समूह ‘न्यूक्लाइमेट इन्स्टिच्युट’ र ‘कार्बन मार्केट वाच’ ले यस प्रतिवेदनका लागि अटोमोबाइल उत्पादकदेखि द्रुत फेसनसम्मका ५१ बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूको अध्ययन गरेका थिए । अध्ययनले पत्ता लगायो कि यी कम्पनीहरूले जलवायु परिवर्तनलाई सुस्त बनाउन आवश्यक गतिमा हरितगृह ग्यास उत्सर्जन घटाउँदैनन् ।

धेरै कम्पनीहरूले दिगोपन प्रर्वद्धन गर्न आफ्नो वाचाहरू बढाइचढाइ गरिरहेका छन् । यस सूचीमा एचएण्डएम, नेस्ले र टोयोटाजस्ता चर्चित कम्पनीहरू पर्छन् । समग्रमा, यी ५१ कम्पनीहरू २०२२ मा विश्वव्यापी उत्सर्जनको १६ प्रतिशतका लागि जिम्मेवार थिए ।

लक्ष्यभन्दा १० प्रतिशत पछाडि

तर प्रतिवेदनले सन् २०१५ को पेरिस सम्झौताअन्तर्गत ग्लोबल वार्मिङलाई १.५ डिग्री सेल्सियसमा सीमित गर्न उनीहरूको प्रयास ‘गम्भीर रूपमा अपर्याप्त’ रहेको बताएको छ । प्रतिवेदनका अनुसार, ‘सन २०३० सम्म जलवायु प्रतिज्ञाहरूका लागि कम्पनीहरूको सामूहिक महत्वाकांक्षा विगत दुई वर्षमा क्रमशः सुधार भएको छ । तर, धेरै कम्पनीहरूले अझै पनि उत्सर्जनलाई आवश्यक रूपमा घटाउन सकेका छैनन् ।’

संयुक्त राष्ट्रका जलवायु वैज्ञानिकहरूका अनुसार पेरिस सम्झौताका लक्ष्यहरू हासिल गर्न सन् २०३० सम्ममा विश्वव्यापी उत्सर्जन ४३ प्रतिशतले घटाउनुपर्नेछ । तर हालको रिजोलुसनअनुसार यी कम्पनीहरूले उक्त अवधिमा आफ्नो उत्सर्जन ३३ प्रतिशतले मात्र घटाउन सक्नेछन् ।

प्रतिवेदनले यो पनि भन्यो कि कर्पोरेट क्षेत्रबाट कार्बन क्रेडिटमार्फत जलवायु लक्ष्यहरू पूरा गर्न ‘लचकता’ को लागि बढ्दो माग छ । जस्तै कार्बन क्रेडिटमार्फत, कम्पनीहरूले उत्सर्जन कम गर्ने परियोजनाहरूमा पैसा लगानी गरेर उनीहरूको उत्सर्जनको लागि क्षतिपूर्ति गर्न सक्छन्, जस्तै वन संरक्षण । तर, आलोचकहरू भन्छन् कि यस्ता लचकताको मद्दतले कम्पनीहरूलाई उनीहरूको प्रदूषण जारी राख्न अनुमति दिन्छ । कार्बन मार्केट वाचका बेन्या फ्याक्सले पत्रकारहरूलाई भने, ‘हामी उदारता र यस प्रकारको एकाउन्टिङ देखाएर समय बर्बाद गर्न सक्दैनौं ।’

केही कम्पनीहरूको प्रशंसा

यी कम्पनीहरूलाई तिनीहरूको जलवायु प्रतिज्ञाको इमानदारी र १.५ डिग्री सेल्सियस मापदण्डमा तिनीहरूको प्रगतिको आधारमा मूल्यांकन गरिएको थियो । कुनै पनि कम्पनीले ‘उच्च सत्यनिष्ठा’ मूल्यांकन प्राप्त गर्न सकेनन् । इटाली र स्पेनका ऊर्जा दिग्गजहरू एनेल र इबरड्रोला ‘राम्रो निष्ठा’ संग अगाडि बढेको भन्दै प्रशंसित भए । दक्षिण कोरियाको ऊर्जा कम्पनी केप्को र जापानी अटो कम्पनी टोयोटाले सबैभन्दा कम अंक पाएका छन् । टोयोटाले उसले अहिलेसम्म प्रतिवेदन नपाएको जनाउँदै उसको २०५० को संकल्प विज्ञानमा आधारित प्रमाणित लक्ष्य रहेको उल्लेख गरेको छ ।

प्रतिवेदनमा यो निश्चित रूपमा स्वीकार गरिएको थियो कि केहि कम्पनीहरूले अरू भन्दा राम्रो गरिरहेका छन् । उदाहरणका लागि, फ्रान्सेली खाद्य कम्पनी ड्यानोनले ताजा दूध उत्पादनबाट मिथेन उत्सर्जनलाई ‘महत्वपूर्ण रूपमा’ कम गर्ने र बोटबिरुवामा आधारित उत्पादनहरूको हिस्सा बढाउने वाचा गरेको छ । भोल्भो समूहको नाम पनि हाइलाइट गरिएको छ, कम्पनीले ‘शून्य उत्सर्जन वाहनहरू, चार्ज गर्ने पूर्वाधार र कम कार्बन स्टिल र आल्मुनियम’ मा लगानी गरेको छ ।

तर, फेसन उद्योगमा यस विषयमा विशेष ध्यान दिइएको पाइएन । एचएण्डएम समूह, नाइकी, एडिडास जाराको मालिक इंडीटेक्स र यूनिक्लोको मालिक फास्ट रिटेलिङसहित पाँच कम्पनीहरूको समीक्षा गरिएको थियो । उनीहरूमध्ये कसैलाई पनि पहिलेको तुलनामा कम उत्पादन र बिक्री हुने व्यवसायिक मोडलतर्फ लाग्ने इच्छा नभएको पाइएको छ । एचएण्डएम समूहले प्रतिवेदनले आफ्नो पछिल्लो जलवायु तथ्यांकलाई नहेरेको बतायो । कम्पनीले सन् २०१९ को तुलनामा २०२३ मा २२ प्रतिशतले उत्सर्जन घटाएको तर्क भने गरेको छ । अनुवाद गरिएको