अस्ट्रेलियाका अन्वेषकहरूले जन्मदेखि ३४ वर्षसम्म १६७ बालबालिकाको जीवन अध्ययन गरेका थिए र सामाजिक र आर्थिक अवस्थाले जीवनलाई कसरी असर गर्छ भन्ने जान्न चाहन्थे ।

काठमाडौं । अष्ट्रेलियाका अनुसन्धानकर्ताहरूले ‘लाइफ चान्सेस स्टडी’ अन्तर्गत ३४ वर्षसम्म १६७ व्यक्तिको जीवनको अध्ययन गरेका छन् । यस दशक लामो अध्ययनको उद्देश्य विभिन्न पृष्ठभूमि र विशेषताहरूले जीवनमा सफलता वा असफलतालाई कसरी असर गर्छ भनेर बुझ्नु थियो ।

शोधकर्ताहरूले मेलबर्न सहरका दुई सहरमा जन्मिएका यी बालबालिकाको जन्मदेखि नै जीवनको अध्ययन गरेका थिए । यी १६७ बालबालिकामा उच्च, मध्यम र न्यून आय भएका परिवार थिए । तिनीहरूमध्ये भाडाको घरमा बस्ने मानिसहरू पनि थिए र आफ्नै घर भएकाहरू पनि थिए ।

यस अध्ययनको माध्यमबाट अनुसन्धानकर्ताहरूले जीवनको प्रारम्भिक वर्षदेखि वयस्कसम्म र त्यसपछि उपलब्ध सुविधाहरू र अवसरहरूले मानिसको जीवनमा कस्तो प्रभाव पार्न सक्छ भनेर जान्न खोजेका थिए । अनुसन्धानकर्ताहरूले सम्पूर्ण अध्ययनलाई चार चरणमा विभाजन गरेका थिए । यी चरणहरू प्रारम्भिक वर्षहरू, विद्यालय जीवन, काम र पारिवारिक जीवन थिए । अनुसन्धानकर्ताहरू भन्छन्, ‘अनुसन्धानको प्रत्येक चरणमा सहभागीहरूको लागि अवसर र वित्तीय सुरक्षामा पर्ने प्रभावहरू बुझ्न असमानताका विभिन्न पक्षहरूको मूल्याङ्कन गरिएको थियो ।’

जन्म परिस्थितिको प्रभाव

गरिबी र असमानताविरुद्ध काम गर्ने सामाजिक संस्था बीएसएलका रिसर्च फेलो डिना बोमन र उर्सुला ह्यारिसनले यो अध्ययन गरेका हुन् । आफ्नो पेपरमा डिना भन्छिन्, ‘एक पुस्ताको रूपमा, यस अध्ययनका मानिसहरूले यस्तै राजनीतिक, सामाजिक र आर्थिक परिवर्तनहरू अनुभव गरे । बालबालिकाको रूपमा, तिनीहरू १९९० को मन्दीबाट बाँचे । त्यसपछि, किशोरावस्थामा, उनीहरूले विश्वव्यापी आर्थिक संकटको अनुभव गरे, मन्दी देखे र हालका वर्षहरूमा उनीहरूले कोभिड–१९ महामारी र मुद्रास्फीति संकट देखे ।’

अनुसन्धानले निष्कर्ष निकालेको छ कि समान संकटबाट गुज्रिएका यी व्यक्तिहरूको जीवन उनीहरूको सामाजिक स्थितिले धेरै प्रभावित भएको थियो । ‘उनीहरू आर्थिक रूपमा राम्रो छन् कि छैनन्, तिनीहरूको पारिवारिक परिस्थिति, तिनीहरूको लिङ्ग र राष्ट्रियताले पनि तिनीहरूको जीवनलाई प्रभाव पार्छ,’ रिपोर्ट भन्छ । अध्ययनमा सहभागी भियतनामी मूलका एक अस्ट्रेलियाली नागरिकले भने, ‘सबैले एउटै ठाउँबाट सुरु गर्दैनन्, तर सबैले एउटै दौडमा दौडनु पर्छ ।’

धनी र गरिबबीचको खाडल फराकिलो हुँदै जाँदा यस्ता अध्ययनहरूले विभिन्न व्यक्तिको जीवनमा कसरी असमान प्रभाव पार्छ भन्ने कुरा बुझ्न सकिने अनुसन्धानकर्ताहरूको भनाइ छ । सञ्चारमाध्यमसँग कुरा गर्दै डिना बोमन भन्छिन्, ‘जिन्दगीमा कहाँ पुग्छु भन्ने निर्णय कहाँबाट सुरु हुन्छ भन्ने होइन’, उनी भन्छिन्, ‘तपाईं कुन परिवारमा जन्मनुभयो, तपाईंको परिस्थिति कस्तो थियो भन्ने कुराले तपाईंको गन्तब्य तय गर्दैन । बरु सामाजिक नीति र योजनाले तपाईको जीवनमा ठूलो प्रभाव पार्न सक्छ ।’

नीतिहरूमा परिवर्तनको लागि सिफारिस

धनी परिवारबाट आएका बालबालिकाले पारिवारिक व्यवसायमा संलग्न हुने, साथीभाइमार्फत रोजगारी वा उच्च शिक्षामा लगानी गर्ने सम्भावना बढी हुने अनुसन्धानकर्ताहरूको अनुमान छ । तर, यसो भन्दैमा पैसा भएका अप्ठ्यारोमा पर्दैनन् र दुर्घटना, रोग, परिवार टुट्ने आदिले जनजीवन प्रभावित हुन्छ भन्ने होइन, तर स्रोत साधन भएकाले अप्ठ्यारो समयमा साथ पाउँछन् । प्रतिवेदनमा भनिएको छ, ‘३४ वर्षको अध्ययनपछि यो अनुसन्धानले सामाजिक नीति र योजनाको महत्वलाई जोड दिएको छ । नीतिमा भएको परिवर्तनले केही व्यक्तिका लागि अवसर सिर्जना गरेको छ भने कतिपयका लागि मुद्रास्फीति र जोखिम बढेको छ ।

अनुसन्धानकर्ताहरूले आफ्नो अध्ययनको क्रममा मानिसहरूको जीवनमा प्रभाव पार्न सक्ने विभिन्न कारकहरू पत्ता लगाएको लेख्छन् । यसमा सामाजिक नीतिदेखि पूर्वाधार र सेवा सुधार गर्ने नीतिगत निर्णयहरू समावेश छन् । यी नीतिहरूले विशेष गरी कमजोर वर्गहरूबाट आएका र आर्थिक रूपमा असुरक्षित व्यक्तिहरूलाई मद्दत गर्न सक्छन् । अनुवाद गरिएको