काठमाडौं । आर्थिक सुरक्षा र स्थायित्व प्राप्त गर्न कोही–कोही मानिसहरू बुद्धिमानी निर्णयहरू गर्छन् । कतिपयले लापरबाही गरेर आफ्नो कमाई लुटाउँछन् । यस्ता व्यक्तिहरू मात्र पछि समस्यामा फस्छन् । जीवनमा दीर्घकालीन सफलता र आनन्दको आनन्द लिनको लागि, हामीले हाम्रो पैसालाई राम्रो तरिकाले व्यवस्थापन गर्न आवश्यक छ । साथै, आर्थिक निर्णयहरू लिँदा विवेक पुर्याउनुपर्छ ।

वित्तीय सुस्वास्थ्य

वित्तीय सुस्वास्थ्यको लागि आर्थिक रूपमा राम्रो हुनु र राम्रो वित्तीय निर्णयहरू गर्ने क्षमता हुनु आवश्यक छ । यो पनि महत्वपूर्ण छ कि हामीले हाम्रो पैसा कति जिम्मेवारीपूर्वक व्यवस्थापन गर्छौं । यदि हामीले जिम्मेवारीपूर्वक व्यवस्थापन गर्न सक्यौं भने मात्र हामीले हाम्रो आर्थिक लक्ष्यहरू जस्तै घरको बजेट, बचत, ऋण व्यवस्थापन र घरमा आइपर्ने ठूला कार्यहरुमा सहज आर्थिक अवस्था हासिल गर्न सक्छौं । साथै, यसले स्वास्थ्य समस्याहरू, सेवानिवृत्ति योजना र अचानक जागिर गुमाउने जस्ता घटनाहरूसँग सम्बन्धित वित्तीय जोखिमहरूको सामना गर्न सक्छ ।

स्वास्थ्यसँग सम्बन्ध

आर्थिक स्थायित्व र सुरक्षा समग्र आर्थिक कल्याणको लागि महत्वपूर्ण छ । यसले मानिसहरूलाई कसरी आफ्नो पैसा जिम्मेवारीपूर्वक व्यवस्थापन गर्ने, आफ्नो आम्दानीको अधिकतम उपयोग गर्ने र उनीहरूको शारीरिक, मानसिक र सामाजिक स्वास्थ्यलाई प्राथमिकता दिने भनेर सिकाउँछ । यसले क्यारियरको उन्नति, शिक्षा र सामुदायिक संलग्नताका लागि स्रोतहरू पनि प्रदान गर्दछ, जसले गर्दा व्यक्तिहरू स्वस्थ र पूर्ण जीवन बिताउन सक्छन् । यदि हामी आर्थिक कल्याणको लक्ष्य हासिल गर्न असफल भयौं भने, हाम्रो जीवनमा आर्थिक तनाव हुन सक्छ, जसले शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्य दुवैमा नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ ।

तनाव व्यवस्थापन

तपाईको जीवनमा धेरै तनाव पैसासँग सम्बन्धित हुन्छन । यदि तपाईलाई आर्थिक कठिनाइ छ भने, यसले दीर्घकालीन प्रभाव पार्नेछ । पैसाको चिन्ताले मानसिक समस्या निम्त्याउँछ । तनावको समयमा, कोर्टिसोल हार्मोनको स्तरमा वृद्धि हुन सक्छ । यसले उच्च रक्तचाप, कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली र डिप्रेसन जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ । आर्थिक तनावले अत्यधिक खाने, धुम्रपान, र रक्सीको सेवनलाई ट्रिगर गर्न सक्छ भने शारीरिक स्वास्थ्य, भावनात्मक संकट, र खराब मानसिक स्वास्थ्य, जस्तै चिन्ता, अवसाद र अनिद्राको लागि नकारात्मक परिणामहरू उत्पन्न हुन्छ । त्यसैले निश्चित रूपमा केही सूत्र पालना गर्नुपर्छ ।

हरेक मानिसको कमाई फरक फरक हुन्छ । साथै, लागत पनि फरक हुन्छ । अधिकांश मानिसले घर चलाउनको लागि बजेट बनाउँदैनन् । आवश्यकता पर्दा जसरी पनि पूरा गर्ने भन्ने उनीहरुको धारणा हुन्छ । तर स्मार्ट मानिस त्यो हो जसले आफ्नो आम्दानीको आधारमा बजेट बनाउँछ । आम्दानी र खर्चको ट्रयाक राख्दै जब तपाइँ बजेट बनाउनुहुन्छ र कडाईका साथ पालन गर्नुहुन्छ त्यसले तपाईको जविन सहज बनाउँछ ।

अपव्ययबाट बच्नुस

आर्थिक विज्ञ मात्रै होइन, बृद्धबृद्धाहरु पनि यस्तो भन्छन् । उनीहरु भन्छन् कि तपाई जति बस्नुहुन्छ त्यतिमात्र आफ्नो खुट्टा फैलाउनुहोस् । अर्थ स्पष्ट छ कि आवश्यकता भन्दा बढी खर्च नगर्नुहोस् । साथै, स्रोतअनुसार ऋण लिनुहोस् । ऋण लिनु नराम्रो कुरा होइन । तर, जुन कामका लागि ऋण लिइएको छ त्यो काम कति महत्वपूर्ण छ भन्ने हेर्नुपर्छ । यदि तपाइँ घर किन्न ऋण लिदै हुनुहुन्छ भने, यो एक राम्रो निर्णय हो । तर यदि तपाईं सयौं मानिसहरूको लागि भव्य पार्टी वा भोज गर्न ऋण लिनुहुन्छ भने, यो राम्रो निर्णय होइन ।

दीर्घकालीन योजना बनाउनु

जसरी बजेट बनाउन आवश्यक छ, त्यसैगरी दीर्घकालीन योजना पनि बनाउनुपर्छ । तपाईंले सम्पत्ति व्यवस्थापन सुरु गर्दा तपाईंले गर्नुपर्ने पहिलो कुरा भनेको आपतकालीन योजना बनाउनु हो । दीर्घकालीन लक्ष्य पनि तय गर्नुहोस् । जस्तै उच्च लागत ऋण तिर्न वा सेवानिवृत्ति को लागी बचत । बालबालिकाको शिक्षा वा विवाह जस्ता लक्ष्यहरू यसमा समावेश गर्न सकिन्छ । यसका लागि तपाइँ निः शुल्क अनलाइन स्रोतहरू प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ ।

केही रकम अलग गर्नुहोस्

मानिसहरु कमाइ र खर्च गरिरहन्छन् । कतिपयले बचत र लगानी पनि गर्छन् । तर यसबीचमा एउटा महत्वपूर्ण कुरा बिर्सिएको हुन्छ । यो सेवानिवृत जीवनको लागि एक कोष निर्माणको रुपमा रहनुपर्छ । तपाईंले आफ्नो कुल आयको कम्तिमा १०–१५ प्रतिशत सेवानिवृत्ति कोषमा छुट्याउनुस । यसो गर्दा तपाईं दीर्घकालीन लक्ष्यहरू पूरा गर्न सक्नुहुन्छ । ध्यान राख्नुहोस् कि तपाईको आर्थिक अवस्था तपाईको विचार र प्रयासले निर्धारण हुन्छ । अनुवाद गरिएको