काठमाडौँ । युक्रेनले आफ्नो देशबाट युरोपेली संघका देशहरुलाई जाने रुसी ग्यासको आपूर्ति बन्द गरेको छ । यो यस क्षेत्रमा ग्यास आपूर्तिको पुरानो प्रणाली थियो, जुन अहिले समाप्त भएको छ ।
युक्रेनको ग्यास ट्रान्जिट अपरेटर नाफ्टोगाज र रुसको ग्याजप्रोमबीच भएको पाँच वर्षे सम्झौता सकिएपछि यो आपूर्ति बन्द भएको हो । युक्रेनले पनि युरोपेली संघलाई तयारीका लागि एक वर्षको समय दिएको थियो ।
युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले यसअघि आफ्नो देशले रुसलाई ‘हाम्रो रगतबाट अर्बौं कमाउन’ अनुमति नदिने बताएका थिए । यसैबीच, पोल्याण्ड सरकारले यो रुसविरुद्धको अर्को जित भएको बताएको छ । युरोपेली आयोगले यो परिवर्तनका लागि युरोपेली युनियनले तयारी गरेको र धेरैजसो देशले यसलाई सामना गर्न सक्षम रहेको बताएको छ ।
३३ वर्ष पुरानो बाटो बन्द
रुसले अझै पनि हंगेरी, टर्किए र सर्बियालाई ब्ल्याक सी (कालो सागर) पार गर्ने टर्कस्ट्रीम पाइपलाइनमार्फत ग्यास पठाउन सक्छ । रुसी कम्पनी ग्याजप्रोमले स्थानीय समय अनुसार बुधबार बिहान ८ बजेदेखि युक्रेन हुँदै ग्यास निर्यात बन्द भएको पुष्टि गरेको छ ।
रुसले सन् १९९१ देखि युक्रेन हुँदै युरोपलाई ग्यास आपूर्ति गर्दै आएको छ । युक्रेन मार्फत ग्यास आपूर्तिमा रोकले इयुमा सस्तो रूसी ग्यासको युगको अन्त्यको संकेत गर्दछ ।
युक्रेनको यो निर्णयबाट स्लोभाकिया सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको छ तर युरोपेली आयोगले नयाँ अवस्थाको प्रभाव निकै सीमित हुने जनाएको छ । आयोगले यसको श्रेय सावधानीपूर्वक गरेको योजना र वैकल्पिक आपूर्ति व्यवस्थालाई दिएको छ । यद्यपि, सम्पूर्ण युरोपको लागि यसको रणनीतिक र प्रतीकात्मक प्रभाव ठूलो छ । रुसले अहिले एउटा महत्त्वपूर्ण बजार गुमाएको छ, तर रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले युरोपेली संघका देशहरूले सबैभन्दा बढी क्षति बेहोर्ने बताएका छन् ।
सन् २०२२ मा युक्रेनमा रुसी आक्रमण सुरु भएपछि युरोपेली संघले रुसबाट ग्यास आयातमा उल्लेख्य कमी गरेको थियो । तर पूर्वी युरोपका धेरै सदस्य देशहरू अझै पनि धेरै हदसम्म रूसी आपूर्तिमा निर्भर छन्, जसले रूसलाई प्रत्येक वर्ष लगभग ५.२ बिलियन कमाउँछ ।
तथ्यांकअनुसार सन् २०२३ मा युरोपेली संघले आयात गरेको ग्यासमा रुसी ग्यासको अंश १० प्रतिशतभन्दा कम थियो भने २०२१ मा यो अंश ४० प्रतिशत थियो । तर स्लोभाकिया र अस्ट्रिया लगायत धेरै इयु देशहरूले अझै पनि रूसबाट ठूलो मात्रामा ग्यास आयात गरिरहेका छन् ।
स्लोभाकियाले युक्रेनलाई दियो चेतावनी
अस्ट्रियाको ऊर्जा नियामकले कुनै समस्या नहुने भएका छन् किनभने यसमा विभिन्न स्रोत र भण्डारहरू रहेका छन् । तर युक्रेनको निर्णयले पहिले नै स्लोभाकियासँग गम्भीर तनाव सिर्जना गरेको छ । यो देश अहिले युरोपेली संघमा रुसी ग्यास पठाउने मुख्य स्रोत हो । यसले अस्ट्रिया, हंगेरी र इटालीमा ग्यास पुर्याउन ट्रान्जिट शुल्क लिन्छ ।
पुटिनसँग वार्ता गर्न स्लोभाकियाका प्रधानमन्त्री रोबर्ट फिको अचानक मस्को पुगेका छन् । उनले शुक्रबार युक्रेनको बिजुली आपूर्ति बन्द गर्ने धम्की समेत दिएका छन् । युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले फिकोले पुटिनलाई युद्धको लागि रकम र युक्रेनलाई कमजोर पार्न मद्दत गरेको आरोप लगाए । तर, पोल्याण्डले स्लोभाकियाबाट विद्युत आपूर्ति बन्द गरेको अवस्थामा युक्रेनलाई सहयोगको प्रस्ताव गरेको छ । यी बिजुलीको आपूर्ति युक्रेनका लागि अत्यावश्यक छ, जसको पावर प्लान्टहरू नियमित रूपमा रूसद्वारा आक्रमण गरिन्छ।
बिजुली बचत गर्न जनतालाई अपिल
यसैबीच, युरोपेली संघको हिस्सा नभएको अर्को देश मोल्डोभा युक्रेनसँगको पारवहन सम्झौताको अन्त्यबाट गम्भीर रूपमा प्रभावित हुन सक्ने बताइएको छ । यसले यसको अधिकांश बिजुली रूसी ग्यासमा चल्ने पावर स्टेशनहरूबाट उत्पादन गर्दछ । यसले मोल्डोभा र युक्रेनको बीचमा रहेको सानो भूभाग ट्रान्सनिस्ट्रियाको रुस-समर्थित ब्रेकअवे क्षेत्रलाई पनि बिजुली आपूर्ति गर्दछ ।
मोल्डोभाका उर्जा मन्त्री कन्स्टान्टिन बोरोसनले आफ्नो सरकारले स्थिर बिजुली आपूर्ति सुनिश्चित गर्न कदम चालेको बताएका छन् । तर, उनले जनतालाई विद्युत बचत गर्न अपिल गरेका छन् ।
डिसेम्बरको मध्यदेखि ऊर्जा क्षेत्रमा ६० दिने आपतकाल लागू भएको छ । मोल्डोभाका राष्ट्रपति माइया सान्डुले रुसलाई ‘ब्ल्याकमेलिङ’ गरेको आरोप लगाएकी छन् । उनका अनुसार सन् २०२५ मा हुने आमनिर्वाचन अघि आफ्नो देशलाई अस्थिर बनाउन यसको उद्देश्य हुनसक्छ ।
मोल्डोभाको सरकारले पनि ट्रान्सनिस्ट्रियालाई सहयोगको प्रस्ताव गरेको बताएको छ । रुसले युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि, ईयूले कतार र अमेरिकाबाट तरल प्राकृतिक ग्यास (एलएनजी) र नर्वेबाट पाइपलाइन ग्यासको रूपमा वैकल्पिक स्रोतहरू फेला पारेको छ । डिसेम्बरमा, युरोपेली संघले युक्रेनबाट गुजरने ग्यासलाई पूर्ण रूपमा प्रतिस्थापन गर्ने योजना पनि प्रस्तुत गरेको थियो ।
