काठमाडौं । आगामी आर्थिक वर्ष २०७७÷०७८ को लागि रेल विभागले २५ अर्ब रुपैयाँ बजेट माग गरेको छ । जारी लकडाउन पछि कामलाई तीब्रता दिने, केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग, काठमाडौं–रक्सौल, पूर्वपश्चिम रेलमार्ग, ईनरुवा–कांकटभिट्टा रेलमार्गको टेण्डर गर्नेलगायतका परियोजनाका लागि विभागले उक्त बजेट माग गरेको हो ।

विभागले चालु आवमा ७ अर्ब ७० करोड रुपैयाँ प्राप्त गरेको भए पनि हालसम्म साढे ५ अर्ब रुपैयाँमात्र खर्च गरेको छ । विभागका अनुसार बिभिन्न समस्याले बाँकी रहेको रकम भने खर्च गर्न सकेको छैन । लकडाउन खुलेपछि कामलाई तीब्रता दिने र बाँकी रकम खर्च हुने विभागको भनाई छ । विभागका महानिर्देशक बलराम मिश्रले भने लकडाउन खुलेपछि विभागलाई उक्त बाँकी रकम अपुग हुने बताए । थप गर्नुपर्ने अवस्थासमेत रहेको छ ।

विश्वमै महामारीको रुप लिएको कोरोनाको प्रभावका कारण मन्त्रालयको आगामी बजेट एक तिहाइ खुम्चिने अनुमान रहे पनि बिभागको बजेट भने तेब्बर भएर आउने महानिर्देशक मिश्रको भनाई छ । उनले भने, ‘यसका लागि हामीले हाम्रै मन्त्रालय, र अर्थमन्त्रालयसँग कुरा गरिसकेका छौं । उहाँहरु यसका लागि पोजेटिभ देखिनुभएको छ । मलाई लाग्छ २५ अर्ब नभए पनि २२ अर्ब हामीले पाउँछौं ।’

कोरोनाका कारण रोकिएको बिभिन्न रेलमार्गको काम अहिले सुभारु हुन थालेको छ भने करिब ४ सय कामदारमार्फत विभिन्न स्थानमा काम भइरहेको छ । विभागले हाल बाह्य कामदारमार्फत गर्नुपर्ने काम बाहेकका अन्य काम भने श्रोतसाधन जुटाएर स्वास्थ्य सुरक्षाको विधि अपनाएर गरिरहेको छ । आगामी आवको बजेटले केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग, काठमाडौं–रक्सौल, पूर्वपश्चिम रेलमार्ग, ईनरुवा–कांकडभिट्टा रेलमार्गको कामलाई अगाडि बढाइने विभागकले जानकारी दिएको छ ।

ईनरुवा–कांकडभिट्टाको १ सय ६ किलोमिटरको काम भने लकडाउन खुले पछि टेण्डर गर्ने तयारीमा विभाग रहेको छ । तर आन्तरिक बोलकबोलमा जाने कि ग्लोबल बोलकबोलमा जाने भन्ने विषयमा भने अहिले छलफलकै चरणमा रहेको मिश्रले बताए । मिश्रले भने, ‘१०६ किमि रेलमार्गमा काम तीव्र गतिमा गर्ने भनेपछि बजेट घट्ने भन्ने त हुँदैन । गत वर्षभन्दा बढी नै आउने अपेक्षा गरेका छौं ।’

त्यस्तै जयनगर–जनकपुर रेलमार्गको काम सम्पन्न भए पनि लकडाउनका कारण चालु आव भित्रै रेल संचालन गर्न नसकिने भएको छ । सरकारले लकडाउन लम्ब्याएर जेठ ५ गते सम्म पुर्याएपछि सो रेलमार्गमा यो आवमा रेल चल्ने संभावना नरहेको हो । ‘अहिले सम्पूर्ण गाडी, हवाई यातायात बन्द भएको अवस्थामा रेल सञ्चालनमा थप समय लाग्ने अवस्था छ’, मिश्रले भने ।

सरकारले जीटुजीमार्फत भारत सरकारलाई दुई सेट रेल निर्माणको जिम्मा दिएको थियो । उक्त रेल अहिले बाटोमा छ लकडाउनका कारण नेपाल प्रवेश गर्न पाएको छैन मिश्रले भने । यस अघि बिभिन्न समयमा रेल संचालन गर्ने मिति तोकिए पनि बिभिन्न समयमा आईपरेका समस्याले गर्दा समयमै रेल संचालन गर्न सकिरहेको छैन ।

तर लकडाउन खुले पछि भने कर्मचारी भर्ना गरेर उक्त रेलमार्र्गमा रेल संचालन गर्ने विभागको तयारी रहेको छ । हाल नेपालसँग दक्ष प्राविधिक नभएकाले पनि केही समय भारतीय कामदार ल्याउने र नेपाली कामदार दक्ष भए पछि मात्रै नेपालीले उक्त रेल संचालन गर्न सक्नेछन । २ बर्षको लागि भने भारतीय प्राविधिकले नै नेपालको रेल संचालन गर्नेछ ।