काठमाडौं । भारत सरकारले अब भारत ब्रान्डअन्तर्गत प्रतिकिलो २५ रुपैयाँ (नेपाली ४० रुपैयाँ) मा चामल बिक्री गर्ने भएको छ । चामलको मूल्यवृद्धि नियन्त्रणका लागि भारत सरकारले यस्तो कदम चालेको हो । भारत सरकारले यस ब्राण्ड अन्तर्गत पिठो र दाल बिक्री गर्दै आएको छ । अहिले भारतमा चामलको औसत मूल्य प्रतिकिलो ४३ रुपैयाँ छ ।
यो भारतको राष्ट्रिय कृषि सहकारी मार्केटिङ फेडरेशन (नाफेड), राष्ट्रिय सहकारी उपभोक्ता महासंघ (एनसीसीएफ) र केन्द्रीय भण्डार आउटलेटहरू मार्फत बिक्री गरिनेछ ।
६ नोभेम्बर २०२३ मा भारत सरकारले २७.५० रुपैया प्रति किलोको मूल्यमा ‘भारत पिठो’ सुरु गरेको थियो । यो १० केजी र ३० केजीको प्याकमा उपलब्ध छ । गहुँको मूल्य बढेपछि यस्तो निर्णय गरिएको थियो । अहिले भारतमा पिठोको औसत मूल्य प्रतिकिलो ३५ रुपैयाँ छ ।
भारतमा नोभेम्बरमा खाद्यान्नको मूल्य बढेर १०.२७ % पुगेको छ, जसले नोभेम्बरमा खाद्य मुद्रास्फीति ८.७०% मा पुगेको छ, जबकि अघिल्लो महिना यो ६.६१% थियो । त्यस्तै, तीन महिनाको गिरावटपछि नोभेम्बरमा खुद्रा मुद्रास्फीति बढेर ५.५५ प्रतिशत पुगेको छ ।
मुद्रास्फीतिको वृद्धि र गिरावट उत्पादनको माग र आपूर्तिमा निर्भर गर्दछ । यदि मानिसहरूसँग धेरै पैसा छ भने तिनीहरूले धेरै चीजहरू किन्न सक्छन् । धेरै वस्तु किन्दा वस्तुको माग बढ्छ र माग अनुसार आपूर्ति हुन नसके मूल्य बढ्छ । यसरी बजार मुद्रास्फीतिको चपेटामा परेको छ । सरल शब्दमा भन्नुपर्दा, बजारमा पैसाको अत्यधिक प्रवाह वा वस्तुको अभावले मुद्रास्फीति निम्त्याउँछ । तर माग कम र आपूर्ति बढी भएमा मुद्रास्फीति कम हुन्छ ।
