काठमाडौं । नेपाल राष्ट्र बैंकको एक अध्ययनले नेपालमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरु धेरै भएको निष्कर्श निकालेको छ । राष्ट्र बैंकले ‘नेपालमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको आवश्यक संख्या’ शिर्षकमा गरेको अध्ययनमा यस्तो देखिएको हो ।
उक्त अध्ययन अनुसार नेपालको समान अर्थतन्त्र भएका धेरै देशहरुको तुलनामा नेपालमा वाणिज्य बैंकहरुको संख्या अत्याधिक बढी छ । नेपालमा भएका वाणिज्य बैंकहरुको संख्या अन्य यस्तै अर्थतन्त्र, कुल गार्हस्थ उत्पादन र प्रतिव्यक्ति आय भएका देशको तुलनामा पनि उल्लेख्य छ । जुन आवश्यकताभन्दा बढी हो ।
अध्ययन अनुसार सर्भेमा सहभागीमध्ये आधा सहभागीले नेपालमा ११ देखि १५ ओटा वाणिज्य बैंकमात्रै आवश्यक रहेको बताएका छन् । यस्तै दोस्रोमा धेरै सहभागीले ५ देखि १०, १५ प्रतिशत सहभागीले १६ देखि २० र धेरै कम सहभागीले २० देखि २५ ओटा वाणिज्य बैंक नेपालमा आवश्यक रहेको बताएका थिए ।
यस्तै अध्ययनले मर्जलाई प्रोत्साहन गर्नुनै बैंक तथा वित्तीय संस्थाको संख्यामा घटाउने अस्त्र हुने देखाएको छ । अध्ययनमा सहभागीमध्ये धेरैजसो उत्तरदाताले कमजोर र बलियो बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई एक अर्कामा गाभेर संख्या घटाउन सकिने उत्तर दिएका थिए ।
उक्त अध्ययनले पछिल्लो समय बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको संख्या घट्दै जाँदा कर्जा र निक्षेप परिचालन, आय शक्तिमा सुधार र जोखिम व्यवस्थापन क्षमतामा पनि सुधार आएको देखाउँछ । तर, तथ्यांकमा देखाएजस्तो परिचालन क्षमतामा भने अझै सुधार हुन सकेको छैन । जसका लागि नियामक निकाय राष्ट्र बैंक र बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरु आफैले यसमा ध्यान केन्द्रितथ गर्नु आवश्यक रहेको अध्ययनले देखाएको छ ।
सन २०१२ सम्म नेपालमा बैंकको संख्या २ सय २० पुगेको थियो । नेपाल राष्ट्र बैंकको आर्थिक सुदृढिकरणको नीतिसँगै हाल नेपालमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको संख्यामा ह्रास आईरहेको छ । तर, पनि नेपालमा अझै वाणिज्य बैंकहरुको संख्या आवश्यकभन्दा बढी भएको अध्ययनले देखाएको छ ।
राष्ट्र बैंकले उक्त अध्ययनको सर्भेका लागि कुल २ सय ३० जना विज्ञहरु छनौट गरेको थियो । जसमध्ये १ सय ४० जना बैंक तथा वित्तीय संस्थामा आवद्ध थिए भने ९० जना अन्य विज्ञहरु थिए । राष्ट्र बैंकका अनुसार १ सय ४० जनामा बैंक तथा वित्तीय संस्थाका सीइओ, डेपुटी सीइओ, कार्यबाहक सीइओ, संचालक, र अन्य उच्च ब्यबस्थापक रहेका थिए ।
