काठमाडौं । घर र कार्यालयको दोहोरो जिम्मेवारीले कामदार महिलालाई बोझ बनाइदिएको छ । अमेरिकी सर्वेक्षण संस्था ग्यालपको प्रतिवेदनका अनुसार काम गर्ने महिलाहरू, विशेषगरी आमा हुनेहरूले प्रायः पारिवारिक आवश्यकताका कारण पदोन्नति अस्वीकार गर्छन् वा स्थगित गर्छन् । थप रूपमा, महिलाहरूलाई प्रायः बाल हेरचाह आपतकालमा सम्पर्कको पहिलो बिन्दु मानिन्छ, जसले कार्यालयमा उनीहरूको जिम्मेवारीहरूलाई असर गर्छ ।

सर्वेक्षण प्रतिवेदनअनुसार १७ प्रतिशत महिलाले ‘दैनिक’ वा ‘धेरै पटक’ काम गर्दा पारिवारिक जिम्मेवारी पूरा गर्नुपर्ने बताएका छन् । पुरुषमा यो संख्या ११ प्रतिशत मात्रै हो । ग्यालपका प्रबन्ध निर्देशक इलाना रोन लेभीले भनिन्, “महिलाहरूको कल्याण र उनीहरूको नेतृत्वलाई बढावा दिने कुराहरू छन् । तर हामीले महिलाहरूमा तनाव, चिन्ता र बर्नआउटको रेकर्ड स्तर पनि देखिरहेका छौं ।’

परिवर्तनबाट समाधान खोज्न सकिन्छ

महिला अधिकारकर्मीहरुका अनुसार सांस्कृतिक परिवर्तन र कार्यस्थलमा सुस्वास्थ्यलाई प्राथमिकता दिएर यो समस्या समाधान गर्न सकिन्छ । वल्र्ड ह्याप्पिनेस समिटका आयोजक केरेन गुग्गेनहेमले भनिन ‘हामीले किन रोज्नुपर्छ ? किन मानिसहरूलाई उत्कृष्ट अभिभावक र उत्कृष्ट करियरमा छनौट गर्न बाध्य पारिएको छ ? महिलाको कल्याणमा लगानी गर्नु राम्रो व्यवसाय मात्र होइन, यो सामाजिक प्रगतिको खाका हो,’ उनले भनिन् । सर्वेक्षणका अनुसार काम गर्ने आमाहरूले प्रायः आफ्नो काम गर्ने घण्टा घटाउनुपर्छ वा जागिर छोड्नुपर्छ भन्ने सोच्छन् । यो संख्या कामदार बुबाको भन्दा झन्डै दोब्बर हो । गत वर्ष बेलायतमा गरिएको एक सर्वेक्षणले बाल हेरचाहको खर्चका कारण महिलाहरूले आफ्नो करियरमा ठूलो घाटा बेहोर्नु पर्ने देखाएको थियो ।

बालबालिकाको हेरचाह

यो सर्वेक्षण अमेरिकामा बाल हेरचाह संकट गहिरिँदै गएको समयमा आएको हो । अमेरिकी नवनिर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको दोस्रो सरकारको शुरुवात हुनु केही साताअघि नै यस विषयमा बहस चर्किएको छ । ट्रम्पले भनेका छन् ‘यस देशको लागि बाल हेरचाह महत्वपूर्ण छ ।’ उनले विदेशी आयातमा कर बढाएर बाल हेरचाह सुधारको लागतलाई चुकाउने कुरा गरे । तर, यो विषय उनको प्रशासनको प्राथमिकतामा परेको देखिँदैन । उपराष्ट्रपति–निर्वाचित जेडी भान्सले स्वास्थ्य सेवा खर्च घटाउन अघिल्लो प्रशासनको प्रयासको विरोध गरे । उनी भन्छन् कि यसले आमाबाबुलाई काममा फर्कन बाध्य पार्छ, जबकि कोही घरमा बच्चाहरूको हेरचाह गर्न रुचाउँछन् ।

भान्सले आमाबाबुले परिवारका सदस्यहरूलाई बढी विश्वास गर्न सुझाव दिए । काम गर्ने महिला र पुरुष दुवैले आफ्नो व्यक्तिगत समयमा कामको बारेमा सोच्छन् । तर महिलाहरूले यो दबाब बढी महसुस गर्छन् । यो चिन्ताको विषय पनि हो किनभने अधिकांश महिला काम गर्न चाहन्छन् । भर्खरै युनिसेफको एक प्रतिवेदनले महिलाका लागि विवाह होइन, शिक्षापछिको जागिर महत्वपूर्ण भएको बताएको छ ।

कम्पनीहरूले के गर्न सक्छन ?

ग्यालप प्रतिवेदनले कम्पनीहरूले काम र व्यक्तिगत जीवनबीच सन्तुलन कायम गर्न मद्दत गरे यसले महिलाको संलग्नता र कार्यसम्पादनमा सुधार ल्याउन सक्ने बताएको छ । ग्यालपमा हायरिङ एनालिटिक्सका निर्देशक क्रिस्टिन ब्यारीका अनुसार, ‘कम्पनीहरूले नीति र कार्यक्रमहरू सिर्जना गर्न सक्छन्, प्रबन्धकहरूलाई समर्थन प्रणालीको हिस्सा बनाउन सक्छन्, र कार्यस्थल संस्कृतिमा कल्याणलाई प्राथमिकता दिन सक्छन् ।’ श्रमशक्तिको झण्डै आधा हिस्सा महिला रहेको छ ।

ब्यारीले भनिन,‘यदि हामीले यो चुनौतीलाई बेवास्ता गर्यौं भने, हामी हाम्रा लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न सक्षम हुने छैनौं ।’ यो समस्याको समाधान महिलाका लागि मात्र नभई सिंगो समाजका लागि आवश्यक रहेको विज्ञहरू बताउँछन् किनभने महिलाले राम्रो सन्तुलन कायम गरे अफिसमा मात्र नभई घर र समाजमा पनि सकारात्मक परिवर्तन आउँछ । अनुवाद गरिएको