काठमाडौं । केरलाको कन्नूर जिल्लामा अजिकोडे नामको एउटा सानो गाउँ छ । गाउँ सानो भए पनि आज केरलाका सबैले यो गाउँलाई चिनेका छन् । कारण हो बाइजु रवीन्द्रन । उनी यही गाउँका हुन् । रविन्द्रनको प्रारम्भिक शिक्षा यही गाउँको मलयालम माध्यमिक विद्यालयबाट भएको थियो । रविन्द्रनका आमाबाबु यस विद्यालयमा शिक्षक थिए । रविन्द्रन सुरुदेखि नै पढाइमा अगाडि थिए । खेलकुदमा पनि उनको धेरै रुचि थियो । त्यतिबेला रविन्द्रन एक दिन अर्ब डलरको कम्पनीको मालिक बन्नेछन् भन्ने कसैले सपनामा पनि सोचेका थिएनन् । पढाइ सकेपछि उनी बेलायतको एउटा सिपिङ कम्पनीमा इन्जिनियर बने ।

दुईपटक आइआइएम प्रवेशमा १०० प्रतिशत ल्याए

बाइजु गणितमा धेरै अगाडि । जब रविन्द्रन छुट्टीमा भारत आए, उनले आफ्ना केही साथीहरूलाई आईआईएम प्रवेश परीक्षाको तयारी गर्न मद्दत गरे । बाइजु आफूलाई पनि आईआईएम दिनुपर्छ भन्ने लाग्यो र प्रवेश परीक्षा दिए । नतिजा आएपछि शतप्रतिशत ल्याएको खुलासा भयो । बाइजुले सोचे कि यो संयोग हुन सक्छ । उनले फेरि आईआईएम प्रवेश परीक्षा दिए र फेरि उनको स्कोर १०० प्रतिशत थियो । त्यसपछि आईआईएममा भर्ना हुनुको सट्टा उनले कोचिङ क्लास सुरु गर्ने निर्णय गरे ।

हरेक हप्ता ९ वटा सहर घुम्ने गर्दथे

रविन्द्रन कोचिङको मजा लिइरहेका थिए । त्यही भएर उनले जागिर छाडे । सुरुमा बाइजुले सानो समूहलाई सानो कोठामा प्रशिक्षण दिन्थे । रविन्द्रनको पढाउने तरिका यति रोचक थियो कि विद्यार्थीको संख्या बढ्दै गयो । रविन्द्रनकी पत्नी तथा बाइजुकी सहसंस्थापक दिव्या गोकुलनाथले एक अन्तर्वार्तामा भनेकी छन् ‘रवीन्द्रन हरेक हप्ता ९ सहर घुम्ने र स्टेडियममा विद्यार्थीहरूलाई गणित पढाउने गर्थे ।’

रंगशालामा एकैपटक २५ हजार विद्यार्थीलाई गणित पढाए

सुरुका दिनहरू स्मरण गर्दै गोकुलनाथले भनिन, ‘हामीले भाडाको कोठा र ४० जना विद्यार्थी लिएर बाइजुको यात्रा सुरु गरेका थियौं ।’ उनी भन्छिन्, ‘हाम्रो पढाउने तरिका अनौठो थियो कि विद्यार्थीको संख्या बढ्दै गयो ।’ बिद्यार्थीहरु यति धेरै आउन थाले कि बाइजु ठुलो सभागृह सर्नुपर्यो । बाइजुले रंगशाला भाडामा लिएको थियो । ६ वटा स्क्रिनको बीचमा उभिएर बालबालिकालाई गणित सिकाउँथे । रविन्द्रनले दिल्लीको इन्डिया गान्धी इन्डोर स्टेडियममा पनि विद्यार्थीहरूलाई पढाए । यहाँ २५ हजार विद्यार्थी आएका थिए । यसरी यो संसारको सबैभन्दा ठूलो कक्षा कोठा बन्यो ।

रविन्द्रन ७ वर्षमै अर्बपति बने

व्यस्तता बढ्न थालेपछि बाइजुले एकै ठाउँमा बसेर सबै विद्यार्थीसम्म किन नपुग्ने भन्ने सोचे । यसपछि उनले सन् २००९ मा क्याटको अनलाइन भिडियो आधारित सिकाइ कार्यक्रम सुरु गरे । यसपछि सन् २०११ मा उनले थिंक एन्ड लर्न नामको स्टार्टअप सुरु गरे जुन बाइजुको मूल कम्पनी हो । सन् २०१५ मा उनल ‘बाइजु द लर्निङ’एप सुरु गरे । यो स्टार्टअपको लागि गेमचेन्जर साबित भयो । त्यसैको प्रभाव थियो रविन्द्रन ७ वर्षमै अर्बपति बने । र त्यसपछि यो क्रम जारी रह्यो ।

मूल्यांकन २२ अर्ब डलर पुग्यो

कम्पनीले यति धेरै प्रगति गर्यो कि कुनैबेला बाइजुको मूल्यांकन २२ अर्ब डलरसम्म पुग्यो । बाइजु अहिले भारतको सबैभन्दा ठूलो शिक्षा प्रविधि कम्पनी हो । सेप्टेम्बर २०२३ सम्म बाइजुको मूल्य ५.१ बिलियन डलर थियो । कम्पनीले १५ करोड आफुसँग रजिष्टर्ड भएको दाबी गरेको छ । तर, २०२३ बाइजुका लागि राम्रो रहेन । कम्पनीको मुल्यांकन २२ अर्ब डलरबाट घटेर ५.१ बिलियन डलरमा झरेको छ । यसरी मुल्यांकन करिब ७५ प्रतिशतले घटेको छ र कम्पनीले आफ्नो यूएस युनिट बेच्ने तयारी पनि गरिरहेको छ । अनुवाद गरिएको