काठमाडौं । सन् १८९२ मा सर जमशेदजी टाटाले टाटा ट्रस्ट स्थापना गरे । टाटा ट्रस्ट धेरै परोपकारी ट्रस्टहरूको समूह हो । यस समूहका दुई प्रमुख ट्रस्टहरू सर रतन टाटा ट्रस्ट र सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट हुन् । आज हामी तपाईलाइ टाटाको अरबौं मूल्यको साम्राज्य कसरी काम गर्छ भनी बताउनेछौं ।

टाटा समूह कसरी काम गर्दछ ?

रतन टाटाको मृत्युपछि उनका सौतेनी भाइ नोएल टाटा टाटा ट्रस्टको अध्यक्ष बनेका छन् । शुक्रबार टाटा ट्रस्टले मुम्बईमा भएको बैठकपछि ट्रस्टीहरूले नोएल टाटालाई तत्काल अध्यक्षमा नियुक्त गरेको जानकारी दिए । टाटा ट्रस्ट भनेको सबै कुरा हो । किनभने टाटा सन्समा टाटा ट्रस्टको नियन्त्रण छ र टाटा सन्सको टाटा समूहका अन्य कम्पनीहरू तथा टाटा समूहमा नियन्त्रण छ ।

नेभल एच टाटा र सुनी एन टाटाका छोरा नोएल टाटा हाल टाटा समूहका विभिन्न कम्पनीहरूको बोर्ड अफ डाइरेक्टरको सदस्य छन् । उनी ट्रेन्ट, टाटा इन्टरनेशनल लिमिटेड, भोल्टास र टाटा इन्भेष्टमेन्ट कर्पोरेशनका अध्यक्ष र टाटा स्टिल एण्ड टाइटन कम्पनी लिमिटेडका उपाध्यक्ष हुन् ।

टाटा ट्रस्ट धेरै परोपकारी ट्रस्टहरूको समूह हो । यस समूहका दुई प्रमुख ट्रस्टहरू सर रतन टाटा ट्रस्ट र सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट हुन् । यी दुई ट्रस्टको टाटा सन्समा कुल ५२ प्रतिशत हिस्सेदारी छ । यससँगै टाटा सन्समा अन्य ट्रस्टको कुल १४ प्रतिशत हिस्सेदारी छ । यसको मतलब टाटा सन्समा टाटा ट्रस्टको करिब ६६ प्रतिशत हिस्सेदारी छ ।

टाटा ट्रस्टको स्थापना सर जमशेदजी टाटाले सन् १८९२ मा गरेका थिए । यसबाहेक सन् १९१८ मा सर रतन टाटा ट्रस्टको स्थापना भएको थियो । यस्तै सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट १९३२ मा स्थापित भएको थियो । सर जमशेदजी टाटाको मृत्यु पछि, उनका छोराहरूले टाटा समूहका सबै कम्पनीहरू मर्ज गरे र टाटा सन्स स्थापना गरे ।

अब तपाई सोच्दै हुनुहुन्छ टाटा सन्स के हो? यो १९१७ मा स्थापित भएको थियो र टाटा समूहअन्तर्गत सबै ब्रान्डहरूको प्रर्वद्धक र होल्डिङ कम्पनीको रूपमा कार्य गर्दछ । नटराजन चन्द्रशेखरन जनवरी २०१७ देखि यसको अध्यक्ष छन् । टाटा समूहका सबै कम्पनीहरूमा टाटा सन्सको २५ प्रतिशतदेखि ७३ प्रतिशत हिस्सेदारी रहेको छ ।

यसरी हामी भन्न सक्छौं कि टाटा सन्समाथि टाटा ट्रस्टको नियन्त्रण छ । जबकि टाटा सन्स टाटा समूहको नियन्त्रणमा छ । यसको मतलब टाटाको व्यवसायमा टाटा ट्रस्टका अध्यक्षको एकाधिकार छ । सामान्यतया, यो पद टाटा परिवार वा पारसी समुदायका मानिसहरूलाई मात्र उपलब्ध छ । यही कारण टाटा ट्रस्टीहरूको नजरमा नोएल यस पदका लागि सबैभन्दा उपयुक्त व्यक्ति थिए । अनुवाद गरिएको