काठमाडौं । सन् १९९४ मा पार्ले जी बिस्कुटको एक प्याकेटको मूल्य ४ रुपैयाँ (भारतीय रुपैयाँ) थियो । अहिले करिब २९ वर्षपछि पार्ले जी बिस्कुटको एक प्याकेटको मूल्य ५ रुपैयाँ छ । चाखलाग्दो कुरा के छ भने सन् १९९४ मा पीवी नरसिम्हा रावको सरकार हुँदा पेट्रोल १६ रुपैयाँ र डिजेल ८ रुपैयाँ प्रतिलिटरमा बिक्री भइरहेको थियो ।

अहिले पेट्रोल र डिजेलको मूल्य १०० रुपैयाँ नाघेको बेला पार्ले जी बिस्कुटको प्याकेट पनि ५ रुपैयाँमा उपलब्ध छ । सन् २०२१ मा पार्ले जीले यसको मूल्य ४ रुपैयाँबाट बढाएर ५ रुपैयाँ पुर्याएको थियो । वर्षौंदेखि पार्ले जी बिस्कुटको मूल्य बढेको छैन, तर पनि पार्ले जीले मनग्य आम्दानी गरिरहेको छ । आज पार्ले जी ब्रान्डको बिक्री १६ हजार करोड भारतीय रुपैयाँ नाघेको छ । पछिल्ला केही वर्षहरूमा पार्ले जीले बिस्कुटको मूल्यमा खासै वृद्धि नगरी ठूलो नाफा कमाएको छ । सन् २०११ मा पार्ले जी विश्वको सबैभन्दा बढी बिक्रि हुने ब्रान्ड बनेको थियो । पार्ले जीले हरेक महिना १०० करोडभन्दा बढी बिस्कुटको प्याकेट उत्पादन गर्छ ।

क्यान्डीबाट शुरु

पार्ले जी सन् १९३९ मा सुरु भएको थियो । पार्ले ग्रुप सन् १९२९ मा मोहन दयाल चौहान परिवारले सुरु गरेको थियो । पार्लेको पहिलो उत्पादन ओरेन्ज क्यान्डी थियो र कम्पनीले १० वर्षसम्म यस्तै उत्पादनहरू बनाउन जारी राख्यो । सन् १९३९ मा १२ जनाले पार्ले ग्लुको बिस्कुट नामबाट बिस्कुटको व्यवसाय सुरु गरेका थिए । आज पार्लेमा ५०,००० भन्दा बढी कर्मचारी छन् ।

ब्रिटिशका लागि मात्रै बिस्कुट

सन् १९४७ सम्म पार्लेले ब्रिटिसका लागि मात्र बिस्कुट बनाउँदै आएको थियो । स्वदेशी आन्दोलनबाट प्रेरित भएर दीनदयाल चौहानले स्वतन्त्रतापछि पार्ले ग्लुको बिस्कुट सर्वसाधारणलाई उपलब्ध गराए । त्यतिबेलासम्म समाजमा बिस्कुट ठूला मान्छेले खाने भन्ने धारणा थियो । यसपछि जब पार्लेको ग्लुको बिस्कुट आम मानिसमा ल्याइयो, त्यसको क्रेज बढ्यो र बिक्री पनि बढ्यो ।

यसरी राखियो पार्ले नाम

यस कम्पनीको नाम पार्ले राखिएको थियो किनभने यसको पहिलो कारखाना विले पार्ले, मुम्बईमा स्थापना गरिएको थियो । यसपछि पार्ले ग्लुकोको नक्कल गर्दै धेरै कम्पनीले ग्लुको बिस्कुट लन्च गरे । यसपछि यसको उत्पादन अर्थात ब्राण्डलाई मानिसमा फरक देखाउनको लागि सन् १९८५ मा यसको नाम पार्ले–जी राखिएको थियो ।

पार्ले समूहको विभाजन

मोहनलाल दयालका पाँच छोरा थिए जसमा व्यवसाय बाँडिएको थियो । पार्लेको व्यवसायलाई तीन भागमा बाँडिएको थियो । त्यसैमा जयन्तीलाल चौहान छुट्टिए । उनको कम्पनी पार्ले एग्रोले फ्रुटी, बेली र एपी फिज नामक उत्पादनहरू उत्पादन गर्छ । त्यसपछि रमेश चौहान पार्ले कम्पनीबाट अलग भए जसले आज पार्ले बिस्लेरी बनाउँछन । त्यसपछि बाँकी तीन दाजुभाइले पार्ले नामको कम्पनी खोलेर बिस्कुट, मिठाई र अन्य उत्पादनहरू बनाउँदै आएका छन् ।

पार्लेको उत्पादन पोर्टफोलियो

पार्लेले पहिलो पटक उत्पादन पोर्टफोलियो बढाउन काम गर्यो । पार्ले ग्लुको पछि, पार्लेले मोनाको नामको भारतको पहिलो नुनिलो बिस्कुट लन्च गर्यो । यसपछि कम्पनीले नमकीन स्वादमा क्र्याकज्याक बिस्कुट लन्च गर्यो । त्यसपछि २०–२० काजु बिस्कुट लन्च गरियो । यसपछि पार्लेले हाइड एण्ड सीक बिस्कुट ल्यायो । त्यसपछि हाइड एण्ड सीक प्लाटिना बजारमा आयो भने पछि कम्पनीले म्याजिक चकलेट बिस्कुट ल्यायो । कम्पनीले पनि सन् १९६३ मा किस्मी बार सुरु गर्यो । त्यसपछि पपिन्स १९६६ मा र मेलोडी १९८३ मा प्रस्तुत गरिएको थियो । सन् १९८६ मा पार्लेले म्याङ्गो बाइटको परिचय दियो । कन्फेक्शनरी र बिस्कुटपछि, पार्ले एफएमसीजी उत्पादनहरूमा प्रवेश गर्यो । पार्लेको पिठो, नमकीन, दाल, चकलेट जस्ता उत्पादन पनि आउने गरेका छन् । सन २०१३ मा पार्ले जी ५ हजार करोडको उत्पादन ब्रान्ड थियो ।

पार्ले जीको प्रभाव

आज पार्ले जीका उत्पादनहरू भारतका ५० लाखभन्दा बढी पसलहरूमा पुगेका छन् । पार्ले जी उत्पादन यसको अन्य उत्पादनहरूको लागि चालकको रूपमा प्रयोग गरिन्छ । यस तरिकाले, कम्पनीले सजिलैसँग आफ्ना नयाँ उत्पादनहरू पार्ले जी बेच्ने पसलहरूमा पुग्छ र यसका सबै उत्पादनहरू पसलहरूमा उपलब्ध हुन्छन् । पार्ले–जी ब्रान्डको नामसँग परिचित भएका कारण, मानिसहरूले कम्पनीका अन्य उत्पादनहरू पनि एकपकट प्रयोग गर्छन् र यदि त्यो उत्पादन प्रभावकारी छ भने उपभोक्ताले नियमित प्रयोग गर्न थाल्छन् । अनुवाद गरिएको