काठमाडौं । चालु आर्थिक बर्षको करिव साढे ११ महिनामा नेपालमा ५० ठुला परियोजना उद्योग विभागमार्फत दर्ता भएका छन् । विभागले उपलब्ध गराएको तथ्यांक अनुसार यी परियोजनामार्फत स्वदेशी लगानीकर्ताहरुले झण्डै साढे १ खर्ब रुपैयाँ बराबरको लगानी प्रतिवद्धता जाहेर गरेका हुन् ।

औद्योगिक व्यवसाय ऐन २०७६ ले ५० करोड माथिका उद्योगहरुलाई ठुला उद्योगको रुपमा उल्लेख गरेको छ । ऐनले ५ करोडदेखि ६ अर्बसम्मको लगानी उद्योग विभागले र ६ अर्बभन्दा माथिको लगानी ‘लगानी बोर्ड’ले स्वीकृत गर्ने व्यवस्था गरिदिएको छ ।

सोही अनुसार चालु आवको असार १६ गतेसम्म उद्योग विभागमा ५० करोडदेखि १३ अर्ब रुपैयाँसम्म लगानी भएका ५० परियोजनाहरुमा लगानी प्रतिवद्धता आएको छ । यसमध्ये पनि ६ अर्ब माथिका परियोजना विभागमा दर्ता भएपनि स्वीकृति प्रदान भने लगानी बोर्डले गर्ने बताईएको छ ।

विभागमा दर्ता भएका ठुला लगानीका धेरैजसो परियोजनाहरु उर्जामा आधारित छन् । चालु आवको साउनदेखि असार १६ गतेसम्म विभागमा दर्ता भएका परियोजनाहरुमध्ये १६ परियोजना उर्जासम्बन्धी छन् । यस्तै सोही अनुसार चालु आवको यो अवधिमा पर्यटन, सेवा, उत्पादनमुलकलगायत क्षेत्रमा पनि उत्तिकै ठुला लगानीका परियोजनाहरु आएको विभागको तथ्यांकले देखाउँछन् ।

यी हुन् धेरै लगानी भएका १० ठुलो परियोजनाहरु :

सिम्बुवा रेमिट हाइड्रो

चालु आवको पछिल्लो साढे ११ महिनामा सबैभन्दा बढी लगानी प्रतिवद्धता जाहेर गर्ने परियोजनामध्ये सिम्बुवा रेमिट हाईड्राे प्रालि पहिलाे स्थानमा छ । यो कम्पनीले ताप्लेजुङको फुङलिङमा आयोजना निर्माण गर्नेगरी विभागसामू चालु आवको पहिलो महिना साउन २२ गते १३ अर्ब ४४ करोड रुपैयाँ लगानी गर्ने प्रतिवद्धता जाहेर गरेको थियो । कम्पनीले उक्त स्थानमा ७७.५ मेगावाट क्षमताको घुन्साखोला जलविद्युत आयोजनाको काम धमाधम अघि बढाईरहेको छ । उक्त क्षेत्रमा जग्गा अधिग्रहणको काम सम्पन्न भई सुरुङलगायतका संरचनाहरु निर्माण हुँदैछन् ।

लालुपाते जलविद्युत कम्पनी

मनाङको नासो गाउँपालिकामा ४९.९५ मेगावाट क्षमताको जलविद्युत आयोजना निर्माण गर्नेगरी लालुपाते जलविद्युत आयोजनाले उद्योग विभागसामु कार्तिक १४ गते लगानीकाे प्रतिवद्धता जाहेर गरेको थियो । कम्पनीले रन अफर रिभर (आरओआर) मा आधारित जलविद्युत आयोजना संचालन गर्नेगरी १० अर्ब ७० करोड रुपैयाँ बराबरको लगानी प्रतिवद्धता उद्योग विभागसामू जाहेर गरेको हो ।

बहाव ६.०३ घनमिटर प्रतिसेकेन्ड र समग्रगत हेड ९९६.५ मीटर रहने यो आयोजनाबाट वार्षिक सरदर ३०२.२७ गिगावाट घण्टा विद्यूतीय उर्जा उत्पादन हुने कम्पनीले जानकारी दिएको छ ।

विद्युत उत्पादनका लागि दाना खोलाको पानी फर्काइने भएकाले यसका लागि बनाउने बाँधको कुल लम्बाइ १६.११ मिटर र उचाई ५ मिटर रहने छ । त्यस्तै, आयोजनाको विद्युत भण्डराण गर्ने विद्युत गृहमा ३ वटा १८ हजार किलोवाटका टर्वाइन रहनेछन् । यो आयोजनाको भौतिक संरचना निर्माणको काम अघि बढिसकेको छ ।

मोदी जलविद्युत कम्पनी

चालु आवको जेठ २२ गते मोदी जलविद्युत कम्पनीले उद्योग विभागसामु १० अर्ब ८ करोड रुपैयाँ बराबरको लगानी प्रतिवद्धता जाहेर गरेको थियो । कम्पनीले अप्पर मोदी ए जलविद्युत आयोजना अघि बढाउनेगरी विभागसामु लगानीको प्रस्ताव राखेको हो । कास्कीको अन्नपूर्ण गाउँपालिकामा निर्माण हुन लागेको उक्त आयोजनामा एनएमबी बैंकको नेतृत्वमा एचआइडीसीएलले लगानी गर्नैगरी काम भईरहेको छ ।

छुजुङखोला जलविद्युत कम्पनी

उद्योग विभागमा असोज २९ गते उद्योग विभागमा दर्ता भएको कम्पनीले ४० मेगावाट क्षमताको जलविद्युत आयोजना अघि बढाउनेगरी लगानी प्रस्ताव गरेको छ । कम्पनीले संखुवासभाको मकालु गाउँपालिका वडा नं एकमा उक्त आयोजना निर्माण गर्न लागेको हो । ९ अर्ब ३० करोड रुपैयाँ लगानी प्रस्ताव गरिएको उक्त आयोजनाको डिजाइन डिस्चार्ज १२.६ घनमिटर प्रति सेकेण्ड र ग्रस हेड ३७१.७ मि. रहेको छ । यस जलविद्युत् आयोजनाको वार्षिक ऊर्जा उत्पादन २७०.२३ गिगावाट आवर (वर्षा याम–१६५.६० गिगावाट आवर, सुख्खा– १०४.६३ गिगावाट आवर) रहेको छ । यस आयोजनाको मुख्य संरचनाअन्तर्गत हेडपोन्ड, पेनस्टक पाइप, विद्युत्गृह, टेलरेस तथा प्रसारण लाइन लगायतका संरचनाहरू पर्दछन् ।

नेपाल हाइड्रो भेन्चर प्राली

कम्पनीले तमोर खोला जलविद्युत आयोजना अघि बढाउनेगरी चालु आवको असोज ३० मा उद्योग विभागमा दर्ता गरेको थियो । ताप्लेजुङ जिल्लाको फक्ताङलुङ गाउँपालिका–६ मा ४३ मेगावाट विद्युत उत्पादन गर्ने गरी आयोजना निर्माण गर्नेगरी कम्पनीले ५ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँ लगानी प्रस्ताव विभागसामु गरेको छ । आयोजनाबाट वार्षिक प्रतिघण्टा २४२.०३९ गिगावाट उत्पादन हुनेछ । जसमा सुक्खायाममा प्रतिघण्टा ७२.७२६ गिगावाट र वर्षायाममा प्रतिघण्टा १६९.३१३ गिगावाट विद्युत उत्पादन हुनेछ ।

चुनीदेवी वेस्ट प्रोसेसिङ इन्डस्ट्रीज

काठमाडौं उपत्यकालगायत देशभरीकै फोहोर व्यवस्थापन गर्नका लागि भन्दै नेपालमा चुनिदेवी फोहोर प्रशोधन उद्योग दर्ता भएको छ । उद्योग विभागमा जेठ २७ गते झण्डै साढे ५ अर्ब रुपैयाँ लगानीको उक्त उद्योग दर्ता भएको हो ।
खासगरी घरायसी होस या उद्योगबाट उच्सर्जित विभिन्न फोहोरहरु व्यवस्थापन हुन नसक्दा यी फोहोरहरुले दूर्गन्ध फैलाउने मात्रै नभई दिर्घकालिन समस्या पनि निम्त्याउँदै आएका छन् । जसको समाधानस्वरुप उद्योग विभागमा ५ अर्ब ४४ करोड ५० लाख रुपैयाँ लगानी राखेर विभागमा चुनीदेवी वेस्ट प्रोसेसिङ इन्डस्ट्रीज दर्ता भएको हो ।

भिजन टेस्ला पावर

संखुवासभामा इन्दुवा नदी प्रवाहमा आधारित जलविद्युत आयोजना गर्नेगरी भिजन टेस्ला पावर कम्पनीले उद्योग विभागसामु लगानीको प्रस्ताव गरेको छ । चालु आवको चैत २० गते कम्पनीले उक्त आयोजना अघि बढाउनका लागि भन्दै ५ अर्ब १४ करोड २५ लाख रुपैयाँ बराबरको लगानी प्रस्ताव गरेको हो ।
करिव २५ मेगावाट क्षमता भएको आयोजनाले २०७८ को कार्तिकमा सर्भे लाइसेन्स पाईसकेको थियो ।

अपर मोदी जलविद्युत आयोजना

६० मेगावाट क्षमतामा जलविद्युत आयोजना निर्माण गर्न लागिएको अपर मोदी जलविद्युत आयोजना विभागमा दर्ता भएको छ । कास्कीमा निर्माण हुन लागेको उक्त आयोजनाले चालु आवको जेठ ३१ मा ४ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँ बराबरको लगानी प्रस्ताव गरेको छ । आयोजनाको काम २ चरणमा भईरहेको छ । आगामी आवमा यसको निर्माण सम्पन्न हुने बताईएको छ ।

द म्यासिफ होटल

गुण समुहको लगानीमा ललितपुरमा पाँचतारे द म्यासिफ होटलमा लगानी प्रस्ताव आएको छ । गुण समुहले उद्योग विभागसामु ४ अर्ब ८१ करोड २० लाख रुपैयाँ लागनीमा उक्त होटल निर्माण गर्नेगरी लगानीको प्रस्ताव गरेको हो । चालु आवको असोज १९ मा लगानी प्रस्ताव गरिएको आयोजनाको काम अन्तिम चरणमा पुगिसकेको छ ।

राम जानकी जलविद्युत कम्पनी

गएको बैशाखमा आयोजना गरिएको लगानी सम्मेलनमा सोकेशमा राखिएको अपर अप्सुवा खोला जलविद्युत आयोजनामा लगानी गर्न राम जानकी जलविद्युत कम्पनीले लगानी प्रस्ताव गरेको छ । कम्पनीले उद्योग विभागसामु बैशाख १७ गते अर्थात लगानी सम्मेलनमै उक्त आयोजनामा ४ अर्ब ७३ करोड ७६ लाख रुपैयाँ लगानी गर्ने प्रस्ताव गरेको हो ।

यीलगायत चालु आवमा नेपालमा वेद होटल, लिटमस उद्योग, होटल एट्रिअम पूर्वाञ्चल क्यान्सर अस्पताल, इच्छाकामना देवी केवलकार परियोजनालगायतमा पनि उल्लेख्य लगानी प्रस्ताव आएको विभागले जानकारी दिएको छ ।