काठमाडौं । पछिल्लो केही समययता बैंकिङ क्षेत्रमा देखिएको अधिक तरलताको कारण बैंकिङ क्षेत्र दबाबमा देखिएको छ । सर्वसाधारणबाट उच्च ब्याजमा निक्षेप संकलन गरेपनि कर्जा लगानी नहुँदा ब्याजको मारमा बैंकिङ क्षेत्र परेका् छ । बैंकिङ क्षेत्रमा अधिक तरलता हुँदा राष्ट्र बैंकले मंसिर महिनामा मात्र ६ पटक निक्षेप प्रशोचनकाा उपकरण प्रयोग गरेर बैंकिङ च्यानलबाट अर्बौं रुपैयाँ प्रशोचन गरेको छ । यसैगरी, राष्ट्र बैंकले पुसको १५ गतेसम्म आउँदा थप ६ पटकसम्म निक्षेप प्रशोचन उपकरणको प्रयोग गरिसकेको छ ।
यसैगरी, राष्ट्र बैंकले मंसिर महिनामा मात्र ३ पटकसम्म ट्रेजरी बिल जारी गरेर आन्तरिक ऋण उठाएको छ । राष्ट्र बैंकले मंसिरमा ४० अर्ब रुपैयाँ बराबरको ट्रेजरी बिल जारी गरेको छ । ट्रेजरी बिल एक वर्ष वा एक वर्षभन्दा कम अवधिको आन्तरिक ऋण उठाउन प्रयोग गरिने अल्पकालीन सरकारी ऋणपत्र हो । राष्ट्र बैंकले समय अवधिको आधारमा २८ दिने, ९१ दिने, १ सय ८२ दिने र ३ सय ६४ दिने गरी ४ किसिमका बिलहरु निष्काशन गर्ने गरेको छ । बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रमा तरलता उच्च हुँदा राष्ट्र बैंकले सस्तो ब्याजमा आन्तरिक ऋण उठाइरहेको छ ।
पछिल्लो केहि महिनायता बैंक तथा वित्तीय संस्थाको कर्जा लगानी घट्दो छ । जसको कारण बैंकिङ च्यानलमा तरलता बढेको छ । बैंकहरुले कर्जा लगानीमार्फत तरलता व्यवस्थापन गर्न नसक्ने अवस्था हुँदा राष्ट्र बैंकले बैंकहरुबाट निक्षेप संकलन उपकरण प्रयोग गरी तरलता खिचेको हो । राष्ट्र बैंकले निक्षेप संकलन उपकरणसम्बन्धी कार्यविधि, २०७७ को प्रयोग गर्दै बजारबाट निक्षेप खिचेको हो ।
राष्ट्र बैंकको यस कार्यविधिमा वित्तीय बजारमा असाधारण प्रकृतिको अधिक तरलताको स्थिति देखिएमा सोको व्यवस्थापन गरी बजार ब्याजदरलाई व्यवस्थित गर्न समितिले आवश्यकताअनुसार कुनै पनि दिन बढीमा ६ महिना सम्मको लागि आकस्मिक खुला बजार कारोबारअन्तर्गत निक्षेप संकलन उपकरण प्रयोग गर्न सक्ने व्यवस्था रहेको छ । राष्ट्र बैंकले निक्षेप संकलन गरेको कुल रकम समितिले निर्धारण गरेबमोजिम हुनेछ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले पुस १० गते सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार हाल बैंक तथा वित्तीय संस्थाको कर्जा निक्षेप अनुपात .सीडी रेसियो) ८०.१० प्रतिशतमा झरेको छ । यसैगरी, अन्तर बैंक ब्याजदर २.८५ प्रतिशतमा झरेको छ । पुसको १० गतेसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ५० अर्ब १२ खर्ब रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेर ६० खर्ब ४७ अर्ब रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरेका छन ।
