काठमाडौं । भारतमा कुनै समय प्रतिकिलो २०० देखि २५० रुपैयाँ भारतीय रुपैयाँ (३२० रुपैयाँ देखि ४०० रुपैयाँ नेपाली) भन्दा माथि बिक्री हुने टमाटरको मूल्य अहिले ओरालो लागेको छ । एक महिनामा टमाटरको भाउमा बम्पर गिरावट देखिएको छ । टमाटरको भाउ एक महिनामा दुई सयबाट भारु ५ रुपैयाँमा झरेको छ । टमाटर प्रतिकिलो २०० देखि २५० रुपैयाँ भारुमा बिक्री हुन थालेपछि कृषक पनि धनी बन्दै गएका थिए। तर, हिले खेती गर्ने किसान मर्कामा परेका छन् । किसानको अनुहारमा उदासी छाएको छ । धेरै ठाउँमा टमाटर प्रतिकिलो ३ देखि ४ रुपैयाँ भारुमा बिक्री भइरहेको अवस्था छ । किसानहरु अहिले आफ्नो बाली नष्ट गर्न बाध्य छन् ।

यसकारण घट्यो मूल्य

टमाटरको मूल्य घट्नुको मुख्य कारण उत्पादन हो । जसका कारण मूल्यमा उल्लेख्य गिरावट आएको छ । नासिकका कृषि कार्यकर्ता सचिन होल्करका अनुसार, टमाटर र प्याजको न्यूनतम समर्थन मूल्य (एमएसपी) बजारको उतारचढावलाई रोक्नको लागि एक मात्र उपाय हो। कतिपय कृषकहरु यस्ता छन् जो आफ्नो उत्पादन जुनसुकै मूल्यमा पनि बेचिरहेका छन् र आधा खर्च पनि उठाउन नसकेको अवस्था छ । एक एकड जमिनमा टमाटर खेती गर्न किसानलाई रु दुई लाख पुँजी चाहिन्छ ।

पुणे बजारमा मूल्य प्रतिकिलो ५ रुपैयाँमा झरेको छ । उही समयमा, पिम्पलगाउँ, नासिक र लासलगाउँका तीन थोक बजारमा टमाटरको औसत थोक मूल्य विगत छ हप्तामा प्रति क्रेट (२० केजी) दुई हजार रुपैयाँबाट ९० रुपैयाँमा झरेको छ। कोल्हापुरमा खुद्रा बजारमा टमाटर प्रतिकिलो २–३ रुपैयाँमा बिक्री भइरहेको छ, जुन करिब एक महिनाअघि २ सय २० रुपैयाँमा थियो । पुणे जिल्लाको जुन्नर र अम्बेगाउँ तहसीलका किसानहरूले टमाटरको खेती छोड्न थाले किनभने विगत केही हप्ताहरूमा थोक बजारमा मूल्य घटेको थियो। महाराष्ट्रको सबैभन्दा ठूलो थोक टमाटर बजार पिम्पलगाउँ एपीएमसीमा हरेक दिन करिब २ लाख क्रेट टमाटर लिलामी भइरहेको छ।

राज्यको कृषि विभागले उपलब्ध गराएको तथ्यांकअनुसार नासिक जिल्लामा टमाटरको औसत क्षेत्र १७ हजार हेक्टर रहेको छ । यसले ६ लाख मेट्रिक टन उत्पादन गर्छ । तर यस वर्ष टमाटर खेती दोब्बरले बढेर ३५ हजार हेक्टरमा पुगेको छ । जसको अनुमानित उत्पादन १२.१७ लाख मेट्रिक टन रहेको छ । डीपीआईका सचिव शरद गोङ्देका अनुसार जुलाईमा पुणे जिल्लाको नारायणगाउँ बजारमा थोक मूल्य प्रति क्रेट ३,२०० रुपैयाँ पुगेपछि धेरै किसानले नाफा कमाउने आशामा टमाटर खेती गर्न थाले। तर, बम्पर आम्दानीपछि उनीहरूको हिसाब गलत भयो।

किसानले टमाटर नष्ट गरिरहेका छन्

सोलापुर जिल्लाको कोथले गाउँका ३९ वर्षीय कृषक विवेक पतिले आफ्नो डेढ एकड खेतमा लगाएको टमाटर बाली काटेर खेतमा लैजाँदा ठुलो नोक्सानी हुने भएकाले पूरै नष्ट गरेका छन् । किसानका अनुसार कटनी गर्न र नजिकैको मोडनिम्ब मण्डीमा १०० क्रेट (प्रत्येक २३ केजी) ढुवानी गर्न आठ हजार ५०० रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्ने भएको छ । यसबाट उनले प्रति क्रेट चार हजार रुपैयाँभन्दा बढी कमाउन पाएनन् । जबकि उनले बिरुवामा करिब एक लाख रुपैयाँ खर्च गरेका थिए ।

सोलापुर जिल्लाका धेरै किसानहरूले टमाटरलाई खेतमा सड्न दिएका छन् वा ट्र्याक्टरले बाली नष्ट गरेका छन्। जुन्नर र अम्बेगाउँ तहसीलका किसानहरूको एउटा समूहले मुम्बईमा विरोधको योजना बनाउन गत हप्ता मंचरमा भेला भयो सो भेलाले टमाटरको मूल्य उतारचढावबाट जोगाउनको लागि एमएसपी मूल्य निर्धारण गर्न माग गरेका थियो । अनुवाद गरिएको